Baumschlager Eberle Architekten / Styfhals & Partners i.s.m. Jaspers-Eyers Architects

januari 8, 2020

Baumschlager Eberle Architekten / Styfhals & Partners i.s.m. Jaspers-Eyers Architects

By Nick

BNP Paribas Fortis HQ

Momenteel zijn de werken nog volop aan de gang. Maar eind juni 2021 wordt het nieuwe hoofdkantoor van BNP Paribas Fortis aan de Warandeberg, vlakbij het Centraal Station in Brussel, opgeleverd. De architectuur is van de hand van Baumschlager Eberle Architekten en Styfhals & Partners, die voor het uitvoerend ontwerp in bouwteam samenwerkten met Jaspers-Eyers Architects. Voor BNP Paribas Fortis biedt het ruim 100.000 m² grote kantoor de mogelijkheid om alle vestigingen in Brussel efficiënter te groeperen en organiseren. Het toekomstige gebouw bevestigt niet alleen de sterke aanwezigheid van de bank in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de stad Brussel, het optimaliseert het comfort van de medewerkers gradueel, laat toe om kosten beter te beheersen en beantwoordt aan de meest strikte duurzaamheidscriteria.

Architectuurwedstrijd

Voor het nieuwe hoofdkwartier moesten twee verouderde torengebouwen wijken. Die dateerden uit de jaren zeventig en waren niet langer aangepast aan de moderne eisen voor bedrijfsruimtes. John Eyers van Jaspers-Eyers Architects: “Het gebouw voldeed al lang niet meer aan de gangbare regelgeving. Daarnaast ging heel wat oppervlakte verloren door een achterhaalde structuur en indeling. Als je weet dat het ook nog eens onmogelijk was om de onderhoudskosten en het energieverbruik efficiënt te beheren, dan is de rekensom snel gemaakt.” Het idee om elders te bouwen of het bestaande pand te restaureren werd al snel naar de prullenmand verwezen. Renovatie bleek relatief gezien duurder te zijn en de beschikbare ruimte zou minder goed geoptimaliseerd worden. Het optrekken van een nieuwe infrastructuur bleek de beste oplossing. De hoofdzetel van BNP Paribas Fortis geniet van een uitzonderlijke locatie die ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid met zich meebrengt ten opzichte van de regio, de stad en zijn buren. Bovendien zorgt de ligging, op een zucht van het spoorwegstation, de metro en bus ervoor dat de mobiliteit van de medewerkers heel gemakkelijk te organiseren valt. In samenwerking met de Bouwmeester van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd een architectuurwedstrijd uitgeschreven. Uit een lijst van vijfentwintig architectenbureaus werden er zeven geselecteerd om deel te nemen. Na een grondige analyse van de ingediende projecten koos een selectiecomité uiteindelijk voor het Oostenrijkse Baumschlager Eberle Architekten, dat in bouwteam nauw samenwerkte met een tiental gespecialiseerde studiebureaus, waaronder de Belgische architectenbureaus Jaspers-Eyers Architects en Styfhals & Partners.

Oppervlakteoptimalisatie met een focus op duurzaamheid

Het nieuwe hoofdkantoor telt vijf ondergrondse en negen bovengrondse verdiepingen. Die bieden ruimte voor ongeveer 4.500 werkplekken. Dat is zo’n zeventig procent meer dan in het oorspronkelijke gebouw, terwijl de bruto oppervlakte van goed 100.000 m² quasi ongewijzigd blijft. Daarnaast beantwoorden zowel de inrichting, uitrusting als diensten aan de meest vooruitstrevende normen wat betreft werkcomfort en duurzaamheid. Het nieuwe hoofdkwartier is ontworpen volgens een modulair principe en kan opgedeeld worden in verschillende autonome eenheden. “BNP Paribas Fortis beoogde een heel functioneel en flexibel gebouw dat moest uitgerust zijn met de modernste apparatuur en technologieën”, legt Jean-Michel Jaspers uit. “Niet alleen technisch moet het optimaal functioneren, een belangrijke focus ligt op de milieuprestaties. Het nieuwe hoofdkantoor moet de best mogelijke resultaten boeken inzake milieu-impact en energieverbruik. Zo zullen er zonnepanelen liggen op het dak en wordt er gebruik gemaakt van seizoensgebonden thermische energieopslag, waarbij warmte-energie kan worden verzameld en gebruikt. Met dit laatste systeem wordt het energieverbruik voor koeling en verwarming zelfs zeven keer lager dan dat van het oude gebouw. Bovendien is er gekozen voor duurzame mobiliteitsoplossingen die bijdragen aan het comfort van de medewerkers. De ambitie gaat veel verder dan zomaar de nodige certificaten behalen zoals de standaarden van BREEAM Excellent en Passive House. De bank wil een balans vinden tussen ecologische, economische, esthetische en sociale verwachtingen.”

Futuristisch meesterwerk geïntegreerd in stedelijke structuur

De hoofdzetel van BNP Paribas Fortis ligt op een absolute toplocatie in hartje Brussel, vlakbij de Wetstraat, het parlement en op het knooppunt van zowel trein, bus als metroverbindingen. Dat betekent een dichtbebouwde omgeving en dagelijks een intense verkeersituatie. Een vlotte integratie in het bestaande stedelijke weefsel, met veel respect voor de omliggende omgeving, was een belangrijk criterium voor het ontwerp. De architecten hebben de historische morfologie van straten, pleinen en binnenruimten op inventieve wijze vertaald naar een organisch bouwblok met diverse binnenkoeren. De hoogte is afgestemd op die van de omliggende bebouwing, terwijl het volume als geheel subtiel refereert aan de stedelijke structuur. Eric Delgoffe: “Vooreerst mocht het gebouw niet te hoog zijn. In de plaats van de twee oorspronkelijke kantoortorens moest er één kantoorgebouw komen dat minder verdiepingen zou tellen dan vroeger. Het gebouw volgt de historische rooilijn, waarbij de terugspringende gevels zijn afgestemd op de kroonlijsthoogte van de naburige panden.” De identiteit van het gebouw wordt bepaald door een vloeiende, bijna futuristische gevel opgebouwd uit een raster van verticale kolommen in geprefabriceerd wit beton. Groen iriserend gravelaggregaat uit een Noorse steengroeve zorgt voor extra karakter en articulatie, terwijl de detaillering ook subtiel verwijst naar de merkidentiteit van BNP Paribas Fortis. De dynamiek van de gevel wordt daarnaast versterkt door de toegankelijkheid van de binnenplaatsen te accentueren. Bovendien krijgt het gebouw een gigantisch groen dak, dat wel een verlenging lijkt van het nabijgelegen Warandepark. “De constructie is opgevat als een zelfdragend betonnen skelet dat de buitengevel vormt met daarachter een glazen binnengevel”, legt Jenny Scherrer uit. “De prefabricage van deze structuur is een absoluut technisch hoogstandje van de algemene aannemer Eiffage. Ze voldoet niet alleen aan uitzonderlijk hoge esthetische eisen, er moeten bijzondere thermische eigenschappen en maximale toleranties gerespecteerd worden om de verbindingen met het gebouw en de glazen gevel mogelijk te maken.”

Verbondenheid met buurt

Het nieuwe hoofdkwartier heeft een belangrijke socio-economische impact. Langsheen de Ravensteinstraat bijvoorbeeld bevinden zich verschillende ingangen. Die leiden naar buitenpatio’s waar iedereen tijdens de kantooruren kan komen. “Deze groene buitenkamers schakelen de privéruimte van de bank aan het publieke terrein”, aldus John Eyers. “Daar ontmoeten medewerkers, bezoekers en voorbijgangers elkaar.” Achter de betonnen kolomstructuur is daarnaast een overdekte galerij bedacht met commerciële ruimtes die in verbinding staan met de andere naburige handelszaken. “Het gebouw laat zien hoe architectuur een katalysator kan zijn voor economische en sociale integratie. Het zorgt voor verbondenheid met de buurt, verbetering van de voetgangersstroom en maakt privéruimten toegankelijk voor het publiek.”

Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Jaspers-Eyers Architects

Baumschlager Eberle Architekten / Styfhals & Partners i.s.m. Jaspers-Eyers Architects