META architectuurbureau

META architectuurbureau

Gebouw M

Op de campus Drie Eiken van de Universiteit Antwerpen opende vorig jaar Onderwijsgebouw O van de hand van META architectuurbureau, in samenwerking met Storimans Wijffels Architecten en Tractebel. Een zwevend volume in geperforeerde goudkleurige aluminiumplaten biedt er onderdak aan de faculteiten Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, Farmaceutische en Biomedische Wetenschappen. Met ingang van het nieuwe academiejaar heeft de universiteit nu ook Gebouw M in gebruik genomen op dezelfde locatie. Sinds september 2017 kijken studenten Revalidatiewetenschappen er hun ogen uit op een alzijdige constructie waarbinnen glas en beton de hoofdtoon voeren.

 

Eenheid en tegenstelling

In 2012 schreef de Universiteit Antwerpen een wedstrijd uit voor Gebouw O onder impuls van toenmalig stadsbouwmeester Kristiaan Borret. Na een eerste selectie bleven vijf teams over, waarna META architectuurbureau, Storimans Wijffels Architecten en Tractebel in de tweede wedstrijdfase het laken naar zich toe trokken. In de loop van 2016 werd het project gerealiseerd, maar intussen kreeg het ook een uitloper: Gebouw M zou samen met Gebouw O en een tussenliggend plein het hart van de campus worden. “Gebouw M valt binnen dezelfde portefeuille als Gebouw O,” legt Eric Soors van META architectuurbureau uit. “In feite was het ook de bedoeling dat beide samen opgeleverd werden. Maar door een probleem met de afwatering van de ramen hebben we aanzienlijk wat vertraging opgelopen. Al het schrijnwerk moest er opnieuw uit. Nu goed, die moeilijke situatie is alles bij elkaar goed opgelost.”

Conceptueel ligt Gebouw M in het verlengde van Gebouw O en gaat het uit van een soortgelijke typologie. Binnen die eenheid is er echter ook ruimte voor contrast. Want hoewel de opvatting van beide grotendeels overeenkomt, vormen Gebouw O en Gebouw M ook elkaars tegenpool. Ze liggen allebei op een aflopend terrein waarbij Gebouw M uitgaat van een deels verzonken gelijkvloers met fietsenparking. Die verlaagde insteek contrasteert met Gebouw O, dat verheven is op een sokkel. “Je bekijkt M nog het best als het negatief van O,” verduidelijkt Eric Soors. “Beide zijn autonome gebouwen, maar ze communiceren ook met elkaar en met de omgeving. Ze vormen een twee-eenheid in karakter en attitude, waarbij M wel bescheidener is dan O. Het goudkleurige volume moest dominant zijn, gebouw O oogt veel neutraler.” De heldere lay-out draagt bij tot de leesbaarheid van het gebouw. De schil bestaat uit verticale stroken glas die afwisselen met holronde, betonnen kolommen. De interactie van beide elementen zorgt aan de buitenkant voor ritme en diepgang, binnen genereren ze privacy voor de studenten en voldoende schaduw om overmatige opwarming van de lokalen tegen te gaan.

 

Ontmoetingsplaats binnen campus

Niet alleen de architecturale expressie en onderlinge relatie van Gebouw O en Gebouw M stonden centraal in het ontwerp, ook de dialoog met het landschap en de morfologie eromheen was van belang. Voor de inplanting en omgevingsaanleg liet META architectuurbureau zich bijstaan door Urban Design & Landscape Architectuurbureau West 8 uit Rotterdam. De universiteitscampus Drie Eiken bevindt zich ter hoogte van de Fort VI-site in Wilrijk. De verschillende faculteiten en hun ondersteunende faciliteiten lig- gen verspreid over het gebied. “De nieuwe auditoria bevinden zich op een strategisch punt, tussen de faculteiten in en pal aan de cafetaria,” verduidelijkt Niklaas Deboutte van META. “Behalve het optrekken van twee gebouwen was het ook de bedoeling een ontmoetingsplaats te creëren voor de studenten. Gebouw M bevindt zich ten zuiden van Gebouw O. Tussen de gevels van beide gebouwen, de bestaande bomen en de verharde rand bevindt zich een openbare plaats. De rand zelf is strak afgelijnd en gearticuleerd langs het grasveld, maar wordt rafelig gehouden met grasvoegen.”

 

Energetische en organisatorische voordelen

De ingang van Gebouw M is dubbel en diagonaal gespiegeld, zodat beide zijden een evenwaardige toegang mogelijk maken. Als je binnenkomt, loop je meteen de trappen op voordat je in de eigenlijke hal belandt. Daar ontvouwt zich een atrium dat als centraal punt fungeert binnen de circulatielus. “Deze vide zorgt voor een toevloed aan natuurlijk, zenitaal licht. Errond zijn alle les- en praktijk- lokalen op 3 bovengrondse verdiepingen georganiseerd,” legt Niklaas Deboutte van META uit. “Naast praktijklokalen en pc-klassen hebben we bovendien voldoende ruimtes voorzien die kunnen ingericht worden voor zelfstudie. In heel wat auditoria zie je studenten rondhangen, op de grond zitten met hun boeken voor zich. Deze extra ruimtes moeten dat fenomeen tegengaan.” Binnenin oogt het gebouw erg sober en rustig. Multiplex en beton voeren de boventoon. Zoals in veel projecten hanteerde META ook hier het principe dat de ruwbouw de afbouw is. Het zichtbeton werd ter plaatse gestort, waarbij de positie van alle centerpengaten zorgvuldig werd bewaakt. “We kozen er bewust voor de constructie zichtbaar te laten.

Beton is een economisch afwerkingsmateriaal. Niet alleen bespaarden we daardoor in de afwerking, we verhogen er ook de levensduur van het gebouw mee. Hier wan- delen dagelijks honderden studenten binnen en buiten. Die kijken eigenlijk nergens naar. Door te kiezen voor het ruwbouw-afbouwprincipe maken we het gebouw student- resistent.” Niet alleen door het ruwbouw-afbouwsysteem is Gebouw M een gebouw met oog voor de toekomst. Het is compact en zo geconcipieerd dat het zowel op energetisch als organisatorisch vlak heel wat voordelen biedt. Behalve de dragende kolomstructuur is alles aanpasbaar. Leslokalen kunnen met een kleine ingreep aangepast worden aan de veranderende noden. De wanden die de klaslokalen opdelen zijn namelijk gemakkelijk weg te nemen, terwijl de afgewerkte vloeren overal dezelfde zijn, zelfs in de sanitaire ruimtes. “De functies en invulling zijn eenvoudig bij te stellen. Door zijn neutraliteit en flexibiliteit is het gebouw niet alleen gewapend voor vandaag, maar heeft het de mogelijkheid om op heel lange termijn functioneel te blijven. In het aspect duurzaamheid is fors geïnvesteerd. De buitenschil is enorm goed geïsoleerd, waardoor de warmte die binnen geproduceerd wordt lang opgeslagen wordt. De Dienst Infrastructuur van de universiteit stelde een streefdoel van K15 voorop. Uiteindelijk klokken we af op K16 en dat is bijna passiefbouw.”

 

Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Filip Dujardin

 

META architectuurbureau
Grote Kraaiwijk 3 – 2000 Antwerpen
t. 03 213 51 60
info@meta.be – www.meta.be