Schellen Architecten
Kunstpaviljoen met patio
Langgerekte luifels, imposante glasgevels en natuurstenen wanden rond een buitenkamer met spiegelend water: in de woning die Schellen Architecten heeft ontworpen in Sint-Katelijne-Waver is de gedachte aan het Barcelona-Paviljoen van Mies van der Rohe nooit ver weg.
Het was op een avond in een rustig café aan het water dat Reginald Schellen en zijn zoon Pieterjan hun concept een eerste keer voorstelden. Ze hadden een rudimentair schetsje mee. Een tekening van enkele strak vormgegeven muren, gegroepeerd rond een grote binnenplaats. Met wat verbeelding kon je er het iconische Barcelona-paviljoen in zien, dat op een soortgelijke manier openheid en geborgenheid met elkaar verbindt. “We hadden wat lijnen op papier gezet, om een eerste idee te toetsen. Alleen hoefden we er niet te veel woorden aan vuil te maken, de bouwheer was meteen verkocht”, glimlachen de architecten. “De man had een 5 ha groot perceel gekocht op het einde van een smal steegje aan een drukke straat. Een unieke context met alles erop en eraan: ruimte, rust en groen. Maar vooral ook met een waanzinnig verrassingseffect. Je zou dat steegje zo voorbij gaan. In het straatbeeld valt het niet eens op. Tot je het doorrijdt. Dan opent zich een totaal andere wereld. Een openbaring, die we ook in de architectuur wilden laten terugkomen. De bouwheer had een woning voor ogen met plaats om te werken, maar evengoed om de alledaagse drukte te vergeten. Voldoende kantoorruimte en een zwembad met bar: die dingen moesten zeker aanwezig zijn. Bovendien wilde hij dat zijn kunstverzameling een vooraanstaande plek zou krijgen. We zagen meteen een horizontaal gebouw voor ons, een glazen volume met een open plan, georganiseerd rond een grote buitenruimte.”
Als je de site nadert geeft de villa zich maar gaandeweg bloot. Bij de toegang schermt een lange muur in donkergrijze gekloven natuursteen het gebouw grotendeels af. Een soortgelijke wand begeleidt je dan weer richting de inkom. Het is pas als je enkele stappen in die richting zet, dat je verwonderd raakt door de architectuur die zich kenmerkt door grote glasgevels, lange oversteken en aardse kleuren. Reginald Schellen: “De wanden met de gekloven natuursteen begrenzen en beschermen het volume. Het idee is dat je tussen het groen en de ruwe muren heen naar de voordeur wandelt. Intussen vang je een eerste glimp op van het gebouw en van het zwembad en poolhouse. Als je dan vervolgens binnen bent, ervaar je stilte en sereniteit. Eens de voordeur dicht is, zijn alle drukte en zorgen van het moderne leven al lang vergeten. In dat opzicht heeft het ontwerp iets weg van het Cuadra San Cristobal van Luis Barragán. Ook dat gebouw gaat uit van het principe van lange wanden rond een open binnengebied dat fungeert als baken van rust, comfort en welzijn.”
De architecten hadden nooit de bedoeling een exuberant gebouw neer te zetten, wel een leesbaar ontwerp met een even functionele als logische indeling. De architectuur oogt opvallend helder en vervat wonen en werken in één bouwlaag. De ruggengraat van de woning wordt gevormd door een centrale circulatie-as die dwars doorheen het gebouw snijdt. Vanaf de voordeur kijk je in een rechte lijn tot in de tuin. Langs die zichtas zijn alle woon- en werkfuncties georganiseerd. Ruimtes met een meer gesloten karakter zoals slaapkamers, badkamers en bureauruimtes zijn naar de noordkant georiënteerd. De leefruimte, keuken en een vergaderzaal openen zich naar het terras, dat is opgevat als een volwaardige buitenruimte. Bovendien doet de as dienst als galerie. Zodra je binnenkomt wordt je blik meegenomen langs verschillende schilderijen van internationale grootheden zoals Picasso, Matta, Miró en Alechinsky.
Het dak vloeit over in grote oversteken die lijken te zweven over de binnen- en buitenruimtes en lange natuursteenwanden. Niet alleen verankeren die luifels de leefruimtes in de omgeving, ze versterken ook het idee van een buitenkamer. Een concept dat kracht wordt bijgezet door gigantische raampartijen met maximaal verdoken raamprofielen.
Bovendien loopt de natuursteen waarmee de gevels bekleed zijn gewoon door in de vloeren, zowel binnen als buiten. Pieterjan: “De grens tussen interieur en exterieur is volledig weggenomen. De site ligt in zonevreemd gebied. Dat betekent dat we maar 1000 m³ mochten bebouwen. Door het terras en de zwembadzone op te vatten als een deel van de woning creëren we een verruimend effect. Daarbij maken de losstaande muren en het poolhouse een beschermende beweging rond het centrale binnengebied, dat organisch voortvloeit uit de leefruimte. Er ontstaat zo een patio-effect: een ontspannende oase omlijnd door groen en met grote schaduwzones waar het dagdagelijkse leven zich gewoon voortzet.”