Tom Lierman
Golf 2.0, open en sociaal dankzij hedendaagse architectuur
Golf is niet langer de elitaire sport waarvan ze vaak nog steeds wordt beticht. Zeker niet in Golf de Kluizen in Aalst, waar een jaarabonnement niet meer kost dan dat in een fitnessclub. Hier staat golf voor een laagdrempelige, sociale en hedendaagse sport. En daar zit de architectuur van het gebouw voor iets tussen.
Het verhaal van de Kluizen gaat bijna twintig jaar terug toen de bouwheer de visie had om een open en sociale golfclub te starten bij hem in de buurt waar iedereen welkom was om de sport te leren. Hij schakelde architect Tom Lierman in om een masterplan op te maken voor het perceel dat hij ter beschikking had. Vooraleer dit op te maken, werkte de architect zich in deze sport in. Hij bezocht heel wat clubs en leerde nadien zelf spelen om tot de essentie te kunnen komen van hoe architectuur deze sport kan dienen. Daarna bepaalde hij in het masterplan de positie van het gebouw in functie van de holes zodat toeschouwers zowel de afslag als de laatste green en de practice in het vizier kregen. Een golfterrein is doorgaans een mooi natuurpark en de architect wou het zicht daarop vanuit het gebouw laten primeren. Vandaar de keuze destijds om met een valse talud te werken. Daardoor kreeg je het effect van slechts één bouwlaag, had je minimale impact op de omgeving en behoud je essentiële zichten. De afwerking in hout van dat deel van het gebouw dat zich naar het terrein richt, hoorde daarbij.
De golf kende al vrij snel een enorm succes. Het aantal holes werd uitgebreid, net als de infrastructuur. Zo kwam er een shop bij en een aparte tuinberging in padoek, opnieuw helemaal ingebed in de omgeving. In het ‘clubhuis’ draaide het restaurant, ook populair bij niet golfers, intussen op volle toeren. Zeker gezien de ideale ligging en faciliteiten van de club. Af en toe werden er bijvoorbeeld seminaries gegeven en die vraag bleef stijgen. Kortom, na vijftien jaar was de club dermate uit zijn voegen gebarsten dat de architect opnieuw werd gecontacteerd. Een uitbreiding drong zich op. Niet evident, zeker gezien hij het oorspronkelijke concept van minimale impact wou behouden en het bestaande gebouw architecturaal toch een bepaalde identiteit had.Het was voor hem dan ook duidelijk dat het nieuwe gebouw er als dusdanig moest uitzien. Dat hield in dat de belijning en niveaus onafgebroken moesten doorlopen. Het diende ook aan te sluiten op de villawijk waarmee het aan de straatzijde is verbonden. In een nieuwe vleugel kwam het restaurant zodat het ‘oude’ clubhuis voortaan als dusdanig kan fungeren, weliswaar in een nieuw interieur. De integratie van een open restaurant waar je al een glimp van opvangt vanop de parking, versterkt het laagdrempelige en sociale karakter van dit gebouw.
Daarbovenop kwam een extra volume om tegemoet te komen aan de stijgende vraag naar vergader- en/of seminarieruimte. Gezien het hier gaat om een privé-initiatief, diende er rekening te worden gehouden met een beperkt budget. Om die reden kwam dit volume er als een zwarte doos bovenop. Ondanks dat het gebouw in zijn nieuwe vorm vrij imposant is, heeft het toch een zekere huiselijkheid en verfijning. Cruciaal hierbij is de centrale opening waardoor je eronder door kan lopen en meteen zicht hebt op het golfterrein. Het perfect laten aansluiten van het nieuwe volume op het oude volume zodat de belijning intact bleef, vormde de voornaamste technische moeilijkheid. Zeker om de architectuur van het bestaande gebouw te respecteren. Zo loopt het bestaande terras rondom het gebouw door. Een gevolg daarvan is een soort van ‘valse’ belijning die ontstaat. Dat komt ondermeer terug in de vloerpas van het bovenste volume. Die loopt niet gelijk met het plafond van de verdieping eronder maar komt er in een pakket echt bovenop te staan. Een andere ingreep om eenheid te creëren is het vervangen van de oude houten gevelbekleding door witte crepi, zoals de strook in het nieuwe volume. Deze niet zo evidente ingrepen hebben er wel toe geleid dat je nu niet meer kan onderscheiden wat nieuw is en wat niet.
Ook in materialisatie krijg je een eenduidig en eerlijk verhaal. Prefab betonelementen, gevelbekleding in crepi en boven bijna een industriebouw met zwarte bardage platen met een fijne profilering. Zo hou je dit volume, dat zo goed als afzijdig blijft, licht. Zeker in combinatie met de grote aluminium raampartijen. Die lopen daar tot aan de dakrand door, waardoor het uitzonderlijke zicht op het groene golfterrein volledig tot zijn recht komt. Dankzij het verlaagde spanplafond krijg je werkelijk een naadloos panorama op de omgeving. Ook vooraan aan de parking werd een glazen intermezzo geïntegreerd. Die situeert zich rond de circulatie-as en zorgt zowel voor binnenvallend licht als voor interactie met de aankomende bezoekers. In deze verticale circulatieruimte bevindt zich eveneens een lift. Van de noodzaak aan een vluchtweg werd bovendien gebruik gemaakt om daar een extra terras toe te voegen voor de deelnemers aan het seminarie. Licht en luchtig geldt trouwens voor het hele gebouw. Om ook hier eenheid te bereiken, verving Tom Lierman de kleinere ramen van het bestaande gebouw door gevelgrote ramen. Dit helpt de transparantie van de nieuwe eenheid in de hand te werken
Binnenin is gekozen voor een lamellen parket dat overal werd doorgetrokken, zeker ook om mooi aan te sluiten op het bestaande houten terras. Met uitzondering van de seminarieruimte waar om akoestische redenen geopteerd is voor vast tapijt. Het ontwerp van het vast meubilair zoals de bar van het restaurant behoorde eveneens tot de opdracht van de architect. Opnieuw gebonden aan een strak budget, bracht dit de nodige uitdagingen met zich mee. Maar voor een architect is dit net dankbaar. Het los meubilair werd in overeenstemming gekozen. Tom Lierman wou vooral een bepaalde dynamiek creëren in het gebouw. Vele klassieke golfcomplexen zijn nagenoeg afgesloten van de buitenwereld. Hier wou hij net het tegenovergestelde effect bereiken en daar is hij meer dan in geslaagd. Er heerst een aangename flow omdat mensen die er om verschillende redenen zijn, elkaar daar kruisen. De toegankelijkheid van het gebouw wordt niet enkel in de hand gewerkt door het combineren van verschillende functies, maar zeker ook door de hedendaagse architectuur. Die is uitnodigend en huiselijk. Niet in het minst door de benadering van het inkomgebeuren met de monumentale trap in combinatie met de geborgen luifel. Op die manier sluit dit gebouw naadloos aan bij de omliggende woningen. De architectuur maakt bezoekers, die hier komen ter ontspanning, blij en relax. Het directe zicht op de uitgestrekte natuur achteraan heeft bijna hetzelfde gevoel als het effect van de zee op liefhebbers van onze kust. Anderzijds tilt het gebouw in zijn huidige vorm het niveau drastisch omhoog in het aanbod naar bedrijven toe. Voortaan kan de Kluizen instaan voor professionele dienstverlening met een kwalitatieve en flexibele vergader- en seminarieruimte en een zelfstandig restaurant. Met deze nieuwe versie van de Kluizen werd een nieuw golfconcept geïntroduceerd dat intussen ook in andere clubs werd toegepast. Een concept waarbij iedereen welkom wordt geheten en dat ook een jonger publiek aantrekt. Zodat de toekomst in het zog van Thomas Pieters & Co gegarandeerd blijft.
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Tom Lierman