GRAUX & BAEYENS architecten
Wonen langs de vaart met zicht op de velden, het is voor velen een droom. En dat is het ook, op voorwaarde dat alle parameters in acht worden genomen. In dit project deed GRAUX & BAEYENS architecten veel meer dan dat. Deze fascinerende woning die in grootsheid niet moet onderdoen voor de vele voorbijvarende schepen, vangt door een spel met asymmetrische betonnen luifels niet alleen het fantastische uitzicht, het blokkeert tegelijkertijd subtiel de inkijk van de buren en de vele voorbijgangers. En die zijn heel nabij in dit smal maar diep perceel langs de Leuvense Vaart in Mechelen. Deze privacykwestie staat in schril contrast met het weids uitzicht vooraan over de vaart en de achterliggende velden. Een zicht dat nooit verveelt en dat je uiteraard maximaal wil uitspelen. Een bijkomende uitdaging vormde de iets lagere ligging van het perceel ten opzichte van de vaart. Het concept van de woning is het resultaat van een creatief proces dat in één consistent verhaal rekening houdt met al deze parameters. En het verhaal klopt helemaal, ook al ziet het er compleet anders uit dan de vraag waarmee de bewoners oorspronkelijk bij GRAUX & BAEYENS architecten kwamen aankloppen. “Ze hadden hun oog laten vallen op een vroegere realisatie van ons waarbij we met strakke volumes in crepi hadden gewerkt. Maar al vrij snel in het ontwerpproces bleek dat we geen antwoord konden vinden op de locatiegebonden parameters met dergelijke strakke en rechttoe rechtaan ingrepen. We hadden een andere vormentaal nodig. Toen we die hadden gevonden, waren ze als architectuurliefhebbers bij het eerste ontwerp wel meteen aan boord. Met dezelfde open geest omarmden ze eveneens de materialisatie die we voor ogen hadden, namelijk beton. Wij wilden immers dat het uitzicht van de structuur de constructieve logica van het gebouw volgde.”
In functie van de omgeving waarin de woning is opgetrokken kwamen ze tot een geheel van drie bouwlagen met driehoekige uitsparingen in de opgetilde betonnen luifels die telkens naar binnen waaieren. Elke bouwlaag springt in tegenover de vorige verdieping en is er in een licht aangepaste hoek op geplaatst, met de bedoeling privacy en geborgenheid te creëren voor de bewoners. Hoewel de vorm bij de ontwerpschets snel vaststond, had het bepalen van de juiste hoeken en waaiers heel wat voeten in de aarde. “Ik denk dat er een vijftiental maquettes aan te pas zijn gekomen. We wilden echt zeker zijn van ons stuk. In samenspraak met de klant zijn de opgetilde hoeken nog van plaats veranderd. Daardoor kregen ze geen noord- en zuid maar een oost- en west georiënteerd terras waardoor ze de ochtendzon nu in de keuken vangen en de avondzon in de leefruimte. Het ontwerp kon deze wijziging probleemloos aan en het werkt evengoed. Het is altijd leuk wanneer een klant nauw betrokken is en je met zijn feedback aan de slag kan gaan.”
Drie bouwlagen waren voor GRAUX & BAEYENS architecten geen idee-fixe maar het perceel kon dat door de weidsheid van het landschap wel verdragen. Bovendien was het door de lagere ligging van het perceel ten opzichte van de vaart bij de indeling van de woning voor hen wel snel duidelijk dat ze de leefruimte wilden optillen om boven de dijk te kunnen kijken. “Op het gelijkvloers zie je immers niets en kan je enkel de relatie met de tuin opzoeken. Door op het eerste te wonen heb je zowel naar voren als opzij en zelfs naar achteren een prachtig zicht. De vaart alleen al vormt zowel links als rechts een mooie, lange tekening in het landschap en erover kijk je uit over velden met paarden. Het spreekt voor zich dat je dat maximaal wil uitspelen. De zoektocht voor ons was hoe we dit konden realiseren en tegelijkertijd de privacy naar de buren en de wandelaars konden garanderen. Zo ontstond het idee van de bressen in de betonwanden.”
De onderste betonnen spie doet dienst als carport en onttrekt de ingang van de woning aan het oog van voorbijgangers. Een uitnodigende betonnen opstap en een grote, pivoterende deur in de gelijkvloerse sokkel van het gebouw heten bezoekers welkom. Deze betonnen kern met vestiaire en wasplaats herbergt ook de trap die naar de leefruimtes leidt die zich op de eerste verdieping in één beweging rondom het centrale gedeelte nestelen. Hoewel in open plan behoudt elke ruimte zoals de keuken, eethoek en zithoek daardoor zijn eigen sfeer. Van de centrale kern is gebruik gemaakt om ook alle noodzakelijke gesloten functies zoals bijkeuken, toilet en berging onopvallend te integreren. Net als een bureau. Voor het nachtgedeelte in de bovenste bouwlaag zijn ze afgestapt van de centrale kern. Om het plan daar voor vier slaap- en twee badkamers te kunnen optimaliseren hebben ze die bouwlaag functioneel opgevat. Daar ligt het open gedeelte niet langs de gevels maar centraal. De troef van de slaapkamers is dat ze stuk voor stuk uitgeven op een mooi terras met prachtig uitzicht. De woning is opgetrokken uit grote glaspartijen en uiteraard uit beton die meteen ook de draagstructuur vormt. Daardoor kon de opengaande beweging van de gevels ook in het interieur worden doorgetrokken. Dat komt enerzijds tot uiting in de living waar de haardwand werd voorzien en anderzijds in de eethoek waar een grote kast de beweging volgt. Het meubilair in de woning werd door GRAUX & BAEYENS architecten volledig op maat ontworpen. In schril contrast met deze geborgen ruimtes staat de keuken die volledig opengaat. De bijzondere symbiose tussen geborgenheid en openheid is iets waar ze grondig over waakten en ze wilden dat dit ook in de inrichting goed tot haar recht kwam. Een gevoel dat wordt versterkt door een evenwichtig gebruik van sobere materialen. De warme textuur van kalkpleister op wanden en plafonds wordt afgewisseld met de eerlijkheid van het ruwe beton en de plankenbekisting die ook in de buitengevels worden gebruikt.
Het rustige materialenpallet van de woning werd doorgetrokken tot in de kleinste details. Zo werd voor de balustrades niet met modern glas gewerkt, maar met gegalvaniseerd staal. Dat brengt de afsluiting en de bressen in de gevel op schaal van de bewoners in een voor de rest imposant bouwwerk. Het staal van de balustrades keert bovendien terug in de buitentrap en de poort, die speciaal voor deze woning werd ontworpen. Maar wat vooral tot de verbeelding spreekt, is het lichtvoetige effect van het toch wel imposante gebouw. Dat is in grote mate te danken aan de waaierbeweging naar binnen toe. “Het zorgt voor een speelsheid die het monolithische uitzicht van het negen meter hoge gebouw doorbreekt. Tegelijk is de waaier bedoeld om zo min mogelijk slagschaduw te werpen op de buren. De bressen in de betonwanden zorgen in het geheel dan weer voor spannende openingen naar de tuin en het water. Het is opvallend, en zeker hoe dichter je bij de woning komt, hoe menselijk de schaal oogt. Dan pas merk je hoe bescheiden het zich, door dat naar binnen waaieren, opstelt. Dat en de constructieve eerlijkheid vormt voor ons de sterkte van dit project. Het is een uniek gebouw en leuk voor de klant is de garantie dat hij als enige over deze bijzondere vorm beschikt. Met elk van onze klanten gaan wij immers het engagement aan dat we nooit tweemaal hetzelfde huis ontwerpen.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Filip Dujardin