BOGDAN & VAN BROECK, DDS+ & landschapsbureau Eole
Nova City
In het zuiden van Anderlecht wordt momenteel gewerkt aan Nova City, een nieuwe gemengde wijk die economische functies en woongelegenheid op symbiotische wijze met elkaar vervlecht. Het ambitieuze project wordt daarbij opgedeeld in twee fases. De eerste daarvan is in handen van de architectenbureaus BOGDAN & VAN BROECK en DDS+ en omvat de ontwikkeling van 63 geconventioneerde koopwoningen bovenop een KMO-park met showrooms en ruimtes voor productieactiviteiten.
Stad in de stad
In de wereld van stedenbouw en architectuur wordt de afgelopen jaren met steeds luidere stem gesproken over de ‘productieve stad’. De scheiding tussen leef-, werk- en ontspanningsplekken zou niet langer relevant zijn. Wonen, werken en vrije tijd moeten juist kunnen convergeren binnen één samenhangend geheel: samenleven wordt samen leven. Mondjesmaat sijpelen die opvattingen nu ook door in de praktijk. Met het project Nova City ging bouwheer citydev.brussels met de steun van het EFRO-programma enige tijd geleden op de bakens staan voor een nieuwe gemengde wijk in Anderlecht. In samenspraak met de Brusselse Bouwmeester stelden zij een masterplan op om huisvesting, economische activiteiten en andere gebruiksvormen zoals handel dichter bij elkaar te brengen. Het plan verdeelt de site in twee zones van elk ongeveer 1 hectare, die afzonderlijk van elkaar worden ontwikkeld. Fase twee is voorlopig toekomstmuziek en situeert zich aan de noordkant, waar op termijn hoofdzakelijk woningen met showrooms op het gelijkvloers komen. Fase 1 richt zich op het zuiden, aan de grens met de spoorweg. Daar werken projectontwikkelaar Kairos, de architectenbureaus BOGDAN & VAN BROECK en DDS+ en landschapsbureau Eole momenteel aan het ontwerp en de bouw van 7.500 m² aan woningen in samenhang met 7.600 m² aan economische ruimtes. Samen moeten zij zich profileren als een nieuw ijkpunt in de wijk, vervlochten met zijn geografische en socio-economische omgeving.
Samen leven
Nova City Zuid is een verticaal gemengd project dat bestaat uit verschillende gebouwtypologieën met een architectuur en werking die verder kijkt dan de traditionele nevenschikking van functies. Eenvoudig gezegd worden 63 geconventioneerde koopwoningen bovenop een kmo-park geplaatst met showrooms en ruimtes voor productieactiviteiten. Het gezicht van de site is een zes verdiepingen hoge toren die uitloopt in twee paar stedelijke bouwblokken. “Nova City moet functioneren als een stad op zich, waarbij er een aantal op het eerste gezicht weinig compatibele activiteiten op bijna symbiotische wijze samenkomen”, licht architecte Laura Janssens van BOGDAN & VAN BROECK het concept toe. “Wonen en werken worden gecombineerd, in een natuurlijke harmonie met elkaar. In het ontwerp zijn we daarom uitgegaan van een verticale stapeling van die twee verschillende functies. De wooneenheden en economische ruimtes worden zo direct gelinkt aan elkaar, terwijl ze toch de ruimte behouden om autonoom te functioneren. Structureel element is daarbij een slim circulatieplan dat enerzijds het contact tussen de gebruikers bevordert en anderzijds de logistieke activiteiten afschermt van het publiek.” Het samen leven werd bijzonder goed uitgedacht door de architecten. Een constellatie van gemeenschappelijke ruimtes bevordert ontmoetingen en uitwisselingen. De KMO-zone omvat een veelvoud van ateliers op het gelijkvloers, kantoren op een mezzanine boven een logistieke zone en showrooms aan een nieuwe weg. Op het dak van de ateliers komen tuintjes voor appartementen die worden gescheiden door grote gemeenschappelijke ruimten, zoals galerijen en terrassen. De kantoren op de mezzanine doen dan weer dienst als visuele en akoestische isolatie voor de woningen. Die staan loodrecht op een centrale logistieke weg, waardoor ze niet rechtstreeks op de KMO-zone uitkijken en een dubbele, of zelfs drievoudige, oriëntatie krijgen. “Die verschillende functies samenbrengen, betekent vooral ook dat je de interactie tussen mensen aanmoedigt. De gemeenschappelijke ruimtes vormen de eigenlijke ruggengraat van het project, waarrond alle woon- en werkeenheden zijn geschakeld. Er zijn talrijke openbare plekken zoals gedeelde ruimtes op het dak, galerijen met terrassen, collectieve moestuinen, een serre en een speelplein. Al die publieke functies zorgen ervoor dat je haast verplicht bent om met elkaar om te gaan. Je loopt elkaar als het ware constant tegen het lijf.”
Functionaliteit en flexibiliteit
Logica en efficiëntie. Begrippen die tekenend zijn voor Nova City. Met het oog op de principes van de ‘globale stad’ en de ‘stad van morgen’ werden zowel de woningen als de KMO-ruimtes ontworpen met een maximale flexibiliteit in het achterhoofd. Alle economische ruimtes hebben een modulaire structuur die zorgt voor aanpasbare afmetingen tussen de 150 en 500 m², terwijl ook de ruimtes voor productieactiviteiten achteraf kunnen aangepast worden als de behoeften evolueren. Daarnaast is de hele manoeuvreerruimte binnen de site herleidt tot één eenvoudige straat. Langs die nieuwe weg kan je zowel de showrooms beneden als de woningen boven bereiken. Bovendien is er een aparte logistieke zone voorzien die toegang biedt tot de ruimtes voor economische activiteiten ter hoogte van de spoorweg. Het verkeer van opleggers wordt zo omgeleid achter de gebouwen met KMO’s. Die opvallend logische structuur van de wijk maakt bovendien veel plaats voor vegetatie en heeft daarmee een belangrijk aandeel in de bewoonbaarheid van de site. Vooral in het KMO-park draagt de efficiënte verkeersstroom bij aan het creëren van verrassend veel groen in de dienstzone.
Optimistische expressie
Nova City is gelegen in de nabijheid van de spoorweg en een drukke baan met veel grote ketens. “Op het eerste gezicht een weinig sexy of vrolijke omgeving”, geeft Laura Janssens aan. “Het gebouw moest daarom een zeker optimisme uitstralen. De skyline wordt geanimeerd door de samenstelling van volumes met variabele hoogtes. De sokkel is volledig in architectonisch geprofileerd beton waarboven we muntgroene geprofileerde staalplaten hebben geïntegreerd. Veel aandacht is uitgegaan naar de detaillering van het project. Zo loopt er een fijne lijn boven alle raamopeningen die zich volgens een speels patroon verhouden ten opzichte van elkaar. Nova City op zich is immens, maar toch voelt de cluster van gebouwen heel licht en transparant aan.”
Duurzaamheid
Nova City trekt volop de kaart van duurzame ontwikkeling, zowel op sociaal, economisch als ecologisch vlak. Niet alleen is het de bedoeling dat mensen kunnen wonen en werken op dezelfde locatie, de economische activiteiten op de site moeten het ondernemerschap versterken en de ontwikkeling van kmo’s in de groeisectoren stimuleren. Daarnaast zijn de 63 koopwoningen op maat gemaakt en aanpasbaar voor mensen met beperkte mobiliteit. Op energetisch vlak zullen ze allemaal passief zijn. Minstens 30% ervan zal zelfs aan de nulenergienorm voldoen, terwijl ook de KMO-ruimtes zich richten op de lage-energienorm. De warmte-krachtkoppeling zal ook nog eens 100% van de warmwaterbehoefte van de woningen dekken en voorziet de fotovoltaïsche panelen van de helft van de stroom die nodig is voor het hele project.
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: BOGDAN & VAN BROECK
BOGDAN & VAN BROECK
Quai au foin 55 – 1000 Bruxelles
t. 02 609 00 65
www.bogdanvanbroeck.com
Atelier Eole
De Frélaan 229 — Avenue De Fré
1180 Brussel
www.eole.eu