Areal Architecten

De Pientere Piste

Het moet een innovatief gebouw worden, als katalysator van een open schoolmodel zonder klassieke klassen en vaklokalen. Een leuke, spannende en motiverende omgeving waar kinderen zich thuis voelen en waar leren en spelen hand in hand gaan en gestimuleerd worden. Een pragmatische infrastructuur met een rationele opbouw die ook bedacht is op veranderingen. In 2020 start de bouw van De Pientere Piste, een Freinetschool met een opvallend gearticuleerde gevel en open afgeronde hoeken naar het ontwerp van ArealArchitecten. Samen met Hooyberghs nv en Brebuild nv wonnen zij een wedstrijd van GO! Onderwijs volgens het Design&Build-principe. Het concept etaleert een groene geborgen plek die de essentie van de Freinetgedachte vangt in een open en continu gebouw.

Schooldomein als landschapskamer

De Pientere Piste ligt langs het Rivierenhof, terwijl de school zich ook in het bestaande masterplan van Park Groot Schijn inschrijft. Dat laatste verdeelt de omgeving ten zuiden van het park volgens een concept van landschapskamers: lege zones tussen paden en groenstructuren die op termijn dienst zullen doen als sportinfrastructuur. “Dat idee hebben we doorgetrokken in het concept van de school”, legt Thomas Cols van Areal Architecten uit. “We hebben het schooldomein opgevat als een echte tuinkamer, volledig omzoomd door groen. De site is gelegen langs twee straten die elk toegang bieden tot de school. Een daarvan is een dreef met bomen die het domein scheidt van het Rivierenhof. Zij vormt een eerste natuurlijke zijde van de kamer. De rest van het domein wordt afgebakend met bomen en beplanting, zodat er een lommerrijke groene speelrand ontstaat met het eigenlijke schoolgebouw als hart.”

Een groot speelbos, een zandbak, natuurlijke speeltuigen, groene en verharde speelplaatsen, al dan niet overdekt. De landschappelijke aanleg van De Pientere Piste maakt integraal deel uit van de beleving: “Voor ons stopt de school niet bij het gebouw. Kinderen hebben speelruimte nodig. Binnen en buiten staan daarom in directe relatie tot elkaar. Visueel komt dat idee tot uiting via een luifel die de school verankert in de buitenruimte. Daarnaast bieden overdekte buitenplekken ook kansen. Het avontuurlijke landschap zorgt niet alleen voor decompressie, het motiveert ook om op andere plaatsen te leren dan binnen.”

Alzijdig gebouw volgens pisteconcept

Aangezien De Pientere Piste gestoeld is op het Freinet-principe, vervallen de interpretatie en indeling van een traditionele school volledig. De school is opgevat als een alzijdig gebouw met afgeronde hoeken, waarbij de luifelstructuur het idee van een ‘piste’ bevestigt. De kinderen kunnen rond het hele gebouw spelen en zijn beschut als het regent. Thomas Cols: “De functie van de luifel is meerledig. In de eerste plaats zorgt hij voor een beschermde rondgang, die bovendien dienst doet als het terras van de eerste verdieping. Daarnaast vormt hij het verbindende element tussen de twee buitentrappen op de koppen van het gebouw. Zij structureren mee de school. Het centrale idee is namelijk de lesgroepen te organiseren volgens graadklassen of leefgroepen. Het schoolgebouw bestaat daarom uit drie niveaus waarin telkens plaats is voor twee leefgroepen. De twee overdekte buitentrappen bieden rechtstreeks toegang tot die respectieve zones. Via een inkomsas met lockers ben je als leerling direct waar je moet zijn. Om alles nog vlotter te laten verlopen is er per niveau en per leefgroep een overdekt buitenterras voorzien als een soort van overdrukruimte. Bovendien kan die ook fungeren als educatieve buitenruimte.”

Leefgroepen bevestigen open schoolidee

Bijzonder aan het schoolconcept is dat de dagelijkse routine in de leefgroepen op blote of kousenvoeten gebeurt. Jassen en schoenen blijven in de respectieve omkleedruimtes. De leefgroepen huisvesten het equivalent van ongeveer vier klassieke klassen van twintig tot vierentwintig leerlingen. Elke leefgroep heeft een eigen plek om de dag te beginnen en af te sluiten. Die is ingericht op maat van de onderwijsnoden, in functie van de optimale ontplooiing van de kinderen. Diverse interieurelementen bakenen verschillende gebieden af, waardoor per leefgroep een vijftal specifieke zones ontstaan om te werken in kleinere groepen. Thomas Cols: “De school gaat voor speel- en leerzones in plaats van de klassieke, statische en gesloten klaslokalen. Deze organisatie laat toe om met verschillende leerkrachten te werken of aan de slag te gaan op projectbasis, opportuniteiten die in het klassieke onderwijs veel minder evident zijn. Per leefgroep zijn er twee omsloten maar doorwaadbare huisjes waar je meer privacy hebt. Daarnaast worden er lage kastvolumes gerealiseerd waarrond activiteiten kunnen plaatsvinden.”

Polyvalente ruimte als kloppend hart

De leefgroepen zijn op hun beurt geschakeld rond een grote polyvalente zaal met tribune. Zij vormt het kloppend hart van de school. De dubbelhoge ruimte verbindt het gelijkvloers en de eerste verdiepingen, en loopt uit in een bibliotheekzone en auditorium. Op het derde niveau vormt ze eveneens de basis van een omsloten daktuin. Thomas Cols: “De polyvalente zaal verbindt alle andere ruimtes op een royale manier met elkaar. Vanuit elke leefgroep ben je visueel verbonden met deze ruimte. De kracht van een open school zit dan ook in collectieve plekken zoals deze. De polyvalente ruimte zorgen voor ontluchting van de leefgroepen. Ze laat toe om de school ook te beleven buiten de leefgroepen, en ze ten volle te benutten. De zaal zal gebruikt worden om te turnen, voor activiteiten die leefgroepoverschrijdend zijn, voor opvang en zelfs voor buitenschoolse evenementen. Het is het publieke plein van een school die zich bijna organiseert als een dorp.”

Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Areal Architecten

Areal Architecten
Albert Claudestraat 12 / 014 – 2018 Antwerpen
t. 03 455 38 99
info@arealarchitecten.be – www.arealarchitecten.eu