CAAN Architecten
Fijne staalstructuur doorbreekt monolitische betonwoning
Bebouwbare openbare ruimte in de buurt van Gent, het wordt stilaan een schaars goed. Zeker als je geen oneindig budget ter beschikking hebt, moet je geluk hebben om het te vinden. De eigenaars van deze woning hadden het toen ze op een perceel stoten waarop een bungalow uit de jaren ’60 stond. Met daarachter het begin van een kasteeldomein waartoe hun perceel vroeger behoorde, was het uitzicht alvast verzekerd.
De ligging, met zuidwest gerichte tuin, was meteen ook het absolute pluspunt van dit perceel. Slechts een gracht scheidt deze tuin van de start van het kasteeldomein, een stuk ongerepte natuur waar paarden grazen. Niet iedereen kan van dergelijk spektakel genieten zonder zelf in te staan voor het onderhoud. Ook niet onaardig is de aanwezigheid van twee grote Amerikaanse eiken vooraan. Geen evidentie tijdens de bouwfase, maar de moeite waard om te behouden. Het perceel op zich is niet extreem groot. Met een breedte van ongeveer 20 meter en de wetenschap dat je aan beide zijden vier meter bouwvrije zone moet respecteren, is de speelmarge beperkt. Maar de klant vond hier wat ze zochten: een locatie op een boogscheut van Gent met de mogelijkheid om tot rust te komen. De bouwheren hadden een uitgesproken idee over hoe ze het graag qua architectuur en materialen ingevuld zagen. Willem Bossier van CAAN architecten: “Ze houden erg van woningen in zichtbeton en wat hen betrof, mocht dat zelfs binnen volledig doorgetrokken worden. Naar belevingswaarde hebben wij hen daarin iets afgeremd en aangeraden om beton te combineren met warme materialen. Daarin is ze ons gevolgd.”
Dat is niet de enige ingreep van CAAN in dit project geweest. In hun ogen was het belangrijk om het monolitische beton te gaan complimenteren met een verfijnde staalstructuur. “Als je dat niet doet, kreeg je hier door de beperkte bouwoppervlakte twee betonnen volumes op elkaar en dat komt snel monotoon over. De fijne stalen liggers en kolommen doorbreken de effen betonnen vlakken maar het doet nog meer dan dat. Het maakt het gebouw niet alleen interessanter, het zorgt ook voor zonnewering en nuttige overkragingen in de vorm van overdekte terrassen en een carport vooraan; allemaal mooi geïntegreerd in de architectuur van de woning.” Eenvoud siert en ook daarom was de staalstructuur, die los staat van de andere constructie, van belang voor het ontwerp. Terwijl de voorgevel heel gesloten is omwille van privacy is die achteraan, aan de tuinzijde, helemaal opengewerkt. De bijzondere luifel laat toe om overtollige zaken zoals screens, die anders noodzakelijk waren geweest, weg te laten en de architectuur in zijn pure vorm te houden. Een esthetische oplossing die door de klant enorm werd gesmaakt want die vond het belangrijk dat elk materiaal dat voor de woning werd gebruikt zijn eigenheid behield. De staalstructuur werd dus enkel gelakt en tussenin afgewerkt met zwart geprofileerde platen waardoor het één mooi geheel vormt.
De overkraging vooraan is meteen ook de ingang naar de woning. Die wordt geaccentueerd door een stapsteen, ook in beton maar met een afgeschuurde bovenlaag waardoor de granulaten zichtbaar worden. Een procedé dat eveneens werd aangewend voor het terras achteraan. Om het perceel te vrijwaren van extra bebouwing, koos CAAN ervoor om – naast de suggestieve carport – ook de tuinberging in de woning te integreren. Die bevindt zich vooraan en biedt voldoende ruimte om fietsen te herbergen. Je kan de ruimte betreden aan beide zijden van de woning: naast de voordeur is een garagepoort ingewerkt in de wand afgewerkt met Alinel profielen en aan de andere kant kan je er via de zijtuin in dankzij een aluminium deur in grijstinten die aansluit bij de architectonische betonwanden. Uit praktische overwegingen is er ook een douche voorzien in deze berging.
Op die manier kan je netjes de rest van de woning betreden. Voorbij de voordeur kan je, indien de schuifdeur tussen gang en bureau openstaat, recht door de woning terug naar buiten kijken. Met een uitklapbaar bed kan het bureau ook als logeerkamer fungeren. In de leefruimtes neemt beton, net als buiten, de bovenhand. Het interieur vloeit als het ware uit het exterieur voort. De gepolierde betonvloer krijgt ditmaal geen tegengewicht in het keukeneiland dat eveneens uit beton is opgetrokken. Het blad gaat over een afstand van vijf meter en dient tegelijkertijd als ontbijthoek. Ook de zwevende betonnen traptreden die naar de bovenverdieping leiden, zijn buitenproportioneel aanwezig in deze open leefruimte. “Vandaar onze suggestie om het plafond wit te pleisteren en het gebruik van Afrormosia hout in de keukenwand en in het haard-/televisiemeubel waar we met inschuivende kastdeuren hebben gewerkt. Altijd fijn als je het interieur mee mag ontwerpen als architect. Dat zorgt voor een eenduidig verhaal.”
De keuken en eethoek, maar ook de iets meer uitwendige zithoek, hebben maximaal zicht en toegang tot de tuin en het achterliggende landschap. Boven geldt dat voor de master bedroom en de badkamer. De twee kinderkamers die elkaars spiegelbeeld vormen, kijken uit op de zijtuin. De bovenverdieping, die extra licht krijgt door de koepel bovenaan de trap, is iets warmer aangekleed. Naast de parketvloer in de kinderkamers heb je een lange vestiairekast die de volledige gang omvat en voorbij een glazen wand zelfs doorloopt tot in het badkamermeubel. Daar netjes in geïntegreerd vinden we in deze nachthal een linnenkoker die toelaat om vuile was in te deponeren. Die wordt opgevangen in een wasmand net voor de wasmachine in de onderliggende wasplaats. Maar de eyecatcher op de bovenverdieping is zonder twijfel de douche in Emperador Brown. Met het zenithaal binnenvallende licht door de koepel er over de volledige oppervlakte net boven, lijkt het alsof je van een buitendouche geniet. Hetzelfde karaktervolle marmer met uitgesproken tekening werd gebruikt in het lavabomeubel en wordt verder gecombineerd met de waterdichte pleister Tadelakt in de vloer en een wand van het bad. Deze naadloze techniek zorgt voor extra warmte en sfeer in deze ruimte.
Het beton voor de woning werd in prefab panelen voorbereid door Enjoy Concrete. Samen met de aluminium ramen die tot aan de dakrand doorlopen, krijg je een eenvoudige architectuur. Een variant daarop zie je in de voorgevel waar drie fijne raamstroken licht binnen trekken in de nachthal en voor connectie zorgen met het straatgebeuren zonder aan privacy in te boeten. Technieken zijn ondergebracht in de kelderverdieping. De woning maakt gebruik van een warmtepomp en diepteboringen, gecombineerd met ventilatiesysteem D. In de buitenaanleg zorgt de oprit in kasseien voor een warm en karaktervol accent, opnieuw om een contrast te vormen met de effen betonvlakken. “Deze woning is niet voor iedereen weggelegd. Je kan dus wel stellen dat het op maat is van zijn bewoners. Maar toch vinden we voldoende warme elementen en veel natuurlijke lichtinval die het leefcomfort maximaliseren. Waar we konden zijn we op zoek gegaan naar dat licht zonder de architecturale beleving in het gedrang te brengen. We zijn uiteindelijk ook tevreden over hoe we het monolitische karakter van beton hebben kunnen breken. Niet alleen door de integratie van de stalen luifel in het exterieur, maar ook door enkele ingrepen in het interieur. Die zorgen ervoor dat het geheel niet onrealistisch minimalistisch en sober is geworden. Ik denk dat we erin geslaagd zijn om in dit project het beste van beide werelden te combineren.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Thomas De Bruyne