AAVO ARCHITECTS
De tijd dat bedrijfsgebouwen tot inspiratieloze en anonieme architectuur leidden, ligt ver achter ons. Bedrijven die klein opstartten en een gestage groei realiseerden, nemen op een bepaald moment de beslissing om de gefragmenteerde vestigingen te bundelen in een allesomvattend gebouw dat het dynamische karakter en de identiteit van het bedrijf vertaalt. AAVO ARCHITECTS werd in 2013 gecontacteerd door de directie van groep Van Marcke om samen een oplossing te zoeken voor het probleem dat hierboven geschetst wordt. De samenwerking mondde uit in een hedendaags en toonaangevend distributiecentrum annex kantoorgebouw.
Na het uitwerken van verschillende voorstellen, besliste de directie van de groep in samenwerking met AAVO ARCHITECTS om de nieuwe vestiging in de regio Kortrijk, langs de E17 te bouwen. Een ideale locatie die als uitvalsbasis voor dit constant groeiend bedrijf veel troeven te bieden had. Het nieuwe Europese Distributiecentrum (Excellent Distribution to Customers) annex kantoren moest de waarden van de groep Van Marcke materialiseren. Begrippen als innovatief, duurzaamheid, rendabiliteit, efficiëntie, toekomstgericht, flexibiliteit… die deel uitmaken van DNA van Van Marcke moesten de architecten vertalen in een architectuur die als visitekaartje kon gelden. Na het noodzakelijke voortraject van studie en het verkrijgen van de nodige vergunningen, werd in februari 2017 met de bouw gestart. Het volledige project, was klaar in 2019.
Naast de bedrijfsgebonden desiderata van de opdrachtgever heeft de architect er ook naar gestreefd in zijn ontwerp de menselijke ergonomie, de werksfeer en de veiligheid in en om het gebouw als basisprincipes te hanteren. Op die manier kwam hij tot twee belangrijke pijlers voor de projectdefinitie: en menselijke factor en een doorgedreven duurzaamheid. Ondanks de bijzondere grootte van het project, is de ontwerper er bijvoorbeeld in geslaagd om het kantoorgebouw op een menselijke schaal te ontwerpen. De verhoudingen zijn perfect uitgebalanceerd zodat het nooit als grotesk overkomt.
Het gebouw moest voor Van Marcke een showcase zijn, een staalkaart zijn van doorgedreven duurzaamheid, meteen ook de core business van het bedrijf! Het is een volledig CO2-neutraal gebouw. Op de site werd het grootste beoveld van de Benelux gerealiseerd: 512 boringen van 65 m diep zijn gekoppeld aan 5 warmtepompen die de volledige site van warmte in de winter en adiabatische koelte (op basis van regenwater) in de zomer voorzien. De geothermische energie stuurt in de industriehal 18.000 m2 betonkernarchivering en in het kantoorgebouw de geactiveerde plafonds aan. Op de daken liggen 13.660 zonnepanelen, goed voor bijna 4 MegaWatt. Al het afvalwater – zelfs het grijs water – wordt op de site zelf gezuiverd en opnieuw als drinkwater beschikbaar gesteld. De betrachting is om de site volledig zelfvoorzienend te maken zodat ze afgesloten kan worden van het stadswater.
In de gebouwen is zoveel mogelijk beton gebruikt om het geheel een goede thermische inertie te geven, wat uiteraard opnieuw bijdraagt tot de energetische prestatie. Een bijzonder opvallende materiaalkeuze in de gevels zijn de witte aluminium lamellen die op een weldoordachte manier geplaatst zijn om oververhitting te voorkomen. Om het werkcomfort te optimaliseren werd het kantoorgebouw voorzien van grote raampartijen en aan de hand van een beschaduwing-studie werd onderzocht hoe een overtollige zonlichttoetreding kon vermeden worden om oververhitting te voorkomen en dus noodzakelijke energieverslindende koelsystemen overbodig te maken. Het gebouw staat 45° gedraaid ten opzichte van het zuiden, de lamellen werden op hun beurt 45° schuin geplaatst in relatie tot het gebouw om het zonlicht maximaal te kunnen opvangen. De lamellen zijn geperforeerd en geven in het gebouw een uiterst aangenaam gediffuseerd licht dat het werkcomfort optimaliseert. Tegelijkertijd wordt het zicht van binnen naar buiten niet beperkt. Het contrast horizontaal/ verticaal is in de gevel op sublieme manier in evenwicht door enerzijds de verticaliteit van de lamellen, eindigend in een wit vlak waar het horizontale gevelelement in wit plaatmateriaal zijn oorsprong vindt.
Naast duurzaamheid op vlak van energetische prestatie, is het nieuwe Van Marcke-gebouw ook een showcase op vlak van circulaire bouwprincipes. Meer dan 90% van alle gebruikte materialen kan worden hergebruikt met een zo hoog mogelijk waardebehoud. Bij circulair bouwen worden gebouwen opgevat als een tijdelijke samenkomst van producten en materialen, als een grondstofdepot en kan bij het einde van de levenscyclus van het gebouw alles opnieuw worden toegepast als primaire of secundaire grondstof voor gebruik in een ander gebouw; het beton gebruikt voor wegenis en betonvloeren, de betonelementen aangewend voor de gevels, de dakplaten, de verdiepingsvloeren, het aluminium voor ramen, het staal voor de secundaire draagstructuren, de elektrische bekabeling, het hout gebruikt voor de binnenafwerking. Bij de constructiemethodes werd maximaal rekening gehouden met het eventueel demonteren van alle elementen. Het gebouw is BREEAM-gecertificeerd.
Het kantoorgebouw is een toonvoorbeeld van hoe een circulair gebouw niet per definitie het uitzicht van een geprefabriceerd gebouw moet hebben. Prefabriceren is immers niet hetzelfde dan demontabel bouwen. Met-een bij het betreden van het gebouw zie je dat slechts enkele materialen – hout, beton, zwart metaal, glas, tapijt – de toon zetten. De ontwerper brengt deze puurheid samen tot een rustgevende en een in licht badende symbiose waarbij harde materialen (beton, metaal) perfect gecombineerd worden met zachte (tapijt, hout). De akoestische plafonds voorkomen storende galm en dempen de geluiden ten gevolge van de activiteiten op de verschillende verdiepingen. Het ontwerp is opgebouwd uit perfect evenwichtige verhoudingen, zowel twee- als driedimensionaal waarbij ook de afwisseling open/gesloten duidelijk een aandachtspunt was. Op het eind van het ruime centrale atrium, die dienstdoet als polyvalente ruimte, valt meteen de royale metalen trap met houten treden op met op de achtergrond een drie verdiepingshoge groenwand als decor met daarop het zeepaardje, het logo van Van Marcke.
OP het gelijkvloers bevinden zich het ontvangst met back office, – met een mooi vormgegeven betonnen ontvangstbalie als blikvanger – diverse vergaderzalen, interne opleidingslokalen, een auditorium, een koffiehoek en in het atrium een open ontvangstruimte. Als je de trap neemt naar de eerste verdieping valt meteen de majestueuze, sculpturale houten trap op. De ontwerper bedacht dit origineel, gelaagd concept als antwoord op de wens van de directie om de werknemers over de grenzen van de afdelingen heen, op een originele manier informele contacten te kunnen hebben in het hart van het bedrijf. Naast multifunctionele ontmoetingsplaats wordt het ook gebruikt als extra auditorium voor presentaties en aankondigingen. Meteen staat de trap symbool voor de bedrijfscultuur van Van Marcke.
Op de eerste verdieping situeren zich een landschapsbureel, de bibliotheek en enkele interne vergaderzalen. Op de tweede verdieping is er naast de directiezone met kantoren en vergaderzalen ook plaats voor een landschapskantoor en extra vergaderfaciliteiten. Tenslotte vinden we op de derde verdieping, in de penthouseverdieping, een informele vergaderzaal met groot dakterras.
Het hoeft geen enkele twijfel dat AAVO ARCHITECTS meer dan geslaagd zijn in de opdracht om van het nieuwe Distributiecentrum annex kantoren een state of the art en toonaangevend complex te maken. Het project is volledig ontwikkeld met 3D BIM-softwarepakketten. Het digitale model zal dienen als ondersteuning voor Facility Management operaties. De opdrachtgever Van Marcke wou een symbool voor alle aspecten van hun know how, de bedrijfsvisie en -misie en dat resulteerde in een innoverend geheel dat meer is dan de som van de delen: een strak vormgegeven geheel met een sterke esthetische signatuur, een gebouw dat de huidige energetische normen overstijgt, een kantoorgebouw op maat van de werknemer die op de eerste plaats ‘een mens’ is, een showcase voor duurzame technieken – het volledige gebouw, inclusief de kelder, doet eigenlijk dienst als levende toonzaal – en circulaire bouwprincipes. Een project waar alle betrokken actoren alleen maar fier op kunnen zijn.
Tekst: Johan Geerts
Foto’s: AAVO ARCHITECTS