Syntaxe Architectes i.s.m. Artau
De grote uitdaging voor Joël Meersseman van Syntaxe Architectes: instructies verzoenen met de geldende ziekenhuisnormen
De initiële vraag voor het project leek in 2014 op het eerste zicht vrij eenvoudig: een ziekenhuis voor huisdieren bouwen voor de Universiteit van Luik volgens de geldende ziekenhuisnormen en daarnaast een apart deel bouwen voor studenten, die qua aantal op dertig jaar vertienvoudigd zijn. Kortom: een grotere en modernere infrastructuur. Maar: voor dit ambitieuze programma was zo’n 6000 m2 oppervlakte nodig, terwijl de enige beschikbare plaats op de faculteitssite een parking was, vlak bij het oude dierenziekenhuis.
“Een zeer nauwe samenwerking met het bureau Artau Architectes”
De bouwheer vertrouwde de opdracht toe aan Syntaxe Architectes, al dringt Joël Meersseman erop aan dat zowel de kandidatuur als de uitvoering zelf in nauwe samenwerking verliepen met Artau Architectes, voornamelijk om de technische uitdagingen van het project aan te kunnen. Samen streefden ze ernaar om het hospitaalgedeelte op het gelijkvloers te plaatsen, om zo een duidelijke afscheiding te creëren tussen de bezoekers van de dierenkliniek, de studenten en de zieke of geopereerde dieren. Deze cluster bundelt de consultatieruimte, de afdeling medische beeldvorming en 5 operatiezalen plus intensieve zorgen. Daarnaast moesten drie extra clusters gecreëerd worden: een voor het administratieve deel, een voor het internaat en nog een laatste voor technische en opslagruimtes. Joël Meersseman wijst echter ook op een bijkomende reden waarom het gebouw niet te hoog mocht zijn: de universiteit wilde simpelweg haar mooie omgeving behouden en wilde dat het gebouw niet boven de toppen van de bomen zou komen.
Ruimtecreatie op een beperkte oppervlakte dankzij een sokkel en overhang
Door zijn ligging op zo’n specifiek en sterk hellend terrein kozen de architecten ervoor om het gebouw op een sokkel te laten steunen die zich door de natuurlijke helling gedeeltelijk onder de grond zou bevinden. De voordelen: een beperkte oppervlakte met een optimale verankering in het landschap en vooral een oppervlakte van maar liefst 5670 vierkante meter. Midden in het lage gebouw (gelijkvloers + 1 verdieping) vinden we drie niveaus die toegang geven tot de clusters. Ondergronds (in de gedeeltelijk ondergrondse sokkel) vinden we de technische ruimte en de opslagplaats, maar ook de kleedkamer, de machineruimte en de kamers van het bewakingspersoneel en van de spoedmedewerkers. Het gelijkvloers, dat dankzij de overhang een open ruimte van niet minder dan 2500 m2 beslaat, is bestemd voor het ziekenhuis. Er is trouwens een volledig aparte vleugel voor huisdieren (reptielen, amfibieën, …).
Een parking van zo’n dertig plaatsen biedt rechtstreekse toegang tot dit deel, om het zieke of gewonde dier snel te kunnen behandelen. Een vlotte toegang tot de parking wordt gegarandeerd door een permanent vlotte circulatie tussen de parking en de verschillende ziekenhuisafdelingen. De administratieve ruimte met de bureaus ten slotte bevindt zich op de eerste verdieping en beslaat een oppervlakte van ongeveer 500 vierkante meter.
Respect voor milieu en omgeving
Het gebouw contrasteert niet met het landschap, het is erin verzonken. Waarvan getuige de gebouwbedekking in koper, wat na verloop van tijd een steeds discretere uitstraling krijgt en bovendien voor 98% gerecycleerd is! Alle materialen werden gekozen in functie van hun levenscyclus, hun productiewijze en hun recycleerbaarheid. Zeker dit laatste element was voor de universiteit zeer belangrijk vanuit een streven naar duurzaamheid, dat zelfs belangrijker bleek dan het budget! Natuurlijke isolatie bijvoorbeeld kreeg de voorkeur, alhoewel dit duurder is én meer ruimte inneemt dan polyurethaanmousse. Het resultaat: een gebouw gehuld in quasi natuurlijk glaswol, dat op sommige plekken tot wel 40 centimeter dik moet zijn wegens de lagere performantie. Dubbel zo dik dus als andere isolatiematerialen, maar gezien de veel kleinere bewerking is het productieproces veel energieuiniger. Bovendien is glaswol recycleerbaar, niet-vervuilend en onschadelijk bij de recyclage. Logisch dus dat het toch de voorkeur kreeg van de bouwheer. Duurzaamheid ging namelijk voor op budget, met als resultaat dat de gevel 100% recycleerbaar zal zijn bij een latere ontmanteling. En daar stopt het niet! De administratieve zone is een passiefgebouw met een quasi nulverbruik. Elke zone is zeer goed geïsoleerd, perfect geventileerd en beschermd tegen oververhitting. Het ziekenhuisgedeelte is op dit vlak een aparte ruimte. Gezien de grote nood aan technische voorzieningen en aan specifieke verlichting, verwarming en ventilatie is bovenstaande voor dit deel niet van toepassing.
De daken zijn niet alleen bedekt met begroeiing,maar ook met zonnepanelen, goed voor het grootste deel van de elektriciteitsvoorziening. Daarnaast wordt voor de toiletten op de studentenverdieping gebruik gemaakt van gerecycleerd regenwater. Ook hier wordt omwille van de gezondheidsvoorschriften een uitzondering gemaakt voor het ziekenhuisgedeelte.
Joël Meersseman onthoudt vooral de intensiteit van het menselijk avontuur
Voor Joël Meersseman vormt de kwaliteit van het menselijke avontuur zonder twijfel de grootste voldoening. Een complex project met een strakke timing en een beperkt budget, al onthoudt de architect vooral de uitstekende verstandhouding en de optimale samenwerking tussen de tientallen betrokken personen, zowel op de universiteit als in de architectenbureaus, bij de ingenieurs en bij de aannemers. Samen boden ze het hoofd aan de uitdagingen en behielden ze op elk moment hun vertrouwen in het avontuur. Uiteraard zijn alle betrokkenen tevreden over het resultaat en trots op het gebouw dat ze in 2019 afleverden, maar ze kijken vooral tevreden terug op de vier jaar lange samenwerking. En daar kan Joël Meersseman alleen maar trots op zijn.
Afsluitend wil Meersseman ons nog het volgende kwijt: “Vaak wordt de architect gezien als de orkestleider en de eindverantwoordelijke. Maar de symfonie van de orkestleider zal des te mooier zijn als alle instrumenten op elkaar zijn afgestemd.”
Tekst: Chantal Ernst
Foto’s: Utku Pekli
Syntaxe Architectes
Chaussée de Nivelles 52 – 1461 Haut-Ittre
t. 02 390 96 26
info@syntaxe.be – www.syntaxe.be