ESIA ingenieurs & architecten – Team van Meer!
Het Huis van Lille, op het ritme van de burger
Met een vernuftig concept trok ESIA ingenieurs en architecten samen met Team van Meer! naar Lille om een kandidatuur in te dienen voor de uitbreiding van het gemeentehuis. Voorstel en ontwerp bleken een succes. Als Bert Schellekens van ESIA de achterliggende filosofie aan ons toelicht terwijl we het nieuwe ‘Huis van Lille’ bezoeken, begrijpen we waarom. Het gemeentebestuur van Lille wilde het gemeentehuis uitbreiden tot een administratief centrum en sociaal huis. Maar hoe verenig je een monument, een kantoor van de 20ste eeuw en een dynamisch hedendaags polyvalent kantoorgebouw in een waardevol nieuw concept? Zo eentje waarbij renovatie en nieuwbouw elkaar omarmen? ESIA – experts op vlak van duurzaam bouwen – en Team van Meer! – reeds decennialang actief binnen de erfgoedzorg – sloegen de handen in elkaar.
Heden en verleden verbinden in Kempisch landschapspark
“Een gemeentehuis als warm hart van de gemeente, als magneet voor de mens en op het ritme van de traagheid. Dat hadden wij voor ogen”, vertelt Bert Schellekens van ESIA. “Daarvoor was een onderzoek nodig naar de context, de gebruikers en de functie van het gemeentehuis. Uit de studie groeide een project op mensenmaat waarbij we streefden naar harmonie tussen (bouw)techniek en esthetiek, met respect voor de omgeving.” De site ligt aan een drukke baan die Lille in twee snijdt. Het oorspronkelijke gemeentehuis gaf een benauwd gevoel. De publieke ruimtes en sociale functie oogden daardoor niet erg aantrekkelijk. Het team van ingenieurs en architecten vertaalde de uitdagingen in concrete antwoorden, zowel qua vorm, interieur, technieken als inplanting in de omgeving.
“Op de site zie je nu drie delen die we met elkaar verbonden hebben”, gaat Bert verder. “Enerzijds het monument, de erfgoed dokterswoning van Goetschalckx uit het begin van de 20ste eeuw. Die mocht zacht gerenoveerd worden met het oog op de herbestemming tot politiekantoor. Anderzijds het bestaande gemeentehuis, dat nog een grondige transformatie ondergaat en een eigentijds karakter krijgt. Tot slot de verbindende factor tussen beide oudere gebouwen: een nieuw ontworpen volume dat we dwars op het terrein hebben ingeplant. Geen groot massief blok, wel een opgesplitst verhaal en natuurlijke inplanting zodat het aansluit bij de kleinschaligheid van de buurt.” Vooraan zie je een curve die je van het ene gebouw naar het andere leidt. Er is extra ruimte gecreëerd met een voortuin, al nodigt ook de achtertuin uit tot even verpozen. Op de site wordt namelijk een nieuw landschapspark ingericht waarin de gebouwen en parking een logische plaats vinden. De beplanting en de lichte (maar typisch Kempische) duinvorming in de tuin doen je het natuurlijke karakter van de gemeente herontdekken. De moderne en functionele site wordt zo volledig op mens- en wandelmaat gebracht. Enkel een smalle, onderhoudsvriendelijke kiezelstrook rondom het nieuwe gebouw scheidt je van de tuin.
Baksteenarchitectuur en sobere zichtbeton
Het renovatie- en nieuwbouwproject interageert qua look met de typologieën van de omgeving. Opvallend is de aaneenschakeling van baksteenwoningen en gebouwen met hellende dakvlakken in verschillende richtingen. Het uitvoerende team koos ervoor om de diverse dakvlakken van het nieuwe gemeentehuis eveneens in helling te leggen om de integratie in de omgeving te versterken. De materiaalkeuze sluit hierbij aan. Typerend voor de streek is de baksteen. “Dat gegeven konden we niet naast ons neerleggen”, zegt Bert. “We vroegen ons af hoe we met het basisproduct klei iets innovatiefs konden doen, zodat het materiaal voor de nieuwbouw goed zou aansluiten bij de verschillende kleuren baksteen van woning Goetschalckx. We hebben dan zelf keramische elementen ontworpen en in een verticale richting gebruikt, wat een vertragend effect geeft ten opzichte van de horizontale lijnen van de bakstenen huizen en de drukte van de straat.”
De opbouw van het nieuwe Huis van Lille kan je gerust sober noemen met pure en eerlijke materialen, zowel aan de buiten- als aan de binnenkant. Alles lost zich op in de details: per verdieping zie je buiten een zwarte boord. Daar komen verschillende bouwstenen samen, zoals de gevelelementen, de raamprofielen, de vensterbanken en de ventilatie-uitvoer. Binnen zie je overal zichtbeton, waardoor de constructie duidelijk zichtbaar blijft. Zichtbeton is ideaal om structurele en esthetische eisen te matchen, maar het is de kwaliteit die uiteindelijk het gewenste resultaat geeft. De juiste samenstelling verkrijgen was best een uitdaging. Er werd uitvoerig getest met verschillende betonleveranciers. Beton in de wanden en op de vloer lijkt een hard en kouder materiaal. Het is de kunst om een aangenaam tegengewicht te creëren. Hier is dat voornamelijk gebeurd met warm vurenhout, een knipoog naar de naaldbossen in de streek. Kom je binnen op de benedenverdieping, dan zie je dat het alom aanwezig en verwerkt is in de deuren, meubelen en ontvangstbalie. De houten wand aan de loketten kan volledig afgesloten worden. Elk loket heeft eigen akoestische wanden met een akoestische luifel. Dat is het resultaat van doelgerichte geluidsstudies: waar zijn spraakbronnen, waar moet geluid versterkend werken en waar moet het juist gedempt worden?
Ruimtelijkheid, licht en doorzicht
Of je nu beneden staat of op één van de twee verdiepingen, de vorm van het gebouw en de ruimtes maken het mogelijk dat je van binnenuit altijd andere focuspunten hebt en je continu verbonden voelt met het park en de omgeving. Wie hier werkt of binnenkomt, blijft steeds in contact met de buitenwereld. Dat is een natuurlijke interactie. Ruimtelijkheid, licht en doorzicht zijn belangrijke pijlers van het project. Sta je achteraan en kijk je naar voren, dan ervaar je de assen die het gebouw per verdieping doorsnijden. De portieken benadrukken het architecturale volume. Dan is er nog de transparantie binnen het gebouw, die het open karakter van de gemeentelijke diensten symboliseert. Sommige deuren hebben een zijlicht en nodigen uit om binnen te gaan. Er zijn veel ruimtes: van kleine gesprekskamers, bureauplekken, refter, sanitaire blokken, vergaderzalen en collegezaal… met als kers op de taart de theatrale raadszaal die het belang van het bestuur benadrukt. Vooral ’s avonds hangt er een bijzondere sfeer, o.a. dankzij de verlichting die een beetje sterrenhemelachtig aandoet. De verlichting van de ruimtes wordt volledig aangestuurd door een modern domoticasysteem en het gemeentehuis voldoet volledig aan de brand- en beveiligingsreglementering.
Duurzame toekomst
Het nieuwe Huis van Lille wil vooral ook een energetisch gebouw zijn. De isolatiegraad en technieken werden afgestemd op een duurzaam, energiezuinig gebouw met veel aandacht voor een optimale balans tussen energie-efficiëntie en investeringskost.Neem nu de betonmassa van het gebouw. Die absorbeert veel warmte en tijdens de nacht gaat die naar het free coolingsysteem zodat een constante binnentemperatuur gehandhaafd kan worden. Ventilatie, verwarming en koeling zijn gebundeld in een hybride systeem. De convectoren zijn aangesloten op een warmtepomp, waarbij die extra aangezet kunnen worden en op een passieve manier meer koelen door warmte af te voeren naar de grond. In principe een eenvoudig systeem, op maat van het gebouw. Duidelijk is dat hier een duurzame en slimme architectuurvisie is geïmplementeerd. Vanaf de eerste lijn op papier is een zorgvuldig bouwproces gevoerd, met een subliem samenspel tussen architectuur, techniekstudies en interieur. Dat leidde tot een knap administratief centrum dat bij de burgers een gevoel van herkenbaarheid oproept en de dynamiek van het gemeentebestuur versterkt.
Tekst: Katrien De Vocht
Foto’s: Nick Cannaerts
Team van Meer! architecten & co
Sint-Truidersteenweg 38 – 3500 Hasselt
t. 011 24 32 04
www.teamvanmeer.be