MA2

Meteoriet valt op esplanade

Flashback naar 2005: hogeschool Ilya Prigogine – een partnerschool van de ULB – wil alle paramedische afdelingen groeperen op een site. Het Brusselse architectenbureau MA2 wint de aanbesteding en bouwt twee opvallende gebouwen met veel inox en dito glaswerk. Een kleine acht jaar later komt de vraag om een auditorium bij te bouwen ter nagedachtenis van Jean Nile, oprichter van de hogeschool Ilya Prigogine. Een opdracht die Francis Metzger van MA2 verplicht om goed na te denken hoe hij een vervolg zal breien aan een project dat hij tien jaar geleden heeft ontworpen.

Geen wedstrijd winnen, wel coherentie vinden

Het is de dochter van Jean Nile die architectenbureau MA2 aanspreekt. Zij is voorzitster van de stichting die naar haar vader is vernoemd en wil met het auditorium een hommage aan hem brengen. Francis Metzger geeft toe dat hij eerst niet zoveel zin had om terug aan een project te sleutelen dat hij een decennium eerder had afgewerkt. Beide gebouwen stonden daar prima, in perfecte dialoog met elkaar. Met een fameuze hoogte en een herkenbaarheid door de afwerking in inox en reflecterend glas. Die nieuwe vraag kon wel eens het hele project tenietdoen. Ah ja, want er was geen grond meer vrij om het auditoriumergens anders te bouwen.

De grootste moeilijkheid in het begin was de inplanting van het auditorium op de bestaande site. MA2 dacht terug aan de cafetaria die ze tien jaar geleden mee hadden gepresenteerd in het ontwerp. Op een grote esplanade tussen beide gebouwen. De ULB had die toen niet gewild, maar tijdens de constructie hield het architectenbureau wel al rekening met extra draagkracht. Niet voor een auditorium van 300 man natuurlijk. Maar toch. Het was niet de enige moeilijkheid: de site heeft een uitgesproken identiteit en die wilde het architectenbureau bewaren. In de eerste plaats omdat het ging om een hommage aan Jean Nile: zijn dochter wilde een gebouw dat haar vader alle eer zou aandoen. Een man die zijn hele leven gestreden heeft voor kwaliteitsvol onderwijs en één van de pioniers was in de paramedische sector. Ten tweede moest het auditorium een eigen identiteit ontwikkelen omdat het plots de kern van een project zou worden. En ten derde was het ook noodzakelijk om de dagelijkse mensenzee vlot door, onder en tussen de gebouwen te gidsen, zonder dat ze de gebouwen moeten verlaten. Kortom: MA2 zocht vooral naar een samenhang op visueel, praktisch en technisch vlak. Om het auditoium en de bestaande gebouwen met elkaar te verbinden. Daarvoor moest je niet alleen denken aan externe toegangen, maar ook de interne.

Ei? Zeppelin? Meteoriet? Iets speciaals in elk geval

“We werkten eerst rond de pure vorm van een ei. Dat werd al snel een zeppelin omdat die, door het zweven dan autonoom in de ruimte zou staan”, zegt Francis Metzger. “Maar zo’n zeppelin was niet mogelijk voor de capaciteit die we nodig hadden. En dus zijn we gaan nadenken over hoe we het auditorium groter konden maken. Daarom het idee van een meteoriet die op de esplanade valt. Die vorm laat ons toe om de twee gebouwen ernaast ook opnieuw te definiëren door de nieuwe reflecties die ontstaan. Natuurlijk moesten we onze opdrachtgevers elke keer opnieuw overtuigen, maar ze luisterden altijd naar onze argumenten. Dat schepte vertrouwen.” De op het eerste gezicht complexe vorm is een perfect antwoord op de bestaande omgeving. De effecten van de reflecterende inox en het ondoorzichtige zwart geëmailleerde glas creëren een interessant visueel spektakel. De rode nokken van de bestaande gebouwen flirten met de gele kern van het auditorium. Die gele kleur zie je trouwens al vanop de esplanade. Onderaan zijn de ramen transparant gehouden en die zorgen zo voor een interessante beeldtaal. Elk technisch detail draagt bij tot de samenhang van het auditorium. De gele kleur moest de aandacht trekken, en dus zijn details en afwerking sober gehouden: de chassis verdwijnen, de aansluitingen zijn onzichtbaar. Het auditorium is een samenwerking tussen bouwbedrijven Louis Dewaele en Groven+. Die laatste nam de zwarte ramen voor hun rekening. Ze maakten ze volledig op maat en met ultradunne frames.

Energieke eye-catcher

“Waar je ook staat op de esplanade, het auditorium springt direct in het oog. Daarvoor was een uitgebreide studie nodig naar de verhouding tot de omliggende gebouwen. Een complexe opdracht, maar dat is nu eenmaal architectuur. Het is een geschenk voor de gemeenschap. Het zijn de zeer eenvoudige, maar goed doordachte details die een object subliem maken. En daarvoor moet je zelf geen groot budget hebben”, zegt Francis Metzger van MA2. Zo voldoet het auditiorium Jean Nile aan alle normen en beperkingen van de ULB en biedt het tegelijk een specifieke identiteit. De keuze voor een sober interieur ging gepaard met een maniakale selectie van de juiste materialen om binnen het vooropgestelde budget te blijven. Het gaat dan vooral over vinyl, ruw beton en verf. De vloeren en plafonds kregen een gele afwerkingslaag om een coconeffect te creëren. Extra materialen en texturen vermijden een monotoon geheel.

Het is ook omwille van het budget dat er geen natuurlijk licht binnenkomt in het auditorium, want dan moet je ook verduistering voorzien. En extra isolatie tegen de hitte en het geluid van de regen enzovoort. Dat maakt het allemaal duurder. “Op het dak hebben we uiteindelijk gekozen voor een groendak. Dat kan je zien vanaf de bovenste verdiepingen van de omringende gebouwen. Bovendien zorgt dit dak er ook voor dat er minder regenwater in de stadsriool vloeit en er dus minder overstromingen zijn.”

In 2018 werd het gebouw uiteindelijk ingehuldigd. Het beantwoordt aan de vraag van de Jean Nile Foundation, aan de budgetbeperkingen van de opdrachtgevers en aan de esthetische samenhang met de bestaande gebouwen. Een visuele coherentie die ook ‘s avonds op complimenten kan rekenen, wanneer de twee ramen van de bibiliotheek het licht reflecteren op de binnenplaats. Een spektakel waar de architecten van MA2 jammer genoeg geen tijd voor hebben, omdat ze al opgeslorpt zijn door hun volgende project.

Tekst: Chantal Ernst
Foto’s: Marie-Françoise Plissart & Serge Marteaux

MA2 – Metzger et Associés Architecture
Ijskelderstraat 24 – 1060 Brussel
t. 02 289 08 80
ma2@ma2.be – www.ma2.be