Sileghem & Partners
Hoe industriebouw verrassende vormen aanneemt
De technieken van industriebouw gebruiken om een betaalbare schoolsporthal te bouwen. Het is precies wat architecten- en stabiliteitsbureau Sileghem & Partners in gedachten had bij het ontwerp van deze sporthal en polyvalente ruimte voor de middelbare school Sint-Vincentius in Anzegem. Het resultaat is een opvallend speels volume waar prefab-betonpanelen de aandacht trekken. Sint-Vincentius is een snelgroeiende school in een kleine gemeente als Anzegem. Gegroeid uit het plaatselijke klooster is de school een aaneenschakeling van bestaande gebouwen in baksteen. En zoals dat hoort in een oudere school deed de eigen theaterzaal ook dienst als sporthal. Een situatie die niet langer houdbaar was, ook al omdat de extra sportlessen in de gemeentelijke sporthal zorgden voor heel wat tijdsverlies door de nodige verplaatsing. Voor de oplossing schoot opnieuw het klooster te hulp. De orde maakte kapitaal vrij om op eigen grond te bouwen, waarna het gebouw aan de school verhuurd wordt. Het bleek een veel snellere en pragmatischere aanpak dan jarenlang te wachten op de nodige overheidsbudgetten. Bovendien werd op die manier ook de tijdrovende procedure van een openbare aanbesteding vermeden.
Industriële montagebouw
Een strikt bouwbudget noopte Sileghem & Partners tot een bijzondere aanpak. “Dankzij onze ervaring in stabiliteit zijn we goed op de hoogte van de mogelijkheden van prefab-beton. Met name voor industriebouw. Dat concept werd de leidraad in dit project”, aldus Piet Sileghem van Sileghem & Partners. “We zijn ervan overtuigd dat prefab ook architecturale waarde heeft. Mits je het goed aanpakt natuurlijk. Een doordacht schema en verzorgde details zijn perfect combineerbaar met industriële montagebouw. Het maakt functionele ruimtes mogelijk met een hoge kwaliteit van vormgeving.” Sileghem & Partners ontwierp de sporthal in samenwerking met architect José Dedeurwaerder. “De samenwerking was van bij de start intens”, klinkt het. Voor de locatie werd een deel van de landschapstuin van het klooster opgegeven. De tuin wordt omringd door de schoolgebouwen en sluit aan op het landelijke landschap in de omgeving. De siertuin sluit bovendien aan op speelplaats van de school. Een grindpad rond de groene zone doet meteen dienst als atletiekpiste voor de leerlingen. De nieuwe sporthal sluit passend aan op dat grindpad. Het ontwerp bestaat uit een groot rechthoekig volume waarin plaats is voor twee indoor sportterreinen, aangevuld met een extra volume met een schuine zijde – eigen aan het terrein – waar de ingang huist. In het utilitaire blok bevinden zich de functionele ruimtes zoals kleedkamers, douches en opslagruimte voor het sportmateriaal. De massieve betonnen gevels zijn de blikvangers van het gebouw. “De betonpanelen zorgen voor een abstracte aanblik. Door schaduwvoegen toe te voegen aan de standaardpanelen ontstaat een ritme in het gebouw. We gebruikten geïsoleerde betonpanelen die tegen de kolommen geplaatst werden”, vertelt Piet Sileghem. Dat het moderne gebouw schril afsteekt tegen de oude schoolgebouwen er omheen is een feit. De klassieke baksteengevels met rode dak- pannen zorgen voor een duidelijk contrast.
Allesomvattende lichtstrook
De ingang van de sporthal – benadrukt door een inham in het basisvolume – sluit aan op de parking en de fietsstalling van de school. Via de inkomhal leidt een dubbele trap naar de kleedkamers op de verdieping. De dubbele trap komt boven samen en dat heeft een specifiek doel. Op die manier kunnen de leerlingen meteen het juiste gedeelte van de sporthal betreden. Die is immers op te splitsen in twee helften. De totale sporthal is 20 op 36 meter, wat voldoende is voor klassieke sportvelden, maar door een eenvoudige opsplitsing verdubbelt de capaciteit. De oefenvelden zijn dan wat kleiner dan officieel gewenst, maar dat is geen probleem voor een sportles in klasverband. Opvallend voor een sporthal is het zicht achteraan. De volledige noordkant van de sporthal is afgewerkt in grote glaspartijen. “Het zorgt voor een mooi zicht op de tuin met vlakbij een oude boom die we als een monument wilden benadrukken. Voor de leerlingen ontstaat ook een grote verbondenheid met buiten. Het is bijna alsof ze buiten sporten.” Conform de regelgeving werden de ramen uitgerust met veiligheidsglas. Om de hal meteen dienst te laten doen als polyvalente ruimte rust de sportvloer in polyurethaan op een ondergrond van naadloos polierbeton. De sportvloer is makkelijk af te dekken met een tapijt. Zo worden hier bijvoorbeeld de proclamaties gehouden. Met een mooi zicht op de tuin als extra troef. Zelfs nadien nakaarten in diezelfde tuin is mogelijk. In de grote beglazingen is een deur voorzien die leidt naar de tuin. De deur is meteen ook een mogelijke vluchtweg.
Een slimme ingreep van de architecten is het gebruik van een strip in polycarbonaat langs de volledige lengte van het gebouw. De doorzichtige strip laat zonlicht aan de noordkant van het gebouw in de overdekte hal. Daardoor geniet de hal overdag van een rijkelijk natuurlijk licht, wat meteen de nood aan extra verlichting binnenin beperkt. “Polycarbonaatplaten zijn een industrieel product. Het is goedkoper dan glas, maar tegelijk evenwaardig qua eigenschappen. Bovendien isoleert het goed”, aldus Sileghem die hiermee een mooi voorbeeld geeft van hoe de architecten met industriële methodes een functioneel en betaalbaar schoolgebouw creëerden. Qua materiaalkeuze zijn de polycarbonaatplaten niet de enige industriële link. Binnenin de sporthal zijn de wanden vanaf drie meter hoog bekleed met houtwolcementplaten. Tot en met het plafond toe. “De platen zijn balvast en zorgen voor een goede akoestiek. Hoewel de sporthal volledig bestaat uit een betonnen constructie heerst er een zeer goede akoestiek. Zelfs voor muzikale optredens.” De onderste drie meter bestaat uit zichtbare betonpanelen. In het volledige gebouw werd ledverlichting geïnstalleerd voor een energiebewuste aanpak.
Robuust en gedetailleerd
De materialen zijn ook aanwezig in de kleedruimtes. Die zijn eenvoudig met metselwerk in betonblokken en opnieuw de houtwolcementplaten. “De kleedkamers zijn bewust eenvoudig gebouwd met robuuste keuzes. Dit is en blijft een schoolomgeving die intensief door kinderen gebruikt wordt. Dan moet die omgeving ook tegen een stootje kunnen.” Precies geplaatste ramen brengen daglicht in de kleedkamers, zonder inkijk te genereren. Dat robuustheid en een industriële aanpak een zeer precies resultaat mogelijk maken, bewijzen de details. Bijvoorbeeld in de hal op de verdieping. De borstwering in gegalvaniseerd staal is perfect uitgelijnd op de prefabtrappen. Net als de voegen van de betonwand. Die is mooi glad, zonder zichtbare draagstructuur. Het project voor de school legde Sileghem & Partners geen windeieren. De vernieuwende manier waarop ze industriebouw combineren met een architecturale beeldtaal en detaillering maakt dat ze ook de ontwerpwedstrijd voor een nieuwe sporthal in Ieper wonnen. Met hetzelfde bouwteam. Piet Sileghem: “Bij Sileghem & Partners werken zowel architecten als ingenieurs. Dat maakt dat we vaak opdrachten krijgen voor kantoren, appartementsgebouwen en sociale woningbouw. Onze ervaring en inzicht in industriebouw zorgen ervoor dat we complexe structuren met prefabelementen mogelijk maken. Ook het hoofdkantoor van Bekaert is een van onze referenties.” Met vier partners, waarvan drie ingenieurs-architecten, heeft het architectenbureau een eigen aanpak. “Wij willen en kunnen budgetvriendelijk bouwen. Dat doen we omdat we praktisch zijn ingesteld. Eerder dan de vormgeving te laten bepalen welke bouwmethode we gebruiken, ontwerpen we vanuit een pragmatische, uitvoeringsgerichte aanpak met technisch doordachte concepten. En net omdat we weten wat mogelijk is met industriebouw kunnen we actief meedenken met onze opdrachtgevers, en tegelijk de nodige aandacht geven aan vormgeving.” Naast eigen ontwerpen en stabiliteitsstudies voert Sileghem & Partners ook stabiliteitsstudies voor derden uit.
Tekst: Arne Vansteenkiste
Sileghem & Partners
Winkelstraat 2 – 8550 Zwevegem
t. 056 75 86 00
info@sileghem.be – www.sileghem.be