OFFICE Kersten Geers David Van Severen

Op zoek naar de definitie en grenzen van wonen

Acht jaar geleden kreeg OFFICE Kersten Geers David Van Severen telefoon voor een project waar elke architect van droomt. Een welgestelde Parijzenaar had beslag kunnen leggen op een terrein, grenzend aan een natuurpark, van om en nabij de 100 hectare in Matarraña, twee uren ten zuiden van Barcelona. Hij en zijn vrouw hebben een voorliefde voor installaties, kunst en architectuur. Zijn engagement bestond erin architecten te verzamelen wiens visie en stijl hij apprecieerde om één van de tien woningen te realiseren die hij in deze bijzondere omgeving wou integreren in de hoop de regio een boost te geven. Hij wees elk bureau een locatie toe, voor de rest vertrouwde hij op hun expertise en creativiteit en gaf hij ze carte blanche. Het eerste gebouw werd gerealiseerd door het Chileense bureau Pezo von Ellrichshausen. OFFICE trad op hun voorspraak toe tot het uitverkoren kransje architecten. Ter plaatse kregen ze een perceel op een plateau toegewezen met zicht op de bergen. Voor OFFICE was het snel duidelijk dat ze daar een woning wilden concipiëren die in relatie stond met het hele mooie landschap zonder een exuberante sculpturale uitdrukking te worden van een bepaald soort architectuur waar OFFICE niet voor staat. Bovendien was het in dat unieke gebied niet aangewezen. In tegendeel, OFFICE had eerder een doorgedreven eenvoud voor ogen. De vorm van een grote cirkel die de rand van dat plateau formaliseert en tegelijkertijd voldoende shelter biedt. En waarbij alle installaties aanwezig zijn om zelfvoorzienend te zijn. De vorm is dan meteen ook de uitdrukking van de architectuur met een dak, een vloer en kolommen die het dak dragen. Eenvoudiger kan een redenering niet zijn. De vorm – een cirkel – mag dan misschien merkwaardig zijn, maar is er een doorgedreven consequentie van.

De andere oefening die OFFICE maakte is het aftasten van de definitie van wonen: wanneer is iets als huis nog net huis dat het dusdanig aanvoelt maar het eigenlijk bijna niet meer is. In dit geval iets dat zo nadrukkelijk de relatie met het landschap opzoekt dat je er bijna middenin staat maar die net nog voldoende beschermt. Met onder het monumentale dak een aantal losstaande meubels die de indruk wekken van een badkamer, keuken of slaapkamer.

Het dak wordt gedragen door een set van vier aan elkaar gelaste kolommenrijen met telkens negen zuilen die op een ringbalk steunen en een planmatig vierkant vormen.Daardoor krijg je vier maanvormige binnenruimtes in de cirkel waarvan er drie effectief een binnenklimaat hebben en één de poolhouse vormt. Tussen de kolommen zijn glazen platen aangebracht en een aantal deuren in spiegelende inox die de omgeving reflecteert. Dit is de enige afsluiting naar het binnengebied van de cirkel dat behalve het zwembad bestaat uit de aanwezige (dorre) vegetatie. Het idee is immers dat het landschap doorloopt, over de patio heen. De circulatie in de woning gebeurt dan ook via de binnenkant van de cirkel waar er zich een pad vormt of via de buitenkant langs de deuren. Zelden of nooit door de patio waar de natuurlijke vegetatie regeert. De leefruimte bevindt zich in de maanvorm die het dichtst de rand van het plateau benadert en omvat een open keuken, een eet- en een zitkamer. De volgende maan biedt ruimte aan de master bedroom met badkamer en een bureau en de laatste maan herbergt twee kamers en een badkamer met tussenin een bibliotheekruimte. Ter hoogte van de vierde, open kolommenrij staat een poolhouse, een buitenkeuken, -douche, – toilet en terras.

Op het dak zelf komen alle noodzakelijke machines voor zelfvoorzienigheid zoals watersilo’s, boilers en zonnepanelen die als sculpturen naar voren treden. Om in de filosofie van de kunst te blijven werden de twee watersilo’s geschilderd door schilder Pieter Vermeersch. Aan de buitenkant van de cirkel krijg je een flexibele gevel. Aan een rail met een omtrek van om en nabij de 240 meter hangt immers een soort van stijf rollend gordijn in twee stukken dat handmatig helemaal open of dicht kan worden geschoven. Naar materialisatie toe stond of viel alles met het realiseren van het enorme betonnen dak. Met een buitendiameter van 45 meter een huzarenstuk. Zeker gezien het in één keer ter plaatse gestort moest worden. Een ringbalk in vol beton van 70 op 90 centimeter draagt de dakconstructie en maakt de overspanningen mogelijk tussen de verschillende maanvormige ruimtes. Dit gebeurde op metalen I-profielen en met behulp van twee vrachtwagens. De geslepen betonnen vloer is in de massa getint in een kleur die past bij het bruin van de omgeving. De vrije plafonds in het dak zijn eveneens in beton. De plafonds in de binnenruimtes werden uitgespaard, kregen isolatie en zijn vervaardigd in houten multiplex platen, dezelfde die gebruikt werden voor de bekisting van het betonnen dak buiten waardoor het plafond een uniform karakter krijgt.

De rollende gevels zijn zo licht mogelijk opgebouwd om handmatig te kunnen bedienen. Ze bestaan uit aluminium kaders met polycarbonaat platen en aan de buitenkant aluminium stretchmetaal dat tegelijkertijd als zonnewering dient. Aan de binnenkant voor de glazen ramen hangen gordijnen vervaardigd uit aluminium vezels die vaak in de industriebouw worden gebruikt. Binnenin staan dan losse elementen zoals een spiegelende doos in de vorm van een diamant. Dit is telkens een badkamercel met douche, toilet en lavabo. Of de industriële keuken in inox. Alle elementen sluiten aan op die metalen kolommen die in roestkleur gelakt werden en waar ook de stopcontacten en lichtschakelaars in verwerkt zijn. Een ander los element is een lederen wand waar het bed tegenaan staat. Een bijzonder element staat buiten, dichtbij de rand van het plateau. Dit is de waterboorput die als eerste werd gerealiseerd en een meter boven de grond uitsteekt. Daar werd een plaat op gemonteerd en het geheel doet dienst als een geliefkoosd aperitiefoord. Van daaruit heb je immers een prachtig zicht, enerzijds op de schitterende natuur, maar anderzijds ook op de woning zelf.

Waar het in eerste instantie nog de bedoeling van de eigenaar was om die woningen, die als installaties in de natuur als expositieruimte lijken geplaatst, te verkopen of verhuren, heeft hij – na enkele verblijfperiodes in de realisaties van OFFICE en Pezo von Ellrichshausen – zijn visie bijgesteld. Hij wil mensen de kans bieden om deze bijzondere architectuur te ervaren en zal de woningen dus ook voor kortere periodes verhuren. De bijzondere kijk van OFFICE op een concept als wonen dat in deze unieke omgeving bijna een buitenleven is, kan iedereen die op doorreis naar Barcelona is, dus zelf ontdekken.

Tekst: Sam Paret
Foto’s: Bas Princen

OFFICE Kersten Geers David Van Severen
Louizalaan 251 – 1050 Brussel
t. 02 503 05 71
mail@officekgdvs.com – www.officekgdvs.com