bow architecten
We kennen en zien ze allemaal: oude bedrijven en/of verlaten terreinen vormen grote grijze vlekken in onze steden en gemeenten. Eerder dan nieuwe kostbare ruimte in te nemen, loont het dus de moeite die een nieuw leven te geven. Dat dacht ook All-Bouw, zeker toen het bouwbedrijf een aanpalende schrijnwerkerij kon verwerven bij haar reeds verworven voormalig transportbedrijf in tweede bouwlijn in Roeselare. Een kolfje naar de hand van bow architecten dat zich specifiek en louter en alleen op herbestemmingen richt.
Dit jong nichebureau telt een compact en complementair team van architecten, stedenbouwkundigen en wat ze zelf ‘BIM-champions’ heten en voert een bijzondere strijd. “Ons doel is terug te gaan naar de kern. We gaan zelf actief op zoek naar grote, kleurloze vlekken in de steden, veroorzaakt door oude bedrijfsterreinen, oude scholensites of bijvoorbeeld oude militaire sites. Die willen wij nieuw leven inblazen. We doen dat vanuit een helikopterview met een masterplan die potentie aantoont en van waaruit we dan onze architectuurprojecten genereren. Focus daarbij is het juiste programma en de juiste gebruiker aan de locatie te koppelen. Het is zo dat we vaak ook zelf op zoek gaan naar kapitaal (investeerders) en de link leggen met onze opdrachtgever (eigenaar) om zo onze uiteindelijke architectuuropdracht op te zetten.”
Waar ze in vele gevallen dus zelf de eigenaar contacteren, kwam de vraag in dit project wel van de klant zelf. All-Bouw bezit in Roeselare een bijzonder pand waar ze in 2006 hun intrek in namen: een prominente villa uit de jaren ‘1990 aan de straatzijde met daarachter het bedrijf in tweede lijn dat daarvoor een transportbedrijf en nog vroeger een drankencentrale was. In 2010 wisten ze ook het aanpalende magazijn te verwerven. Toen de zoon in 2014 overnam wou hij een nieuwe wind laten waaien doorheen het bedrijf. Bij het schrijven van een vernieuwd DNA waarbij het team voorop staat, wou hij dat ook vertaald zien in een passend gebouw. “Aanvankelijk twijfelde hij nog of dat op die locatie mogelijk was maar na ons onderzoek wisten we hem er wel van te overtuigen dat je daar een werkplek van de toekomst kon creëren. We hebben het ook op de toekomst geschreven door meer te voorzien dan vandaag nodig is, er is dus nog groeimarge. In het concept zitten een aantal troeven waarvan wij vinden dat ze aanwezig zouden moeten zijn in elke nieuwe bedrijfsomgeving: verschillende soorten werkplekken, aandacht voor routes doorheen het gebouw en voldoende ontmoetingsplaatsen die het team versterken. Zo zorgen we ervoor dat collega’s elkaar dagelijks letterlijk tegen het lijf lopen. Centraal is er een grote ontmoetingsplek voorzien op de plek waar de grootste circulatie gebeurt. Daarnaast gaat ook grote aandacht naar lunchen, vergaderen en ontspannen inclusief buitenruimte.”
De grootste uitdaging is natuurlijk het herbestemmen van de bestaande panden en er tegelijkertijd een nieuw visitekaartje van maken. Als traditioneel bouwbedrijf was de keuze snel gemaakt om dat met baksteen te realiseren. “Het doel was daarbij om een klant die op zoek is naar een bakstenen woning letterlijk ‘welkom’ te heten. Gezien de ligging in tweede lijn niet meteen evident. Onze oplossing bestond erin een enveloppe in baksteenarchitectuur rond de gebouwen te weven. We hebben de klant echt uitgedaagd door die baksteen ook nog eens verticaal te plaatsen en in ons eigenste ‘bibliotheekverband’ te verwerken. Je ziet zwarte stenen, vreemd aan het basispakket, die letterlijk uit de gevel geschoven zijn. Dat zorgt voor een interessante dynamiek die door kinderen als klimmuur wordt gelezen. Dat is leuk want hoewel ze voor een brede waaier aan klanten bouwen, zijn het vaak jonge gezinnen met kinderen.”
Binnenin toverde bow architecten i.s.m. Vandecandelaere Interieur de oude show-room om tot een inspirerend interieur met hoogstaande afwerking waarin de verschillende werkplekken – zowel flex- als staande plekken – zijn geïntegreerd. Op een subtiele manier toont het bedrijf verschillende toepassingen voor woningen die zij aanbieden maar allemaal in een huiselijk kader. Het doel bij herbestemmen is altijd om zoveel mogelijk te recupereren maar hier en daar zijn toch kleine ingrepen nodig. “Het is nu eenmaal een oude loods maar we proberen de noodzakelijke ingrepen zo bescheiden mogelijk te doen. De oorspronkelijke doos, een structuur van balken en kolommen in beton, is integraal behouden. Naast de oude drankencentrale was er een iets dieper gelegen schrijnwerkerij. De uitbreiding die wij hebben gedaan bevindt zich naast de gevel van de drankencentrale – en de oude perceelsgrens waar we een muur hebben verwijderd die beide gebouwen van elkaar scheidde – en linkt de verschillende gebouwen aan elkaar. Vervolgens hebben we letterlijk een bakstenen wrap rond de bestaande huid voorzien die de oorspronkelijke doos isoleert en waardoor het DNA van de toekomst leesbaar wordt. Op de hoek hebben we de voorgevel strategisch verhoogd. Dat helpt niet allen het effect van verwelkomen, daarachter zit ook de planning op de verdieping die zo een directe link met de loods van de arbeiders heeft. Binnenin hebben we op de verdiepingen in die zware structuur een glazen U voorzien met rondom werkplekken die uitkijken op de benedenverdieping. Met gefumeerd glas zodat ze klanten of leveranciers zien toekomen maar zelf voldoende privacy genieten om te werken. Dat visuele contact enerzijds en de rust en stilte anderzijds vonden we heel belangrijk.”
Klanten doorlopen de verschillende werkplekken waarin ook maatmeubilair is voorzien die ze zelf kunnen toepassen in hun woning en naarmate ze dieper in het gebouw doordringen, voelen ze zowel het oude als het nieuwe gedeelte tot ze de opengewerkte achtergevel bereiken. Daar waar vroeger de oude smidse was, één van de donkerste plekken, is er nu een lichtrijke ruimte voor lunchen, vergaderen en ontspannen. Die achtergevel geeft via twee grote vouwramen uit op een ommuurde tuin met een rondgang en doet daardoor aan een kloostertuin denken. Ook die wordt intensief gebruikt, zowel om een rustig telefoongesprek te voeren als voor wandelvergaderingen. Nergens heeft bow architecten getracht om het oude te verdoezelen, integendeel. “Overal in het gebouw zie je originele bakstenen muren, die hebben we gewoon gefixeerd of geschilderd. Oude lichtstraten zijn gebleven maar kregen een mooie afwerking en update aan de normen van vandaag. Foto’s van de oorspronkelijke toestand hangen bewust overal uit in het gebouw. We hebben vooral getracht om het nieuw leven in te blazen en een plek te creëren waarbij ontmoeten centraal staat. Het is als het ware één groot huis waarin het team bijna als een soort familie in woont en werkt. Getuige daarvan ook de multifunctionele ruimte met pingpongtafel en darts. Eerder dan om het presenteren van materialen – wat alleen heel subtiel gebeurt – gaat het om het inspireren van klanten. Het toont hoe je creatief kan omgaan met verlichting, vloeren en meubels. Passende stalen deuren met dubbel opengaande delen waardoor verschillende ruimtes met elkaar kunnen communiceren, bijvoorbeeld tijdens evenementen of wanneer het wordt afgehuurd. Alles voor een hedendaags en toekomstgericht kantoor is dus aanwezig.”
Met deze transformatie bewijst bow architecten dat we niet meteen naar nieuwe bouwgronden moeten zoeken maar dat we door creatief om te springen met bestaande en vaak verloren gewaande gebouwen, onze steden en gemeenten terug kunnen opwaarderen. Met 50.000 liter wateropvang in de grond voor hergebruik, wordt ook moeiteloos ingestaan voor het sanitair en industriële was. De oprit is waterdoorlatend met dallen in een zandbed die het water langs de voegen laat infiltreren. “Wat ons het meest voldoening schenkt naast het feit dat we erin geslaagd zijn oude gebouwen een nieuw leven en een toekomst te geven, is het effect van het gebouw op zijn omgeving en op de gebruiker. Voor de klant is het welzijn van het personeel van groot belang en dus moest het gebouw het team ook een boost geven. Beide zijn nauw betrokken geweest en dat dit effectief zo is en sollicitanten telkens onder de indruk zijn, maakt het gebouw extra aantrekkelijk. Die goede werking is ons uitgangspunt, niet mooie hedendaagse architectuur maken. Al proberen we het eerste uiteraard wel daarin te vertalen. ”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: bow architecten & Karel Waignein