DDS+
Het Brusselse architectenbureau DDS+ deed mee aan een ontwerpwedstrijd voor een parking naast de gebouwen van het volwassenenonderwijs Ceria – Coovi. Op het eerste gezicht niet geweldig sexy, maar uiteindelijk bleek het hele team vanaf het eerste moment gemotiveerd om het project binnen te halen. Dat kwam door de draagwijdte van het project: het welzijn van de hele stad zou erdoor verbeteren. Een terugblik met architecte Shariza Goffin en partner van het bureau Didier Peremans.
De ontwerpwedstrijd kaderde in een groter geheel dat de fileproblematiek in en rond Brussel wilde oplossen. DDS+ kwam met ontwerp, aannemer en budget. Het Brussels Gewest kende de opdracht toe aan het architectenbureau. De ambitie van de stad is trouwens om op verschillende plekken van die grote parkings te bouwen. Zo zou er in de toekomst misschien nog eentje komen aan de Stallestraat in Ukkel.
Zo’n aanbesteding betekent altijd dat je ook het prijsvraagstuk moet beantwoorden. En dat zorgt voor extra werk. “En toch ontstond er een soort van aanstekelijke energie waarmee we elkaar motiveerden. Wanneer dan het verlossende telefoontje komt dat je het project gewonnen hebt, straalt dat geluk af op het hele kantoor”, herinnert Didier Peremans zich nog. “Nochtans was het een veeleisend project. Je moet een team samenstellen met een hoofdaannemer, een financial controller, architecten, landschapsarchitecten, studiebureaus en technische partners. De toekenning door het gewest gebeurt natuurlijk niet alleen op basis van ons ontwerp. Je moet dus vooral een team vinden dat niet alleen het beste ontwerp maakt, maar ook het meest rendabele is. En dat wil zeggen dat je moet afkomen met de beste prijs en de beste planning.”
De parking ligt vlak naast de Brusselse ring. Vlakbij metro, bus en trein. Je zit dus met een multimodaliteit die je eigenlijk moet stimuleren om je auto achter te laten in de parking en verder te pendelen met het openbaar vervoer – of met de fiets, want er is een grote fietsenstalling. De uitdaging was om die twee lagen te combineren: de lokale voetgangers rond de Bergensesteenweg en het verkeer van de ring. DDS+ ontwierp het gebouw zo dat het de trage én snelle stroom kon opvangen. Ter hoogte van de ring lijkt het gebouw op een soort monoliet: een groot, eenvoudig blok. Op straatniveau is het gebouw gedetailleerder. Hier speelt vooral de nuance: het architectenbureau kreeg zo het idee om te werken op een basis die los stond van de rest van gebouw. Naast die eerste horde bleek er ook een tweede uitdaging: verlangen creëren. Daarom was het noodzakelijk om ervoor te zorgen dat het gebouw makkelijk in gebruik is. Zodat het niet aanvoelt als een stomp in de maag. “En ook voor de voetgangers was het belangrijk dat het gebouw aangenaam is. Vandaar ook het belang van de sokkel”, zegt Shariza Goffin.
Het ontwerpen van een parkeergarage die op alle niveaus werkt, vereist vooral een rationele aanpak. Vóór de aanvang van het project lag er echter al een stedenbouwkundig attest op tafel met bepaalde must-haves. Zoals de look, het aantal verdiepingen, waar de ingangen zouden liggen en hoe de stad het gebouw wilde ingeplant zien. “Onze creativiteit staken we dus vooral in de constructie en hoe we alle verkeersstromen gingen beheren. We hebben heel zorgvuldig een onderscheid gemaakt tussen het snelle verkeer dat de parking inrijdt en tussen voetgangers en fietsers die het metrostation binnenwandelen of de fietsenstalling inrijden. Eerlijk: we hebben een beetje vrijheid genomen ten opzichte van het stedenbouwkundige attest. De doorstroming draaiden we om zodat alles nóg vlotter verliep. Auto’s rijden de parking dus niet beneden binnen, maar in het midden. Zo krijgen ze meer bewegingsvrijheid. De sokkel maakten we heel open. Bijna transparant, zodat het heel uitnodigend is om binnen te gaan. In die sokkel zitten alle multimodale faciliteiten: fietsen, deelauto’s, laadplekken voor elektrische wagens. Het gelijkvloers is echt voor de zachte mobiliteit. De bovenverdiepingen zijn heel gesloten. We verstoppen de auto’s eigenlijk. Om het signaal te geven: jullie willen we niet zien in de stad.” Nog een vrijheid die het bureau zich permitteerde: het gebouw is compacter gemaakt om op straatniveau meer ruimte vrij te maken. Een parking is in feite een constructie van betonplaten en het leek ons belangrijk om meer plaats te geven aan voetgangers en een groene omgeving. Samen met de landschapsarchitect hebben we een infiltratiezone gemaakt in het onderste deel van het terrein. Het gaat om een natuurlijk bufferbekken dat bij hevige regenval volloopt en langzaam opdroogt. Beter dan een klassiek ingegraven stormbekken.
De gevel vergde veel onderzoek. De parking viel qua brandveiligheid onder de categorie van een open parking. Dat betekent dat de doorlaatbaarheid van de gevels essentieel is. Het percentage verplichte ventilatie bepaalde dus de keuze van het gaas. Tegelijk moest het gaas ook een gevoel van afsluiting bieden. DDS+ koos dus voor een ontwerp met ruiten en diagonalen dat al vanop de ring herkenbaar was. Het verhoogt de zichtbaarheid van het gebouw. Nog meer als het Brussels Gewest straks regelmatig de kleur van de verlichting zal aanpassen. Dus ook al is het gebouw eenvoudig qua ontwerp, toch breken de diagonalen de blokvorm van de parking. En de verlichting helpt om mensen er op hun gemak te laten voelen. Kortom: de parking kreeg een herkenbare architectuur die het gebouw tot een baken van licht maakt in de stad.
Mensen gebruiken de parking intensief, dus wil je robuustheid. Bovendien wilde DDS+ dat de parking lang meeging. Daarom koos het architectenbureau budgetvriendelijke – een belangrijk onderdeel van de aanbesteding – materialen die je makkelijk kan hergebruiken. En dat bleken staal en beton te zijn. De gevel kan je bovendien demonteren. En eventueel zelfs de betonconstructie. “Toegegeven: door de beperkte plafondhoogte kan je het gebouw later geen nieuwe bestemming geven. Het duurzaamheidsaspect was geen vereiste, maar toch hebben we binnen de grenzen van de wedstrijd gekozen voor een gebouw met herbruikbare materialen dat demonteerbaar is”, preciseert Didier Peremans.
Shariza Goffin en Didier Peremans geven toe dat het ontwerpen van een parking niet echt sexy lijkt. Maar dat is het wél als je het bekijkt in het welzijn van de mensen. Want als het gebouw doet wat het moet – het leven van voetgangers veiliger maken én effectief de drukte in de stad wegnemen –, dan draagt het project bij aan het welzijn van iedereen in de stad. En zo geef je de toekomst vorm.
Ook de feedback van gebruikers geeft het team van DDS+ voldoening. Een team dat van elk project een innovatief project wil maken dat de aandacht trekt. Maar ook hier was de kers op de taart toch vooral de samenwerking tussen de verschillende partijen. In het zoeken naar oplossingen waarin iedereen zich kan vinden én die nog eens passen binnen het budget ook.
Tekst: Chantal Ernst
Foto’s: Marie-Noelle Dailly