B2Ai
Transparantie en multifunctionaliteit in het culturele hart van Kortrijk
Het Buda-eiland in Kortrijk heeft de afgelopen 10 à 15 jaar een grote evolutie doorgemaakt. Net ten zuiden van het Kortrijkse centrum splitst de Leie in twee: de “Oude Leie” vlakbij de Grote Markt en de Leie zelf, 200 meter verder. Tussen deze twee waterwegen bevindt zich het Buda-eiland, met onder meer Kunstencentrum het Buda, maar ook een aantal administratieve gebouwen, de campus van de Zorggroep H.Hart en het Klooster Zusters Augustinessen. De Stad Kortrijk wilde zijn levendige centrum doortrekken tot aan de hoofdloop van de Leie, om zo het Buda-eiland plus de middelbare school aan de overkant van de Leie beter te integreren in het stadscentrum. Tegelijk waren er plannen om de leieboorden van de Oude Leie te verlagen en er de parkeerplaatsen te verwijderen, waardoor er gebrek aan parkeergelegenheid dreigde. Door deze parkeerplaatsen te verplaatsen van de Oude Leie naar de Leie zelf, zou het voetgangers-gebied als vanzelf verlengd worden. Al deze elementen vonden elkaar in de uitbreidingsplannen van de zorgcampus H.Hart, in het hart van het Buda-eiland. Een unieke wisselwerking tussen bouwheer (Zorggroep H. Hart), de Stad Kortrijk en parkeerbedrijf Parko resulteerde in het ambitieuze project Residentie Budalys. Daarbij werd nauw samengewerkt met de architecten van B2Ai.
Groot maar luchtig, strak maar zacht
Zoals gezegd wilde Stad Kortrijk zijn stadskern uitbreiden tot voorbij de Leie. Door die beweging wordt het Budalys-project deel van de stadskern. Het gebouw vormt dan ook een schakel tussen de Grote Markt, het Buda-Eiland en de opkomende Overleiewijk. Ook mentaal schakelt het verschillende functies: in de eerste plaats is het een woon- en zorgproject. Tegelijk kunnen studenten uit de buurt er eten of drinken, zonder natuurlijk de dagjesmensen in de stad te vergeten. Budalys ligt op de hoek van de Leie en de Budastraat. Ondanks de nood aan een groot aantal zorgflats plus 18 appartementen slaagde B2Ai erin om het gebouw luchtig te houden en niet te laten overheersen op de Budastraat en op de kloostertuin aan de overzijde van deze straat.
Een sobere maar kwalitatieve materialisatie van het nieuwbouwvolume creëert een aantrekkelijk en elegant beeld. De transparante architectuur heeft aandacht voor licht, ruimtelijkheid, duidelijkheid en frisheid. Het gebouw gaat verderop over in zeven bouwlagen. Wie de stad langs de Budastraat binnenwandelt, -fietst of -rijdt, ziet dus een sokkel van drie bouwlagen in witte, volle banden. Hogerop spelen subtiele verdiepingen (private terrassen) in de transparante geveldelen in op oriëntatie, reflectie en optimale zichten. Op die manier zijn de architecten van B2Ai er perfect in geslaagd om de nood aan een grote bewoonbare oppervlakte te combineren met een luchtig, bijna-discreet gebouw dat toch over architecturale allures beschikt.
Het “zachte” karakter van het gebouw herhaalt zich meerdere malen, aan de buiten- én aan de binnenkant van het gebouw. Omdat het driehoekige grondplan en zijn moderne karakter al snel té strak en té hoekig dreigt te worden, besloot het team van B2Ai om met afgeronde, zachte hoeken te werken. Ook binnen keert deze driehoekige buitenvorm terug, met een driehoekige vide in het dakterras (dat de benedenverdieping belicht) en zelfs een driehoekige toonbank in de bistro op het gelijkvloers, met dezelfde afgeronde hoeken als het gebouw zelf.
Woonzorgcampus met stedelijke beleving
Alhoewel de hoofdfunctie van het gebouw een aanvulling en diversificatie van woonvormen bij het woonzorgcentrum is, is het duidelijk dat het de verschillende functies perfect weet te combineren. Op het gelijkvloers zien we achter de grote glaspartijen de bistro Buda Kitchen, de take away ALTA en de fitnessruimte Buda Fit. Het gaat om publiek toegankelijke ruimtes, waar zowel bewoners en bezoekers van de residentie als passanten terechtkunnen. Het resultaat is een levendige en aangename omgeving, waar iedereen de beleving van het stadscentrum kan ervaren. De horecafunctie werd mede ontworpen door het bureau Ensemble – one stop office uit Kortrijk. In totaal beslaat het gelijkvloers 1 500 m², al heeft de bezoeker op geen enkel moment het gevoel zich te bevinden in een omgeving die niet meer op mensenmaat is. Zo wordt de ruimte tussen de bistro en de take away opgevuld door een zuiders terras. Niet alleen valt hier natuurlijk licht binnen via het driehoekige glazen dak, ook staan er olijfbomen en is de vloer bedekt met terracottategels. Dit deel van het gelijkvloers kan trouwens vrijgemaakt worden voor evenementen of presentaties. Kijken we naar het dak van de derde verdieping, dan zien we een indrukwekkend dakterras, dat eveneens vrij toegankelijk is. Bezoekers van de bistro of take away kunnen er genieten van het schitterende uitzicht op de stad, terwijl bewoners er hun eigen moestuintje hebben (inclusief serre!) en bedrijven of organisaties een apart deel kunnen afhuren met keuken en sanitaire voorzieningen. In totaal zijn er 18 privé-appartementen ondergebracht, (met zorgverlening indien gewenst). Elk appartement is deels zuidelijk of westelijk gericht en bevestigt het open en luchtige karakter van de rest van het gebouw.
Horizontale en verticale verbindingen
Zowel binnen als rondom het gebouw staat het Budalys-complex project in directe verbinding met verschillende belangrijke stadselementen. Budalys vormt niet alleen een logische tussenstop van en naar het stadscentrum, maar ook naar de Budafabriek, het culturele hart van Kortrijk. Bovendien verbindt een passerelle het gebouw met het administratieve kantoor van Zorggroep H. Hart. Die horizontale verbindingen worden nog versterkt door een verticale as. Daar valt uiteraard de grote parking onder het gebouw op. Deze publieke parking van het autonome gemeentebedrijf Parko telt maar liefst vier ondergrondse verdiepingen en biedt élke bezoeker een vlotte doorgang naar zijn of haar bestemming. De eerste ondergrondse verdieping is vooral bestemd voor de zorgcampus en is in de hoogte aangepast aan bestelwagens. Vanuit de andere verdieping zijn er aparte uitgangen en liften naar de bistro of naar het stadscentrum, terwijl ook de bewoners van de appartementen een aparte lift hebben. Praktisch gezien vormde deze parking een dubbele uitdaging. Enerzijds door zijn driehoekige vorm, wat allesbehalve evident is voor een efficiënte invulling en anderzijds door de diepte, zeker vlak naast een grote waterweg als de Leie. Voor een optimaal gebruik van de circulatie en van de beschikbare plaatsen, werd een speciale indeling en rijrichting bedacht. Tegelijk werd er voor de bouw met een top-down-methode (de zogenaamde Stross-techniek) gewerkt, waarbij de parking laag per laag werd uitgegraven en een afscheiding kreeg in een 70 à 80 cm dikke slibwand, waardoor het grondwater niet binnen kon.
Voor het inritgebouw van deze parking werd beroep gedaan op architectenbureau 51N4E, dat een specifieke vormentaal toepaste en zowel qua techniek als qua ontwerp de onderscheiden functie van het gebouw bevestigt. Zo vormt het een geheel apart element met, naast de inrit voor de parking, ook een fietsenstalling en zelfs een bureauruimte, die via de eerder vernoemde passerelle in directe verbinding staat met de administratieve functies van de Zorggroep H. Hart. Budalys vormt het bewijs dat hedendaagse architectuur naadloos geïntegreerd kan worden in omliggende elementen en dat de prioriteiten van verschillende partijen (een zorgcentrum, een stad en een parkeerbedrijf) perfect met elkaar gecombineerd kunnen worden en tot een duidelijke toegevoegde waarde kunnen leiden. B2Ai is een multidisciplinair ontwerpbureau met ateliers in Brussel, Gent, Roeselare en Lille. Zij werken met 120 medewerkers aan residentiële projecten, scholen, bedrijfsgebouwen, woonzorgcentra, cultuur- en vrijetijdsprojecten. B2Ai wil mensgericht ontwerpen. Zowel in architecturaal, sociologisch en economisch opzicht zijn de medewerkers nieuwsgierig naar hoe mensen een ruimte beleven. De ateliers in Brussel, Gent, Roeselare en Lille en de engineering in Roeselare werken autonoom of delen hun vakkennis om voor projecten van elke mogelijke complexiteit een mensgericht en reëel plan te kunnen voorleggen.
Tekst: Arjan Kwakkenbos
Foto’s: Klaas Verdru