STAM architecten | A-dres Architecten
Bio-ecologisch binnen-buitenhuis
Een uiterst duurzaam gebouw dat de relatie met de omgeving maximaal aangaat maar ook ruimte biedt om mee te groeien met de veranderende noden van een gezin. Dat was de vraag van de bewoners van deze woning in Retie. Ze beoogden een compacte en functionele woning die de impact op omgeving en milieu tot een minimum beperkt. Stam architecten ontwierp een strak energie-efficiënt volume dat de blik integraal richt op de omliggende velden en daarbij de zon als referentie gebruikt.
Diagonaal gericht op zuiden
Wie bewust ecologisch bouwt, kiest vandaag de dag nog zelden voor nieuwbouw op een braakliggend perceel. Ook hier werd bewust gekozen om een bestaande woning af te breken in functie van een passiefwoning. Uitgangspunt was een compacte constructie in houtskeletbouw die de duurzaamheidsgedachte perfect belichaamt. De buitenwanden zijn maar liefst 30 cm dik en vol geïsoleerd met cellulose, een economische en milieubewuste isolatieoplossing. Aan de buitenzijde zijn de wanden bovendien bekleed met ecologische houtvezelplaten met lage dampdiffusieweerstand om zo de dampopen constructie te laten ademen. Daarop is de eigenlijke gevelbekleding aangebracht. De gevel is afgewerkt met donker gebeitste lariks, de meest duurzame Europese naaldhoutsoort die gekenmerkt wordt door een mooie vlammentekening. De woning dringt zich op geen enkele manier op, maar gaat bijna organisch mee op in het verhaal van velden, weiden en akkers die de omgeving kenmerken. Te midden van het overweldigende groen blijft ze zelfs eerder op de achtergrond. Het gebouw bevindt zich op een riant hoekperceel van zo’n 2000 m². De zuidoost georiënteerde voorgevel is eerder gesloten. Het langgerekte volume buigt af naar rechts om de afstand tot de perceelsgrens te vergroten. Die diagonale lijn in het ontwerp maakt dat het gebouw zich optimaal richt op zowel de zon als het landschap. De woning is georiënteerd op het zuiden en het westen. Daarnaast behoud je op elk moment het uitzicht op de omgeving aan de noordoostelijke zijde. De volledige organisatie van de ruimtes vloeit ook voort uit het traject van de zon. ’s Morgens verlicht ze de badkamer en vide aan de trap, vanaf de middag valt ze binnen in de leefruimte en ’s avonds verlicht ze de woonkeuken. “Door diagonaal te werken zijn we erin geslaagd lengte te geven aan de woning en alle woonfuncties op een logische manier te schakelen in relatie tot zon en omgeving.” Een woning die zich richt naar de zon, loopt het risico op oververhitting. In plaats van grote glaspartijen die volledige gevels beslaan, werd er gekozen voor iets kleinere, ritmisch gepositioneerde ramen. Daarnaast vormen fijne stalen constructies met opgehangen screens een oplossing om de zon te bufferen in de zomerperiode. In de winter zijn die bovendien handig te demonteren, zodat je in deze koudere periodes net wel de gewenste warmte kan binnenhalen.
Flexibele indeling
Het doel van de opdrachtgevers was een compacte woning realiseren die op lange termijn kan inspelen op verschillende scenario’s, zonder dat er drastische ingrepen nodig zijn. De indeling van de woning is zeer flexibel, zowel op het gelijkvloerse niveau als op de verdieping. Zo bestaat op termijn de mogelijkheid om beneden een studio te voorzien. Op de bovenverdieping kan de slaapkamer van de kinderen desgewenst opgedeeld worden. Daarnaast is er een grote polyvalente zone met bureau- en speelruimte. De opdrachtgever wenste deze polyvalente zone later te kunnen omvormen tot een aparte kantoorruimte voor thuiswerk of tot een woonunit met kookhoek, zitplaats en slaapplaats voor twee personen. De voordeur vormt daarom ook de toegang tot het hogere niveau dat rechtstreeks bereikbaar is vanuit de inkomhal. Stam architecten: “Voor ons als architect is dit een heel belangrijk gegeven. We ontwerpen altijd in functie van mogelijk veranderende leefwijzen. Hoe evolueert een gezin in de tijd en hoe speelt de architectuur daarop in? Hoeveel slaapkamers zijn er nu nodig en hoeveel over tien jaar? Hoeveel kinderen verwacht je? Wat doe je als ze het huis uit zijn? Al die vragen sturen een ontwerp en daar is deze woning een heel mooi voorbeeld van.”
Geschakelde ruimtes
De woning gaat uit van een neutraal kleurpalet, dat zoveel mogelijk gebaseerd is op de natuurlijke uitstraling van bio-ecologische materialen. De sfeer in huis is rustig en sereen, maar toch warm. Het valt op dat veelvuldig gebruik werd gemaakt van geverniste lariksmultiplex, wat zorgt voor een jong en fris gevoel. Op de gelijkvloerse verdieping werd gekozen voor een gepolierde betonvloer, op de eerste verdieping voor massieve lariksparket. Interieur en architectuur communiceren met elkaar. Stam architecten: “Een project stopt niet bij de architectuur. De inrichting bepaalt mee het ontwerp. De circulatie is van groot belang en wordt maximaal geïntegreerd in de gebruiksruimtes. Er zijn geen dode zones in de woning. Elke m² is betrokken bij de woonfuncties. Trap en kastenwand lopen bijvoorbeeld over in elkaar, terwijl die kasten mee de gang definiëren. Die doorlopende kastelementen benadrukken circulatie in de woning en scheppen perspectief. Centraal in het verhaal staat een biomassakachel, een expliciete wens van de opdrachtgever. Ze definieert de eet- en zitruimte, zonder ze van elkaar af te sluiten. Elke zone krijgt een eigen identiteit, zonder zich helemaal af te scheiden van de rest van de woning.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Yannick Milpas