CAAN
‘Open, open, open moet het zijn’, zo zong Thé Lau van The Scene. En wat voor de blues geldt, gaat ook op voor woningen. Tijd, licht en ruimte vangen, zowel binnen als buiten. Het is een zoektocht die veel architecten bezighoudt en er leiden wel meer wegen naar Rome. Grote raampartijen is de meest voor de hand liggende, maar in dit project sleutelde CAAN vooral aan de inplanting van de woning. Met succes, het leverde maar liefst twee tuinen op en fantastische doorzichten.
Het waren kennissen die Roel Cocquyt van CAAN benaderden met de vraag om voor hen een woning te ontwerpen. Ze hadden een mooi stuk grond kunnen kopen in tweede bouwlijn. Het maakte oorspronkelijk deel uit van de grote tuin van de buren die een oude villa bezaten. Toen die werd verkocht, werd ook het terrein opgesplitst. Het perceel vormde zowel een uitdaging als een opportuniteit. “De vorm van het perceel was geen rechthoek zoals gewoonlijk en in tweede bouwlijn bouwen is altijd wat zoeken maar anderzijds biedt een reeds volgroeide tuin wel interessante elementen om mee te nemen in het ontwerp. Wat we bijvoorbeeld met de mooie, grote magnolia op de hoek van het perceel letterlijk hebben gedaan door er bijna tegenaan te leunen.”
Een vierkant bouwkavel was toegelaten. Daar zagen ze bij CAAN echter van af omdat het probleem met een vierkant zou zijn dat er, ondanks het feit dat er veel grond is, vooral veel restgroen zou zijn en nergens een volwaardige tuin. “Vandaar dat we besloten om te sleutelen aan de inplanting door één been langer te maken en het andere een stuk korter. De L-vorm die we zo bekomen hebben, creëert niet alleen twee volwaardige tuinen die royaal overkomen, het zorgt ervoor dat je het perceel als dusdanig niet langer als vreemd aanvoelt. Dat we met dit sterk concept ook de stadsdiensten van Gent wisten te overtuigen om te mogen afwijken, bewijst dat het de juiste benadering was.”
Een gevolg van de nieuwe inplanting en een tweede belangrijke ingreep van CAAN, is de creatie van een gebogen luifel aan de tuinzijde die het meeste zon ontvangt. Waar iedereen een luifel verwacht die de rechte contouren van de woning volgt, besloten ze ook daar af te wijken en de woning een bijzondere identiteit te geven. “De boog voegt iets toe aan de woning en maakt ze uniek. De boogvorm haalt de agressiviteit van een hoek eruit waardoor je een zachtere aanblik krijgt. Door ze in beton met plankenbekisting uit te voeren, versterk je de uniciteit. Het breekt ook het volume in rode baksteen. Dat de luifel uiteindelijk een boog is geworden qua vorm, had ook te maken met onze zoektocht naar zoveel mogelijk lichtinval voor de keuken die in de oksel van het gebouw zit. Het geeft een zekere dynamiek aan de woning, zowel logischerwijze aan het exterieur maar ook aan het interieur wanneer je de boog geprojecteerd krijgt op de vloer. En hoewel de luifel zeer uitgesproken is, vind ik ze toch ook tijdloos.”
Een perceel in tweede bouwlijn bezit intrinsiek veel privacy door het ontbreken van een echte straatzijde. Daardoor kennen dergelijke woningen noch een voorkant noch een achterkant maar zoals in dit geval twee tuinzijdes. CAAN creëerde dan wel een nieuwe toegang tot het perceel maar behield die bijzondere eigenschap. Voorbij de gesloten poort geen imposante oprit maar eerder een karrenspoor dat zo weinig mogelijk ingrijpt in de omgeving en de eerste volwaardige tuin in eer laat. Het spoor gaat ook niet recht op recht maar zoekt de andere zijkant van het perceel op. Daar is de parking voorzien en de inkom van de woning onder de luifel.
De ruime woning opent zich met grote glaspartijen naar beide tuinen. Door de inplanting en de vorm levert dat interessante zichtassen op. Zo krijg je in de inkom al perspectief op de tweede tuin maar evenzeer vang je, zelfs vanuit de bureau van de bouwheer naast de inkom, een glimp op van zowel de leefkeuken als van de zithoek. De leefkeuken bevindt zich pal op het scharnierpunt van de twee tuinen. Verder vinden we op het gelijkvloers nog het afgesloten oudergedeelte terug met toilet, badkamer en slaapkamer. In het enige andere gesloten volume tussen leefkeuken en zitkamer bevindt zich de keukenberging, een klein bureau en allerhande kasten. Dit vrij grote volume zorgt ervoor dat de ruimtes voldoende van elkaar gescheiden zijn en je toch enigszins privacy ervaart, ondanks het ontbreken van deuren. Een milde vorm van privacy ontstaat ook door de afstand tussen de ruimtes. Gezien het om een groot gezin gaat, was dat voor CAAN een belangrijk aandachtspunt.
Dat namen ze ook mee in materialisatie. De open ruimtes werden in dezelfde materialen afgewerkt, namelijk met een gepolierde betonvloer en olm als afwerking voor de wanden. In de afgesloten ruimtes zoals in het oudergedeelte heerst een andere sfeer. Het karaktervolle beeld van de gevel wordt bepaald door een rode recuperatiebaksteen met een luifel als elegant ornament. De uitvoering in plankenbekisting hoort thuis in het ruwere materialenpallet dat ze, samen met de klant, voor ogen hadden. Het voordeel van deze uitvoering is dat je de hernemingsvoegen kan verbergen. De bouwheer is actief in de houtsector en tekende de bekisting met de firma zelf uit. De belangrijkste ramen en de voordeur werden eveneens in hout (Afrormosia) uitgewerkt, zeker onder de luifel waar je ze bijna als interieurelement kan beschouwen gezien ze iets dieper in het gebouw staan. Door de gepolierde betonvloer van binnen in de terrassen buiten te hernemen en de buitenmuur aan de inkom binnen te laten doorlopen, wordt de directe relatie van de woning met zijn omgeving versterkt. De bovenverdieping is volledig gewijd aan de vier kinderen met vier evenwaardige slaapkamers en een badkamer. Hoewel ze bij CAAN deze verdieping heel rationeel benaderden, voegden ze de nodige flexibiliteit toe door de kamers op te delen in twee keer twee kamers. Met tussenwanden die in de toekomst verwijderd kunnen worden wanneer kinderen het huis verlaten en waardoor nieuwe grote ruimtes kunnen ontstaan met nieuwe bestemmingen.
“Je kan als architect ook maar zo succesvol zijn bij een ontwerp als de klant toelaat. In dit geval was het een heel fijne samenwerking, ze stonden voor veel open en gingen mee in de meeste van onze ideeën. Niet iedereen zou voorstander zijn van een karrenspoor als oprit maar het werkt wonderwel. Ze maken ook optimaal gebruik van beide tuinen, iets wat we met het ontwerp eveneens hadden vooropgesteld. Ook in het interieur kan je spreken van een echte samenwerking want waar wij met een ontwerp een aanzet gaven, zorgde de bouwheer voor de technische tekeningen en uitvoering en ook voor de uitwerking van het interieur. Maar hij volgde wel ons ontwerp en hield rekening met onze bemerkingen. Dat zorgt, samen met de slimme inplanting en de boog van de luifel die de ene tuin omarmt, voor de sterkte van dit project.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Cafeïne