Syntaxe Architectes (in samenwerking met Artau)

Residentie Ange-Raymond Gilles

In 2015 ging dit project voor een rusthuis tussen de Maas en de stad Jemeppe van start. Het gebouw zou er komen op een unieke plek, die echter wel voor een paar uitdagingen zorgde. We overlopen de residentie Ange-Raymond Gilles met Joël Meersseman (Partnerarchitect bij Syntaxe).

Het project

Het project van bouwmeester Interseniors, gespecialiseerd in dit type residenties, werd toegekend aan de Tijdelijke Vennootschap Syntaxe Architectes – Artau. Dit nieuw rust- en verzorgingstehuis, dat het aanbod van Interseniors vervolledigt, werd heel precies omschreven in een volledig lastenboek, zoals Joël Meersseman uitlegt: “Het programma omschreef het bedenken en bouwen van een residentie met 150 plaatsen waar duurzame ontwikkeling en toegang voor elk type handicap centraal stonden. Een concept waar we heel ver in gegaan zijn.” Het te bebouwen perceel stond langs de Maas, aan de zonnige kant. Een prachtige locatie die echter een probleem stelde: het perceel bevond zich ook vlak naast de stedelijke ring: “er was een verhoging, en dat was het. Ondanks het mooi uitzicht en de zon zat je dus met het probleem dat er veel en constant lawaai was. Door dit lawaai en het formaat van het perceel was het niet mogelijk om een tuin te voorzien.”

Terrassen

Het terrein waar de architecten mee aan de slag gingen was een lang en smal perceel tussen het water en het stadscentrum van Jemeppe. Bijna alle kamers hebben dus een zicht op de Maas. Langs de stadskant werd een hangende tuin voorzien boven het derde verdiep, een ontspanningsruimte waar het verbazend rustig is wanneer men denkt aan de nabije straat. “De idee was om een groot dakterras te realiseren met moestuinen voor de gebruikers en een rustplek.  De zone is erg beschermd, want ze zit verschuild achter een hoge muur en de oriëntatie is weg van het geluid. Er is weliswaar geen uitzicht op de rivier, maar dat is er vanuit de kamers. De tuin richt zich bewust naar de stad: senioren houden ervan om het dagelijkse leven van een stad te volgen. Van daarboven en vanuit de gemeenschappelijke ruimtes heb je een mooi uitzicht op de “dorpsplaats”. We hebben zo een zeer participatief architecturaal geheel gecreëerd.” “Het rusthuis vangt veel gedesoriënteerde mensen op die best niet alleen naar buiten gaan. Dankzij deze goed doordachte buitenruimtes zijn we erin geslaagd om de bewoners te beschermen zonder dat ze daarom de indruk hebben dat ze opgesloten zitten. Ze kunnen op het dak wandelen en lopen geen risico om te verdwalen.”

Patio

De residentie ontplooit zich rond een centrale patio op het gelijkvloers. Een opvallend element voor een project op zo een kleine oppervlakte dat elke vierkante centimeter telde. “De patio is echt een meerwaarde, want de meeste puur promotionele projecten zouden ons gevraagd hebben om het hele perceel vol te bouwen, zeker wanneer het al zo klein is. Interseniors heeft ons echter gehoord!” Deze patio, groot genoeg om lucht en ruimte te hebben, ligt verschuild van de wind en biedt rust en een mooi zicht naar de hemel. Het restaurant opent naar dit beschermde plaatsje, dat in de zomer omgetoverd wordt in een terras. De bewoners hebben via de grote ramen van het restaurant een visuele link met de openbare ruimte maar zijn tegelijk ook beschermd. De grote terrassen van de gemeenschappelijke ruimtes op de verdiepen geven allemaal op de patio en dragen bij tot de intieme sfeer van deze plaats.

Een pragmatisch, functioneel en doeltreffend gebouw

Op het gelijkvloers zijn geen kamers: hier vinden we een restaurant voor 80 tot 100 personen, de keuken, een ergotherapie-ruimte met keukenatelier, een kapsalon, een intiem salon voorbehouden voor families en de administratieve burelen. Langs de verhoging naar de drukke straat liggen de technische ruimtes.  Elk verdiep heeft haar karakteristieken maar vooral ook haar eigen kleur. Een leek zou denken dat het gaat om een accentkleur in een anders neutraal interieur, maar het gaat hier om een goed doordacht concept dat tot stand kwam in samenwerking met een kleurenspecialist. “De kleuren van het interieur dienen als houvast voor de bewoners. Elk verdiep heeft haar kleur, die dient als herkenningspunt voor mensen die mogelijk gedesoriënteerd zijn: de kamerdeuren zijn in de kleur van het verdiep en de signalisatie is aangepast volgens de functionaliteiten. Zo zijn alle technische deuren (nooduitgang, brandkasten) in het rood voor alle verdiepen.”

Het concept van herkenningspunten gaat heel ver. Zo bevindt de verplegingspost zich op de knik van het perceel, wat perfect was om de lange gang in twee te ‘breken’. De verplegers hebben een zicht op de hele gang, op de liften en op de gemeenschappelijke ruimte. Deze post is ook voorzien in de kleurencode en is dus makkelijk te vinden voor de bewoners. Een ander goed doordacht detail: de circulaire doorgang in het gebouw. Er zijn bijna geen doodlopende stukken in het gebouw en als die er zijn geven die uit op een salon of terras. De vluchtpunten zijn open en de bewoners kunnen dus niet verloren lopen en op hulp wachten op een plek waar niemand voorbij komt. Elk verdiep heeft een medische badkamer met een masserende badkuip op motor. Dit zijn echte therapieruimtes voor de bewoners.

Kamers en gemeenschappelijke ruimtes

Qua kamers moesten de architecten zich natuurlijk houden aan de vereisten van een rusthuis. Ook hier treft men echter heel specifieke elementen, eigen aan het project. Zo zijn de kamers niet exact tegenover elkaar geplaatst en, wat vrij uitzonderlijk is voor een rusthuis: er zijn zes dubbele kamers voorzien voor koppels. Deze kamers hebben een moduleerbare wand en een klein salon. In de badkamers treffen we weer de kleurcode van het verdiep. Dit geeft niet alleen een aangenaam esthetisch effect, maar stelt ook de bewoners gerust: zij vinden hun douche makkelijk terug en zijn ervan verzekerd dat ze wel degelijk in hun eigen kamer zijn. Twee derde van de kamers hebben een zicht op de Maas. Zelfs de kamers op het bovenste verdiep bieden een zicht helemaal tot aan het water dankzij de op 45° afgeschuinde raamkozijnen, in het blauw gezet als knipoog naar het water. Dit blauw accent versterkt overigens de indruk van een grote, aangemeerde boot die het gebouw uitstraalt. Een effect dat ’s avonds nog sterker is dankzij de weerspiegeling op het water. De kleurcode komt ook terug in de gemeenschappelijke ruimtes, tot in het meubilair. Alles werd voorzien om te zorgen voor een maximaal comfort en uitstekende energetische prestaties. De ruimtes zijn zonovergoten en moduleerbaar, uitgerust met dubbelglas met ingebouwde zonnewering. Het gebouw is voorzien van zonnepanelen, een systeem voor de recyclage van regenwater en uitstekend raamwerk. Een efficiënte schil, zonder te vooruitstrevend te zijn. De reden voor die keuze is eenvoudig: “je maakt geen prototypes voor mensen met een fragiele gezondheid. Dat risico wilden wij niet nemen. Het gebouw is duurzaam, maar vooral pragmatisch, efficiënt en comfortabel voor haar bewoners.”

Ontvangst

De residentie Ange-Raymond Gilles is een project geweest met een moeilijke briefing, waar heel veel zaken moesten geïntegreerd worden op een klein perceel omgeven door straat, maar dat uiteindelijk allesbehalve een klassiek rusthuis is geworden. Kortom, een geslaagde opdracht voor de architecten. “Ik denk dat we erin geslaagd zijn om een vrij complex project uit de grond te stampen met talrijke technische uitdagingen waar we, naar mijn mening, hebben kunnen zorgen voor originaliteit op gebied van de levenskwaliteit van de bewoners, van de diversiteit en van de bouwkwaliteit”, sluit een tevreden Joël Meersseman af.

Tekst: Kim Schoukens
Foto’s: Geraldine Dardenne, Utku Pekli

Syntaxe Architectes
Chaussée de Nivelles 52 – 1461 Haut-lttre
t. 02 390 96 26
www.syntaxe.be