Art & Build Architect
Docks Bruxsel: de groene poort van de stad
Wie Brussel in komt via de Van Praet brug kan het Docks Bruxsel complex op zijn of haar rechterkant, actief sinds eind 2016, niet missen. Dit ambitieus project blaast het oude, verlaten industrieterrein op de hoek van het kanaal van Willebroek en de Lambermontlaan nieuw leven in. Deze ware “stad binnen de stad” werd gerealiseerd door de Brusselse architecten van Art & Build. Het doel van het project Docks Bruxsel was om een verlaten en geïsoleerde industriële zone om te toveren in een nieuwe geïntegreerde wijk aan de ingang van de stad. Een geheel van straten en plaatsten met commerciële gebouwen, overkoepeld door een groot glasdak dat de voetgangerscirculatie afschermt van de weersomstandigheden en dus aangenaam maakt, rees hier op. De bezoekers kunnen op 4 niveaus genieten van een variëteit aan activiteiten: 2 niveaus met winkels en restaurants, waarboven bioscoopzalen, een evenementruimte met panoramisch terras, kantoren, een museum en een ontspanningsruimte voorzien zijn. Het project combineert ambitie inzake duurzame ontwikkeling door het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen aanwezig op de locatie en respect voor het erfgoed doorheen de heropwaardering van bestaande gebouwen en het gebruik van materialen die refereren naar het industrieel verleden van de locatie.
Visie
De uitdaging van de architecten: een stedelijk project realiseren, die het niveau van de Werkhuizenkaai met dat van de Lambermontlaan op een natuurlijke manier verbindt en de juiste condities voor activiteit en gemengd gebruik creëren. Een dynamische plek waar men zich komt ontspannen, zijn of haar tijd doorbrengen, werken. Een uitdaging waarbij rekening moest gehouden worden met een zeer zware context: zowel vanuit het standpunt van het erfgoed, met de geklasseerde resten van de kachelfabriek Godin en het Famillistère, maar ook vanuit het standpunt van de stedelijke structuur door de aanwezigheid van het kanaal van Willebroek, de Zenne, de spoorweg, de logistieke infrastructuren van het Europees Fruit- en Groenten Centrum en de Ochtendmarkt, de jachthaven, het natuurlijk panorama van het Koninklijk Domein, de ingang van de stad via de Van Praet brug of de verbrandingsinstallatie ten noorden van Brussel. Een veelbetekenende context dus, waar nog een bijkomstige ambitie bij kwam kijken, namelijk er een voorbeeldig project inzake duurzame ontwikkeling van te maken op Europees niveau.
Indeling en typologieën
Gespreid over een totale oppervlakte van 54.000m2 treft men 8 gebouwen en 4 niveaus gewijd aan commerciële, recreatieve en productieve activiteiten, gescheiden door straten en plaatsen. Het grootste deel van de ruimtes zijn overdekt en beschut van de weersomstandigheden door een glazen overkapping van 10.000m2. De overdekte ruimtes behouden het buitengevoel aangezien er geen klimaatregeling aanwezig is. Aan de voorkant van het project, aan de Van Praet brug, wordt de architecturale identiteit bepaald door de inplanting aan de ingang van de stad. De evenementzaal met haar geprepatineerd zinken gevel werd neergezet op een sokkel in opengewerkt hout, verlenen het ensemble een monumentaal karakter. Op de site vindt men nog zinken “keien” terug waaronder de bioscoopzalen werden ondergebracht, waarvan de positie voor een aantal verrassingen zorgt op het pad van de wandelaar. De overige handelslocaties zijn, in contrast met dit element, veel soberder. Een ensemble van rechthoekige volumes, bekleed met witte terracotta, zorgen voor de overgang tussen de verschillende stedelijke evenementen. De aftekening hiervan, regelmatig gemarkeerd door muren gemaakt uit planten, geeft een motief aan het uitzicht langs het kanaal en de groene wandeling nabij het Europees Centrum voor Fruit en Groenten. Een opvallend gebouw in dit ensemble is het gebouw voor productieve activiteiten: dit gebouw, bekleed met een geperforeerde metalen net, markeert de tweede ingang van de site aan de kant van het kanaal. Hier werden vijf plateau’s ingericht rond een met hout bekleed atrium. Eén van deze plateau’s werd verlengd boven de handelsruimtes en voorzien van een terras met panoramisch uitzicht over het kanaal en het Koninklijk Domein. De vroegere indiennerie, een historisch gebouw, waarschijnlijk het opvallendste dankzij haar houten binnenstructuur, werd omgetoverd naar een symbolische toegangspoort. Hier werden de handelsruimtes, de kantoren van het beheer en een museumruimte toegewijd aan Jean-Baptiste Godin ondergebracht. De glazen overkapping is het element dat het geheel verbindt. Deze overkapping werkt niet alleen als beschutting, maar ook als venster naar de hemel.
Erfgoed
Docks Bruxsel, gelegen op de geboorteplaats van de eerste industriezone van Brussel, tussen Zenne en kanaal, is een herdenking aan het industrieel erfgoed van de hoofdstad.Een erfgoed dat opgewaardeerd werd door de bewaring en herinrichting van een aantal bijzondere gebouwen, maar ook door de herinneringen aan de Godin kachelfabriek die er vroeger stond. De oude indiennerie, het belangrijkste bewaarde gebouw, is een scharnierelement van het stedelijke concept. Hier treft de bezoeker een structuur in versterkt hout waar Jean-Baptiste Godin destijds de verschillende modellen kachels opsloeg en tentoon stelde. De twee huisjes langs de Famillistère werden omgebouwd tot handelsruimtes op de benedenverdieping en in een kinderopvang op het verdiep, in de geest van de communautaire visie van de Franse industrieel die in Brussel het initiatief van Guise (Noord-Frankrijk) kwam reproduceren. Het industrieel erfgoed komt eveneens terug in de inrichting van de kanten, gemarkeerd door lineaire inserties in cortenstaal die doen denken aan de overblijfselen van de oude hangars en aan de Brusselse geschiedenis en cultuur.
Landschap en milieu
De randen van het project dat zich profileert als een wijk verbinden het geheel. De landschapsarchitectuur tracht een natuurlijk par- cours tussen het kaainiveau en het hoge deel van de site te creëren. De wandelruimtes, regelmatig onderbroken door waterpartijen, kiosken, bankjes, fietsenstallingen en communicatie-ondersteuning presenteren zich als stedelijke ruimtes of parken en tuinen. Ook hier blijft staal aanwezig, onder andere in de meubels, de bankjes, de plantenbakken en de afsluitingen. De keuze voor dit materiaal samen met hout, baksteen en beton roept het industrieel verleden van de site op. Docks Bruxsel werd beloond met het milieu- certificaat “Breaam Very Good”, waarmee de oorspronkelijke ambitie bevestigd werd. Onder de aspecten die deze onderscheiding in de hand werkten, noteren we de inspanningen om een broeikasgassenvrije mobiliteit te bevorderen, de afwezigheid van klimaatregeling, het uitspelen van natuurlijk licht terwijl kunstlicht gekalibreerd werd om lichtvervuiling te voorkomen, de recuperatie van warm water – dat tot op heden in het kanaal terecht kwam – van bij de verbrandingsoven die zorgt voor autonomie voor het hele project zonder behoeft aan productie van bijkomende warmte, en de groendaken voorzien van zonnepanelen.
Over Art & Build Architect
Art & Build Architect is gebaseerd in Brussel, Parijs en Luxemburg en beschikt over bijna 30 jaar knowhow in alle sectoren van de bouw, zowel publiek als privé. Een knowhow die voor elk project de juiste condities voor een individuele en collectieve ontplooiing tracht te bereiken door middel van innovatie en voor de creatie van sociale, culturele, economische en ecologische waarden. Onder de veelbesproken projecten van Art & Build rekenen we het gemengd complex Belliard 40 te Brussel, het houten gebouw Opalia voor het Direction Architecture et Patrimoine de la Ville de Paris, de Silva toren in Bordeaux (hoogste houten toren in Europa, in ontwikkelingsfase) of het Centre International de Recherche contre le Cancer te Lyon, een project dat de architecten onlangs wonnen.
Tekst: Kim Schoukens
Foto’s: Georges De Kinder
Art & Build Architect
Waterloosesteenweg 255 – 1060 Brussel
t. 02 538 72 71
info@artbuild.eu – www.artbuild.eu