Coconne
Met behulp van vijf zeecontainers een hedendaagse woning bouwen: het zou zomaar een idee voor een architectuurwedstrijd kunnen zijn. In dit project van Coconne is het de naakte realiteit. Budgetvriendelijk, prefab en snel, dat zijn de troeven waarom mensen voor deze bouwmethode kiezen. De grootste uitdaging bij dit project ligt dan ook niet in het zoals bij een Lego bouwpakket ineenzetten van de containers, maar in het creëren van openheid en goede funderingen die de constructie op een steile helling met zicht op de Semois moeten dragen.
Charlotte Pattyn van Coconne is gelukkig niet aan haar proefstuk toe. Voor partner Add Home heeft ze al verschillende ontwerpen met containers gemaakt. Toch is dit project nog net iets anders. “Add Home realiseert moderne en modulaire containerunits conform alle EPB-nieuwbouweisen en is daarmee uniek in Europa. Dat doen ze vaak voor toepassingen als thuiskantoor of extra tuinkamer. Voor meer architecturale toepassingen zoals het ontwerpen van volledige woningen, doen ze een beroep op ons. De uitdaging bestond zowel in het ontwerpen van een volledige nieuwbouwwoning op basis van vijf containers van 20 voet als die te integreren op de heel steile helling op het terrein.”
Vlamingen konden in Wallonië beslag leggen op een uniek perceel voor hun tweede verblijf. De tuin is immers een steile boswand. Ze hadden het idee opgevat daar een soort tiny house te creëren voor wanneer ze zich in de weekends of vakanties wensen terug te trekken. “Gezien het om een tweede verblijf gaat, hadden ze geen oneindig budget voor handen, vandaar dat ze hun blik op containerbouw hadden gericht. Maar ze vonden het evenzeer ook een coole en uitdagende designmogelijkheid. Het voordeel van containers is niet alleen dat het goedkoper is dan een traditionele bouw, je kan er bovendien vrij gemakkelijk leuke overkragingen mee realiseren. En voor mij als Vlaamse architect levert het in dit project het bijkomende voordeel op dat ik ‘de werf’ toch goed kan opvolgen. De containers worden immers in het atelier van Add Home gemaakt en eens ze af zijn, kunnen ze in enkele dagen ter plaatse aan elkaar worden gekoppeld.”
Een gebouw ontwerpen op basis van vijf containers is één ding, je hebt uiteraard ook rekening te houden met de wensen van de klant en de geldende bouwvoorschriften op de locatie. Puzzelstukken die ze op die manier in handen kreeg, waren de verplichting tot een hellend dak, de uitdrukkelijke wens om zonnepanelen te voorzien en toegang tot een terras in twee delen. “De doelstelling bij het ontwerpen met zeecontainers is een kleine oppervlakte er zo groot mogelijk te laten uitzien. Je gaat dus op zoek naar ruimtegevoel. Door twee containers naast elkaar te plaatsen met het uiteinde naar achteren, kan je daar openingen creëren. Zo krijg je enerzijds een mooi zicht vanuit je slaapkamer en anderzijds vanuit de leefruimte toegang naar het terras. De vijfde container besloot ik dwars op dat volume te plaatsen waardoor je én een leuke overkraging krijgt, én dankzij het postzegelraam een panoramisch uitzicht en veel lichtinval op de bovenste verdieping. Bovendien ontstaat daar door de bijzondere open dakconstructie die ik toevoeg een leuk binnenterras. Speciale plantenbakken van waaruit planten langs de houten liggers omhoogklimmen, zorgen voor een verhoogde kroonlijst van het dak en fungeren daardoor als balustrade voor dat binnenterras. Elk jaar, elk seizoen zal het dak verwilderen en meer opgaan in de natuur. Het zal zeker een gebouw zijn dat leeft.”
De bijzondere dakconstructie is niet alleen bepalend voor hoe de woning zich presenteert, die beweging was ook noodzakelijk voor de creatie van een hellend dak. Het is niet zomaar een dak. Charlotte wou de zonnepanelen immers niet in het zicht, vandaar de creatie van een dubbel zadeldak. Het eerste is open en kan je laten begroeien waardoor het nog beter aansluit op de omgeving, op het tweede zijn twee rijen zonnepanelen voorzien. Charlotte wou ook het uiterste uit het concept van de containers halen en besloot daarom de poorten aan de straatzijde te behouden en open te zetten als verwelkoming. Verblijven de mensen er niet, kunnen ze het geheel mooi afsluiten. De straat ligt op niveau 0 en daar zijn de slaapvertrekken voorzien omdat de gelijkvloerse verdieping met leefruimte aangesloten werd op het terras dat een niveau lager ligt, op -1. Dat bestaat uit twee delen met een terras met grote eettafel aan de leefruimte, een trede waarop je kan zitten om vervolgens af te dalen naar een loungeterras. Nog een niveau lager is de toegang tot het bos dat je bereikt via een stalen draaitrap. Tot slot is er nog het niveau +1, het dwarse volume bovenop niveau 0, dat kan dienen als gastenverblijf. De grote vraag bij het ontwerp is hoe om te gaan met het gigantische niveauverschil van het terrein. Niet in het minst om de volledige constructie te kunnen dragen. De oplossing is de vijf containers te plaatsen op een raster van kolommen die zorgen dat de constructie waterpas staat. Het grootste werk voor dit project is dan ook zorgen voor goede funderingen zodat die kolommen goed staan.
Het is niet zo dat wie kiest voor dit concept, meteen ook gebonden is aan het uitzicht van de containers zoals ze zijn. Je kan ze gaan bekleden of in diverse kleuren schilderen. Deze klant houdt niet alleen van het idee om met containers te ontwerpen, maar ook van het materiaal op zich en was dus niet van plan om daar veel aan toe te voegen. “Door de houten dakconstructie en om beter op te gaan in de natuurlijke omgeving, heb ik voorgesteld om ook op de gevels enkele passages in hout te voorzien. Maar had ik dat niet gedaan, hadden ze het niet erg gevonden om het bij deze donkere uitvoering van het staalwerk te houden. De combinatie van hout en staal laat de woning beter blenden in de natuur. Binnenin is het verhaal helemaal anders en merk je in feite niet dat je in een container zit. Net zoals bij traditionele woningbouw, zijn de wanden van de containers afgewerkt met pleisterwerk of gyproc op een voorzetwand met isolatie. De vele raamopeningen brengen de vrij exclusieve omgeving naar binnen en geven je het gevoel dat je in een boomhut vertoeft. De idee van een soort stalen boomhut te creëren, is ook redelijk snel in het ontwerpproces ontstaan.”
Van een beperking een troef maken, dat geldt zeker bij dit concept. De beperkte ruimte die je hebt, tracht je zo goed mogelijk te benutten. Opbergruimte onder een bed, een atypische vestiaire, je doet alles om ruimte te sparen. Het laat je ook nadenken over wat echt nodig is. Enkel in de leefruimte onder de slaapvertrekken is de middenwand weggenomen en heb je in feite één grote container. Door dan alles van het maatmeubilair aan de buitenzijde te voorzien, krijg je best een ‘ruime’ tiny house binnenin. Charlotte Pattyn: “Je moet meegaan in het concept van containers en je erop instellen dat het anders is dan wat je gewoon bent. Je zit immers zoals hier vast aan een breedte van 2,5 meter. Als architect is de grote uitdaging dan ook om toch zoveel mogelijk een gevoel van ruimte te creëren, bijvoorbeeld door strategische openingen te maken en het aan de buitenkant groot te maken. Hoewel het nog in zijn kinderschoenen staat, heb ik al verschillende ontwerpen getekend, onder meer voor een appartementsgebouw, en we zijn op dit moment een eerste project aan het afwerken. Door de vele voordelen is het een trend die we niet gaan kunnen tegenhouden. Deze klant is alvast razend enthousiast en ik hoop dat we zo snel mogelijk van start kunnen gaan met deze realisatie die echt het uiterste uit het concept en het terrein probeert te halen.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Coconne