Jaspers-Eyers Architects

juli 14, 2020

Jaspers-Eyers Architects

By Nick

Eerste award nog vóór de eerste steen er ligt

Na bijna vijftig jaar verdwijnt het bestaande World Trade Center in Brussel. De afbraakwerken van WTC 1 en WTC 2 zijn gestart. Maar geen paniek: Brusselse architectenbureaus Jaspers-Eyers Architects en 51N4E ontwierpen met het Franse L’AUC een nieuw WTC-project. De oplevering is pas voorzien in 2023. Toch kreeg het project dat de naam ZIN draagt, al een eerste award: de be.exemplary award voor duurzame voorbeeldgebouwen in de hoofdstad.

Terug kosmopolitisch project in Brussel

Het uitreiken van de be.exemplary award is geen nattevingerwerk. De jury bestaat namelijk uit de Bouwmeester van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, twee vertegenwoordigers van urban.brussels en Leefmilieu Brussel en vier externe experten. Kortom: mensen met verstand van zaken. De erkenning kijkt vooral naar vier belangrijke vragen: bevordert de architectuur de stedenbouw? Past het project een kringloopeconomie toe? Beantwoordt het gebouw aan de milieu-uitdagingen van morgen? En moedigt de site sociale integratie aan? De jury loofde de terugkeer naar een écht kosmopolitisch project in Brussel. Met 70.000 m2 is ZIN het grootste stedelijke bouwproject van de afgelopen tien jaar. Het project verzoent kantoorbouw met woningbouw. Het hanteert een modernistische visie door modulair en visionair te denken: in het gebouw zitten kantoren, appartementen en een hotel in elkaar verweven. Vooral dié intelligente doorsnede bleek de coup de coeur van de jury.

Circulaire filosofie

Naast een slimme architectuur focust ZIN ook op waterbeheer, biodiversiteit en een circulaire economie. Zo hergebruikt het architectentrio maar liefst 95% van de bestaande WTC-torens: 63% van de structuur blijft behouden, 32% wordt gerecycleerd. Concreet gaat het over 19.250 ton betonnen vloer, 1.080 ton glas en 265 ton aluminium. Meer dan dertig materialen in het nieuwe gebouw zijn Cradle 2 Cradle gecertifieerd. Inclusief nieuwe betonnen vloeren, het glas en aluminium in de gevel, de binnenmuren en de vloerbekleding. De modulaire eindafwerking zoals lichte verschuifbare wanden en demonteerbare verhoogde vloeren maken van ZIN een flexibel en aanpasbaar gebouw. Ook dát is circulair denken. Tussen elke verdieping ligt in de ene toren een hotel en in de andere toren een appartementencomplex. Door de drie delen onafhankelijk van elkaar te laten werken en ook de circulatie te scheiden van elkaar is er 24/7 leven in het gebouw zonder dat je elkaar voor de voeten loopt. Co-housing op grote schaal, zeg maar. ZIN zorgt zo voor een nieuwe dynamiek in de Noordwijk.

Centraal volume als verbinding

De opvallendste ingreep is misschien wel het centrale volume tussen de twee torens. Die verbindt de twee bestaande structuren van WTC 1 en WTC 2 met elkaar. Zo krijg je één volume vanwaaruit je de stad rond kan kijken. Bijkomend voordeel van de middenstructuur: op het dak is plaats voor een grote daktuin die de hele breedte van het gebouw inneemt. De daktuin past in één van de vier belangrijkste ontwikkelingsassen van ZIN: werken, wonen en leven in een groene en gezonde omgeving. De vijf meter vrije hoogte per verdieping laat toe om veel groen te voorzien. Denk aan meer dan duizend vaste én verplaatsbare planten en bomen. Ook rond het gebouw is er aandacht voor groen. Sporten en coworken doe je op het gelijkvloers in een groene omgeving.

Nieuwe dynamiek in de stad

De Noordwijk in Brussel is een omgeving met een rijk verleden. Vandaag is de wijk aan het Noordstation in volle verandering. De bestaande torens beantwoordden al lang niet meer aan het huidige flexibele werken van vandaag. Kantoren veranderen in collectieve werkplekken waar mensen elkaar ontmoeten en samenwerken, op verschillende tijdstippen en in verschillende formaties. Met ZIN willen de drie architectenbureaus een stukje hoofdstad herdenken. Of zoals ze het zelf noemen: de stad maken. En dat is meteen de tweede ontwikkelingsas: ZIN moet zich integreren in het bestaande stedelijke ecosysteem. Daarom is de grote publieke serre op het gelijkvloers een nieuwe sociale magneet voor de Noordwijk. Ze trekt mensen aan en laat ze in interactie gaan met de bewoners en gebruikers van het gebouw.

Modulair bouwen

Een circulaire filosofie vormt de derde ontwikkelingsas van ZIN. Zo benutten de architecten het bestaande gebouw maximaal: de ondergrondse verdiepingen en huidige circulatiekernen blijven bestaan. En wat de aannemers afbreken, recuperen de architecten quasi integraal – in dit project of in andere projecten. De architecten beperkten hun circulaire denken niet enkele tot het recupereren van materialen, maar bekeken ook het hele ontwerp in een langetermijnvsie. De neutrale opbouw zorgt dat je dezelfde basisruimte kan inrichten als kantoor, wooneenheid of hotelkamer. Zo beantwoordt ZIN niet alleen aan de noden van vandaag, maar ook aan die van morgen.

Duurzaam ontwerp

Een intelligente gevel zorgt voor comfort en energie – meteen de vierde en laatste ontwikkelingsas. Zonnepanelen tegen de buitengevel werken als zonwering, maar garanderen ook hernieuwbare energie voor het volledige gebouw. Ook op het dak en op de serre naast de inkom liggen zonnepanelen. De opengaande ramen zorgen dan weer voor frisse lucht overdag en een natuurlijke afkoeling ‘s nachts. Het nieuwe WTC-project haalt ook warmte en koude uit de grond met een koude-warmteopslagsysteem. Door die uitwisseling van energie zal het energieverbruik dalen. Gemiddeld moet dit systeem zo’n 60% van het energieverbruik dekken. Een mobiele app tot slot stimuleert gebruikers en bewoners om minder energie te gebruiken.

Indrukwekkende cijfers

Het ZIN-project kreeg begin 2019 groen licht van de Vlaamse overheid. Ongeveer 3.900 ambtenaren zullen vanaf 2023 hun intrek nemen in het gebouw met een grootte van 113.000 m2. In het gebouw is plaats voor zo’n 70.000 m2 kantoorruimte, 5.000 m2 coworking, 240 hotelkamers, 111 appartementen en een paar horecazaken, sportzalen en handelspanden. In het gebouw creëren tot slot meer dan 1.200 bomen een groene long en gezond binnenklimaat.

Tekst: Jurgen Verbiest
Foto’s: Jaspers & Eyers

Jaspers-Eyers Architects