TARCH architectenbureau

Pakhuis langs de Schelde

De Scheldevallei ziet er sinds kort heel anders uit. Langs de oevers in Oudenaarde eist het nieuwe hoofdkwartier van Steenbakkerij Vande Moortel namelijk alle aandacht op. Het gebouw is opgevat als een modern pakhuis en biedt behalve plaats om te werken ook ruimte voor de volledige gevelsteen- en kleiklinkercollectie. De manier waarop dat gamma wordt gepresenteerd is op zijn zachtst gezegd bijzonder te noemen. De industriële architectuur fungeert namelijk als een etalage of catalogus voor het bedrijf: in de gevel wisselen vierkante panelen in glas en baksteen elkaar af, wat zorgt voor een markant spel van kleuren, licht en schaduw. Het gebouw etaleert een bijzondere dynamiek die afstraalt op de hele omgeving.

Steenbakkerij Vande Moortel is de afgelopen jaren enorm gegroeid. Om aan die schaalvergroting tegemoet te komen, drongen een optimalisatie en uitbreiding van de site zich op: meer productiecapaciteit, de complete heraanleg van de omgeving én een nieuw kantoorgebouw dat bovendien zou functioneren als showroom. “Steenbakkerij Vande Moortel ligt op een fantastische locatie, tussen oude loodsen langs de Schelde”, vertelt architect Thierry De Vos van TARCH. “Het idee was een pakhuis te bouwen langs het water. Een oriëntatiepunt dat je al van ver ziet liggen en ook direct duidelijk maakt wat je mag verwachten. In de eerste plaats kozen we voor een pure, rechthoekige vorm, refererend aaneen baksteen of kleiklinker. Een stalen skeletstructuur, gedimensioneerd op 2,5 m, versterkt daarbij het gevoel van de havenarchitectuur. Die rationele opbouw krijgt vervolgens meer dynamiek dankzij een patchwork van open en gesloten panelen. De gesloten delen bestaan daarbij uit demonteerbare kaders bezet met stenen uit de eigen productie. De collectie zit dus als het ware ingebakken in het bouwvolume. Bovendien kan elk paneel eenvoudig vervangen worden bij het introduceren van een nieuwe gevelsteen of als een materiaal uit het gamma verdwijnt.”

Het pakhuis ligt dieper op het terrein, wat er mee voor zorgt dat het alle aandacht krijgt. Toch staat de opvallende dambordgevel niet op zichzelf. Het gebouw wordt maximaal geïntegreerd in de bestaande context van de site. Zo sluit het nieuwe gedeelte naadloos aan op de huidige productiehallen, terwijl er ook rekening is gehouden met het totaalbeeld vanaf de kade. “De integratie van de nieuwe gebouwen in de omgeving was voor alle partijen een belangrijke doelstelling”, legt Thierry De Vos uit. “Zowel het gebouw als de functionele ruimte errond zijn ontworpen met maximaal respect voor de Scheldevallei. Om de showroom te bereiken beweeg je tussen oude en nieuwe structuren, zodat die entree een beleving op zich is.Daarnaast bevordert de showroom ook de samenhang op de site. In principe bestaat de aanbouw uit drie geledingen, die telkens in dialoog gaan met elkaar en met het omliggende kader.” Om meer harmonie te krijgen zijn de oorspronkelijke panden omkapseld door een 7,5 m hoge gevelwand, afgewerkt met glas en beton. Die vormt de functionele en organisatorische verbinding tussen oud en nieuw: ze structureert de site en schenkt de showroom een achtergrond. Ter hoogte van de kaai is de wand heel extravert, om de link met de omgeving te maken. Aan de achterzijde is ze eerder introvert, in functie van de veiligheid en de goede werking van het bedrijf. Tussen de gevelwand en toonzaal is vervolgens een kantoorvolume geschoven dat bestaat uit twee bouwlagen. Het ligt iets dieper zodat de showroom haar uitgesproken karakter behoudt. Bovendien is het voorzien van een groendak, dat toegankelijk is vanaf de bovenste verdieping, waar de directiekantoren en polyvalente ruimtes gesitueerd zijn.

Het gevoel van een eerlijke industriële architectuur trekt zich gewoon door in het gebouw. De portieken zijn in het zicht gelaten, waardoor je de ritmering van de gevel ook binnen voelt. Op de vloer ligt beton. Verlichting is dan weer bevestigd op de stalen profielen. “De levendige dynamiek van de gevel krijgt een vervolg in het gebouw”, legt Thierry De Vos uit. “De volledige collectie gevelstenen en kleiklinkers wordt ook daar gepresenteerd. Om de producten maximaal te laten spreken is er gekozen voor een sobere combinatie met andere kleuren en materialen zoals beton, glas en staal.”

Een zwevende trap leidt naar de kantoren. Op de eerste verdieping bevindt zich onder andere een indrukwekkende bibliotheek om te vergaderen, volledig afgewerkt in baksteen en kleiklinkers. Op de bovenste verdieping zijn de kantoren gesitueerd voor directie en secretariaat en bevinden zich grote vergaderzalen en een polyvalente ruimte. In elke hoek of ruimte kan je een concrete toepassing of bijzonder accent zien. “Binnen het nuchtere industriële kader ontstaat er een hele beleving, waarbij de nadruk ligt op de geschiedenis en op allerlei toepassingsgebieden van de producten. Bovendien draagt de infrastructuur bij aan de ontwikkeling van de eigen expertise. Elke gebruikte gevelsteen en kleiklinker maakt deeluit van een onderzoekstraject. Vande Moortel is heel intensief bezig met het testen van zijn producten. Alle klinkerzones zijn geplaatst volgens een specifieke opbouw om ze te evaluerenop vlak van belasting en waterdoorlatendheid. De opgedane kennis wordt vervolgens ondergebracht in het Ceramic Knowledge Center om de projectbegeleiding van architecten, studiebureaus en ontwikkelaars verder vorm te geven en te structureren. Het gebouw vergroot met andere woorden de betrokkenheid van alle werknemers, aangezien het gamma voor iedereen heel tastbaar wordt.”

Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Cafeïne – Thomas De Bruyne

TARCH architectenbureau bv
Thierry De Vos – architect, bestuurder
Dobbelstatiestraat 6
9850 Deinze – Merendree
t.0475 94 90 63
t. 09 234 26 21
info@tarch.be
www.tarch.be