Dirk Heveraet
Imposante eenvoud: modernistische villa met art-deco-randje
“God is in the details”, zei Mies van der Rohe ooit. Het zou de lijfspreuk kunnen zijn van Dirk Heveraet. De inmiddels vijfenzestigjarige architect en kunstenaar is in ons land altijd onder de radar gebleven. Jammer eigenlijk, aangezien hij de afgelopen decennia een reeks uitzonderlijke woningen heeft gebouwd die getuigen van een bijzondere voeling met het modernisme. Zijn eigen huis in de bossen van Linden is een goed voorbeeld: een wit balkvormig paviljoen dat schijnbaar verdwijnt tussen het gebladerte. In de strenge lijnen, repetitieve structuren en tijdloze eenvoud merk je duidelijk de invloed van Mies van der Rohe, Le Corbusier en meer recent, John Pawson, niet toevallig namen waar Heveraet graag aan refereert. Eén van de meest markante ontwerpen uit zijn oeuvre is evenwel deze villa in de Gentse rand. Een omvangrijk, bijna kubistisch gebouw, sterk geïnspireerd door de principes van het modernisme, maar ook flirtend met elementen uit de art deco. “Het is echt een kruisbestuiving tussen de beide stromingen”, legt Heveraet uit. “Ik ben opgeleid als modernist en nog altijd een groot bewonderaar, maar ik vernauw me ook niet graag tot één bouwstijl. Een belangrijke nadruk in dit huis ligt op waardevolle materialen zoals geoxideerd brons, marmer en teak. Die vergroten de visuele rijkdom van het gebouw. Tegelijk oogt alles erg sereen, eenvoudig en uitgepuurd.”
Geen spektakelarchitectuur
De woning bevindt zich in een rustige villawijk, op een uitgestrekt domein dat via aanpalende landerijen tot aan de Schelde reikt. Die weelderige natuur is in grote mate bepalend geweest voor het ontwerp. “De natuur dicteert de architectuur”, vertelt Heveraet. “Huis, tuin en landschap vloeien allemaal organisch over in elkaar. De ruimte met het zwembad is daar het beste voorbeeld van. De bewoners wilden geen buitenzwembad. Toch is dat gevoel er wel. De kamerhoge minimale ramen inviteren het groen in huis. Je bent binnen op elk ogenblik verbonden met buiten. Dat is eigenlijk overal in de woning het geval.” Achteraan gaat de woning geleidelijk over in de tuin via spelingen in de volumes en grote luifelpartijen. Daar zijn ook een golfterrein en vijver aangelegd. Vooraan is het huis volledig ingepakt met groen, alsof het zich verschuilt achter een muur van bomen en struiken. “Hier stonden al veel bomen en we hebben er zelfs nog bij geplant”, geeft Heveraet aan. “In de eerste plaats omdat de eigenaars erg gesteld waren op hun privacy. Maar ook omdat het gebouw op die manier heel anoniem wordt ondanks de imposante proporties. Dat is ook het hele idee: hoe groot deze woning ook mag zijn, ze is niet bedoeld om aandacht te trekken of te provoceren. Goede architectuur mag nooit die pretentie hebben. Een ontwerper mag durf tonen, maar moet altijd bescheiden blijven. De kunst is je creativiteit onder controle te houden en ze beheerst toe te passen. Ik wilde gewoon een mooi gebouw maken, dat logisch werkt en een grote beleving uitstraalt. Iets dat er eenvoudig uitziet, maar meer betekenis krijgt door zijn context.”
Haute couture architectuur
Dirk Heveraet werkte vijf jaar aan dit project. Logisch zou je denken als je weet dat de woning behalve een uitgesponnen gelijkvloers ook zes slaapkamers met badkamer, een bibliotheek, een kantoorruimte en een volledig ingericht gastenverblijf omvat. Toch is het niet de omvang die van dit gebouw zo’n tijdrovende klus heeft gemaakt. Achter de ogenschijnlijk eenvoudige architectuur schuilen enorm veel detaillering en technische knowhow. Over werkelijk elk detail is nagedacht en bij elke aanblik ontdek je iets nieuws. De gevels bijvoorbeeld zijn lichtgrijs gepleisterd. De zoektocht naar de juiste kleur nam vijf maanden en talloze testen in beslag. Op elk moment van de dag ogen de muren anders en variëren ze van wit over beige naar grijs. De ramen vooraan en achteraan de woning zijn anders gematerialiseerd, al zal dat alleen de aandachtige toeschouwer opvallen: aan de voorzijde bestaan ze uit Afrikaans hardhout, aan de achterkant uit donkerbrons geanodiseerd aluminium. “Nuances die het monotone karakter subtiel breken en het ontwerp verder verfijnen”, aldus de architect.
Het schilddak is afgewerkt in bruin geoxideerd koper, net zoals de monumentale dubbele toegangsdeur aan de voorkant. Zelfs de balustrades bestaan integraal uit vol brons.Binnen loopt het materiaal gewoon door, zij het gedoseerd. Het keukeneiland bestaat er integraal uit, maar verder is de rode draad vooral het teakhout dat terugkomt in ongeveer allemaatwerk en deuren, en prachtig combineert met de Franse eik en Toscaanse kalksteen op de vloeren. “Ik geloof dat de meerwaarde van een ontwerp ligt in de poëzie van de detaillering en de artistieke benadering om die te bereiken”, stelt Heveraet. “Architectuur op zich is iets banaals: een fundamenteel gegeven van structuur en proportie. Het is wat je vervolgens met de architectuur doet dat de waarde grotendeels bepaalt: de materialen, de kleine details. Pas nadat het wauw-effect van de eerste ontmoeting weggeëbd is, komen de dingen boven die een gebouw de moeite waard maken. Hoe beter je kijkt, hoe meer je ook in dit huis ontdekt. Deze woning is tot in het extreme gepersonaliseerd, en krijgt juist daardoor een ziel. Dat heeft tijd en inspanning gevraagd. Want hoe eenvoudiger iets lijkt, hoe moeilijker het is om te maken.”
Architecturale wandeling
De woning beslaat een oppervlakte van maar liefst 1800 m². Dat is gigantisch en toch voelt elke ruimte gezellig en vertrouwd aan. Zachte kleuren, tactiele materialen, drie meter hoge plafonds, volledig ingewerkte ramen, vides die het daglicht filteren en de connectie tussen de verdiepingen versterken: allemaal ingrepen die een reusachtig gebouw omtoveren tot een warm nest. Op het gelijkvloers zorgt een enfilade van 45 meter lang ter hoogte van de achtergevel bijvoorbeeld voor een doorzicht van voor naar achter. Als je daar loopt maak je een architecturale wandeling langs minimalistische kunstwerken, terwijl de plafondhoge ramen je blik richten op de steeds veranderende natuur. “Als je een grote woning ontwerpt moet je ervoor zorgen dat elk plekje voldoende cosy is”, aldus Heveraet. “Een leefruimte mag geen balzaal zijn. Ze moet je omarmen, zoals dat ook in een museum het geval is. Er staat niet veel, maar dat hoeft ook niet: je geniet er gewoon van om in die ruimte te zijn. In een huis is dat net zo. Ik wil iets maken waar mensen op hun gemak zijn. Waar ze willen wonen, logeren, verblijven en terugkomen. Elke ruimte in dit huis heeft op dat vlak specifieke museale kwaliteiten. Zelfs naar het toilet gaan is een beleving.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Dirk Heveraet