OYO architects

Wanneer de ware opdrachtgever de natuur is

Een stuk land middenin de natuur met daarop enkel een oude schuur. Zonevreemd bovendien, wat bijkomende bouwrestricties met zich meebrengt. Toch was de klant bewust op zoek naar een plek waar ze de bestaande natuur in ere konden houden zodat hun kinderen er een band mee kunnen voelen. Op dergelijk domein een nieuwe gezinswoning creëren, was op zijn zachts gezegd een uitdaging. Maar bijzondere voorwaarden leveren vaak even uitzonderlijke woningen op, zeker bij OYO.

Want waar velen tabula rasa zouden maken met de oude schuur en zijn verleden om met nieuwe materialen volledig opnieuw te beginnen, bekijken zij wat er te redden valt. “Eigenlijk beginnen wij de meeste van onze projecten met een analyse waarbij we ons afvragen wat we van de bestaande gebouwen of locaties kunnen gebruiken, behouden of benadrukken. Wij geloven dat het vinden van de juiste balans tussen nieuw en oud de sleutel tot succes is. Een waarbij oud en nieuw elkaar niet tegenwerken maar aanvullen. De oude schuur uit het begin van de 20e eeuw was in een zeer slechte staat, gebruikmaken van de huidige vorm was dus geen optie. Toch waren de bakstenen op een heel ruwe manier erg karaktervol. Waarom voor nieuwe opteren als we die kunnen hergebruiken? Bovendien is het een knipoog naar het verleden en vermindert het de ecologische voetafdruk van het nieuwe gebouw.” Zo konden ze dus belangrijke materialen van de afgebroken schuur gebruiken om de nieuwe woning mee vorm te geven. De meest voor de hand liggende, de bakstenen werden gerecycleerd en gebruikt voor het bovenste volume. Hoewel het om een compleet nieuwe woning gaat, krijg je daardoor wel een volume dat de natuurlijke authenticiteit en ziel van de oude site in zich draagt.

Ook het ontwerp stond in het teken van haar directe omgeving. OYO wou een woning creëren die een interessante relatie aanging met de omringende natuur en met de bestaande flora maar ook een die de bewoners de nodige woonflexibiliteit geeft. Hun oplossing was even simpel als geniaal: op de bestaande rechthoekige footprint van de schuur legden ze een X waardoor er letterlijk een kruispunt ontstaat in de woning, daar waar de twee balken elkaar raken. Dit kruispunt bezorgt de woning niet alleen private ruimtes, daardoor ontstaan ook gekadreerde zichten op de natuur. Een eerder simpele ontwerpbeslissing maar wel eentje die een unieke woonomgeving creëert.

Daardoor krijgt het gelijkvloers waar alle leefruimtes zich bevinden, een extra beleving. Precies in het centrum van die X, letterlijk het hart van de woning, voorzag OYO een element dat dit markante punt markeert. Als een sculptuur in de woning draagt de trap zeker bij aan de bijzondere beleving. De bovenverdieping volgt dan weer de oorspronkelijke rechthoekige vorm van de originele schuur. Gebonden door het beperkt aantal vierkante meters, diende OYO hier opnieuw de nodige creativiteit aan de dag te leggen. Behalve slaapkamers voor de ouders en kinderen, kregen ze immers een bijkomende vraag naar een speelkamer. “Extra ruimte toevoegen kon niet, we moesten dus creatief zijn. Daarom dachten we aan een speelse benadering en hoe fantastisch het kon zijn als de kinderen de mogelijkheid hadden de volledige bovenverdieping om te toveren tot een gigantische speelplaats. Om dit te realiseren, voorzagen we flexibele wanden. De kinderen kunnen dus de muren van hun slaapkamers wegschuiven waardoor een open ruimte ontstaat waar ze samen kunnen spelen. De ruimte noopte ons om creatief te zijn en dit goed doordacht adaptief design hielp ons de verdieping te organiseren volgens de wensen van de klant.”

In de geest van dit project was het gebruik van eerlijke en duurzame materialen essentieel. De gerecycleerde baksteen van de schuur voor de bovenverdieping combineerde OYO met beton met plankenbekisting om de twee balken van het gelijkvloers vorm te geven. Een techniek die met succes ook binnenin werd toegepast op muren en plafonds. In het interieur werden daar andere eerlijke materialen aan toegevoegd zoals hout en terrazzo. Om deze zoveel mogelijk tot hun recht te laten komen, werd bijzonder veel aandacht aan details besteed zoals het elimineren van kaderplaatjes rond lichtschakelaars en stopcontacten of het laten terugkeren van terrazzo van de vloer in de traptreden.

De trap is net als de houten wanden en alle andere elementen in het huis met de hand gemaakt. Het meubelatelier Stukken tekende deze trap volledig uit in parametrische software, waarna deze voorzien werd van een stalen basis en afgewerkt werd in fineer van Amerikaanse noten. Het geheel werd volledig ter plaatse samengesteld. Behalve het vernissen van de trap, zijn de treden er ook voorzien van terrazzo.

OYO vond het immers belangrijk de hoofdmaterialen zo puur mogelijk te houden omdat ze alleen zo hun natuurlijke atmosfeer optimaal kunnen laten renderen. En omwille van de rust in het interieur is ook gestreefd naar een eenvoud in volumetrie. Zo zijn een aantal volumes zoals de keuken geabstraheerd en als een volume leesbaar gemaakt wanneer de kastenwand gesloten is. “Het gebruik van eerlijke materialen is zeker een troef in dit project. De houten verdelers, kasten en boxen geven het interieur een zekere warmte mee. De elementen zien er op het eerste zicht misschien eenvoudig uit, maar ze zijn met oog voor detail gemaakt en schuiven of draaien open om te onthullen wat erachter verborgen zit. Zo kan elk gezinslid zich ook in verschillende hoekjes van zijn huis terugtrekken.”

De flexibiliteit van de woning wordt door de klant enorm gesmaakt. Die vindt het bijvoorbeeld fantastisch dat het gelijkvloers voorzien is van een open en vrij in te vullen ruimte. “Het midden van de assen, waar de twee balken elkaar raken, is letterlijk het kruispunt in ons huis. De architecten gaven die open plek geen welomlijnde functie. Een goed idee, want onze kinderen gebruiken die voor allerlei zaken: knutselen, spelen en huiswerk maken. En als we hier ooit nog eens een feestje geven met veel volk, kunnen we heel eenvoudig een lange tafel plaatsen, van in de eethoek tot in het hart van de woning. De plek plooit zich dus naar de behoeftes van ons gezin en groeit met ons mee.”

OYO bewijst met dit project dat het de moeite loont om eerst te kijken wat je van een plek kan hergebruiken en hoe je maximaal kan inspelen op de omgeving met je ontwerp. Eén die volledig in dienst staat van de natuur, de ware opdrachtgever. “Behalve met het gebruik van eerlijke materialen, was dat hier met het X-vormig grondplan. Dat creëert zowel expliciete als intieme/afgesloten ruimtes die de ingang en terrassen lijken te omarmen. Ze sluiten aan op de tuin, maar laten ook genoeg open ruimte. Een eenvoudige ontwerpbeslissing met een grote impact op de leefomgeving.”

Tekst: Sam Paret
Foto’s: Tim Van de Velde

OYO architects
New-Yorkstraat 2P
9000 Gent
t. 09 335 62 09
www.oyo.eu