knap architecten
Scharnierpunt opent deuren in deze artsenpraktijk
Zelden krijg je een gedroomde locatie voorgeschoteld bij het ontwerpen van een plan. Maar anderzijds kan je je afvragen of die wel bestaat want vaak is het de locatie en meer bepaald de vorm en grootte van het perceel die de architect uitdagen om creatief te zijn. Dat geldt zeker voor het project Boonvenne van knap architecten. In een perceel dat lijkt op een spie uit een taart puzzelden ze een artsenpraktijk en appartement dat ondanks het compacte terrein uitblinkt in ruimte, licht en comfort.
Knap architecten werkte in het verleden al samen met de opdrachtgever voor wie ze de private woning verbouwden. Toen die het idee kreeg om een artsenpraktijk op te zetten, contacteerde ze hen opnieuw. Ze had een perceel gevonden voor haar project, maar evident zou het allerminst worden. Het bevond zich niet alleen in het hartje van een woonwijk, ook de vorm kon je bezwaarlijk ideaal noemen: een spie met de punt op de hoek van twee straatjes in de woonwijk. Maar gezien de vorige succesvolle samenwerking hadden ze er bij knap architecten alle vertrouwen in.
Voor hen waren de prioriteiten voor een artsenpraktijk rust en privacy. Het moest een plaats zijn waar de patiënten op hun gemak konden zijn. Het mocht dus allesbehalve afstotend zijn of al te klinisch ogen. En een gevoel van geborgenheid was belangrijk: patiënten moeten het idee hebben dat ze ergens kunnen zijn waar niemand op hen zit te kijken. Vandaar het idee om met tuinmuren een ommuurde praktijk te creëren. De moeilijkheden die het perceel met zich meebracht, zette knap architecten in een tweede beweging ertoe aan om het gebouw te ontdubbelen en te laten roteren rond een scharnierpunt. In de vrijgekomen ruimte in het midden ontstaat zo een patio die licht in het gebouw trekt.
De tuinmuren hebben een dubbele functie: ze begeleiden de patiënt naar de inkom en zorgen daar voor een eerste buffer. Om mensen op hun gemak te stellen is het immers van belang om met drempels te werken. De ruimte voor de tuinmuur is heel publiek en geleidelijk moet je evolueren naar een heel private setting. In eerste instantie word je voorbij de tuinmuur geleid waar je in een soort semi-publieke ruimte komt, met name de wachtruimte en de ontvangstbalie die rond de binnentuin liggen. Van daaruit gaat het dan nog meer privaat naar de praktijkruimtes van de artsen die aan de buitenkant liggen. Op die manier krijg je een zachte overgang van de verschillende drempels.
Omdat de patiënt zich ook in de praktijkruimtes zelf op het gemak zou voelen, voorzag knap architecten daar lage ramen. Die zorgen voor een intieme beleving enerzijds en anderzijds toch voor voldoende lichtinval. Aan de ene kant is er een groene haag als scheiding met de buren, aan de andere zijde kijk je op de tuinmuren. Op die manier is er geen inkijk, maar hebben patiënt en arts wel een zicht en natuurlijk licht. Behalve de vijf praktijkruimtes, een grote wachtruimte en de ontvangstbalie vind je op de benedenverdieping nog een kitchenette, een interne vergaderruimte en zelfs een slaapcel met douche als mogelijkheid om te overnachten voor de dokter die van wacht is.
Knap architecten benutte de foodprint van het perceel maximaal om het hele programma van het praktijk op het gelijkvloers te krijgen. Daarbovenop kwam er nog een bouwlaag voor een appartement die losstaat van de praktijk beneden en met een aparte toegang aan de andere kant van het perceel. De tweede bouwlaag zoekt aansluiting met het gebouw van de buren aan de ene zijde die wat hoger is dan de woningen aan de andere zijde. De uitdaging hier bestond erin om voldoende licht en comfort te kunnen aanbieden zonder inkijk in de praktijkruimte, vandaar de integratie van hier en daar wat lage ramen of enkele kleine ramen. Het appartement is voldoende ruim met een grote leefruimte, keuken, salon, twee slaapkamers, een badkamer en een eigen dakterras. Ze kijken uit over het dak van de buren en via het hoekraam hebben ze een mooi zicht over het groen van de woonwijk.
Twee materialen domineren het hele project: de gele baksteen Brick M van Vande Moortel voor de gevels en tuinmuren buiten en de Grigio Venato Bomarbre natuursteen composiettegels binnenin. De verwerking en details van beide materialen zijn van hoge kwaliteit. De baksteen is Belgisch en gezien de locatie in een woonwijk een mooie keuze omdat het gebouw, die daardoor in een huiselijke sfeer baadt, zo beter aansluit bij de rest van de omgeving. Knap architecten koos er bewust voor om vensterbanken en dorpels mee te ontwerpen in deze steen waardoor je mooie lijnen krijgt zonder onderbreking aan deuren of ramen. In de grote gevelvlakken zorgen andere legverbanden voor bedoelde onderbrekingen of om de illusie van een torentje in de hand te werken. De steen werd klassiek gevoegd en kent hier en daar andere kleurschakeringen. De baksteen speelt ook zijn rol in de zachte overgang in de inkom van het gebouw waar de tuinmuur deels doorloopt in de pandgang van het gebouw rond de patio. Dat één van de tuinmuren net het glas niet raakt, prikkelt dan weer de nieuwsgierigheid.
De kwaliteit van de afwerking komt ook binnenin tot uiting. De natuursteen composiettegels van Bomarbre zijn zo knap en naadloos verwerkt dat je nauwelijks nog voegen kan onderscheiden en het gevoel van een gietvloer krijgt. Zeker door ze in de plint van de muren te laten doorlopen. Daardoor krijg je ook een sereen en vooral gebruiksvriendelijk interieur. Neutraal ook, zeker in combinatie met de witte wanden, maar niet kleurloos dankzij de marmer korrels in de tegels. Het ingebouwde bankje werd door knap architecten mee ontworpen, net als het meubel van de ontvangstbalie dat eveneens in de Bomarbre tegel van Stone werd afgewerkt en zich centraal tussen de praktijkruimtes bevindt op het einde van de spie. Vanwege de huiselijke sfeer van het gebouw werd ook geopteerd voor houten ramen in Padoek en voor de aanplanting van een jonge boom in de patio. Andere details binnenin zijn bijvoorbeeld glazen delen in structuurglas omwille van privacy. Voor de rest is de inrichting, zeker van de praktijkruimtes, in nauw overleg met de opdrachtgever gebeurd. Dat ging heel vlot aangezien die uiteraard de ervaring heeft en heel goed weet wat ze wil en hoe zij liefst werkt.
knap architecten is er toch, ondanks de beperkte oppervlakte, in geslaagd in dit project elke ruimte afzonderlijk te geven wat ze nodig heeft: kwaliteit, licht en zicht. Daarom blikken ze tevreden terug op een tweede succesvolle samenwerking met deze opdrachtgever. Vooral het feit dat ze een duidelijke input kregen van hoe een artsenpraktijk volgens haar moet werken enerzijds en de nodige vrijheid naar architectuur en ontwerp anderzijds, leidde tot dit mooie resultaat waar zowel de artsen als de patiënten nog lang van kunnen genieten.
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Valerie Clarysse