Cubyc Architects
Dokterspaviljoen
Hoe eenvoudiger iets lijkt, hoe moeilijker het is om te maken. Het is zo’n oeroude wijsheid die voor veel creatievelingen geldt, en al zeker in de architectuur. In minimalistische gebouwen kruipt zoveel detaillering dat het vaak niet meer opvalt hoe complex ze wel in elkaar zitten. Dat is de kunst natuurlijk. VBV Residence van Cubyc Architects is daar een mooi voorbeeld van. Het bureau uit Brugge ontwierp een kubistische dokterswoning, opgevat als een soort van paviljoen te midden van natuurgebied en bossen. Het gelijkvloers neemt de vorm aan van een L en wordt getopt door een rechthoekige balk. In de gevels wisselen beton, hout en glas elkaar stelselmatig af, waardoor er een opdeling ontstaat in vlakken die zorgt voor een ontzettend sobere visualisatie. “Eigenlijk had de bouwheer een heel brute betonwoning voor ogen”, vertellen architecten en zaakvoerders Stephan Vanderheyde en Peter Ysenbrandt. “Binnen mochten de wanden onafgewerkt zijn, zoals je dat bijvoorbeeld in Mexico vaak ziet. Alleen is zoiets in België minder gemakkelijk realiseerbaar. Daarvoor hebben wij de technische knowhow gewoonweg niet. Zowel binnen als buiten hebben we het allemaal iets meer gepolijst aangepakt, onder andere door de combinatie van architecturale betonpanelen en hout. Maar de ruwe ondertoon blijft wel aanwezig.”
Op het gelijkvloers is de voorgevel afgewerkt met verticale houten latjes, die zowel de garagepoort als twee toegangsdeuren verbergen. Een dunne betonnen band lijnt het volume af en creëert een luifel met retombée die doorloopt rondom de hele woning. Achteraan mondt die uit in een overdekt terras, dat langs één kant begrensd wordt door een betonnen wand. “Die muur blokt het zicht af op de achtergelegen woning van de buren en verzekert dat ze allebei genieten van voldoende privacy”, legt Peter Ysenbrandt uit. “Qua inplanting was dit geen gemakkelijke opdracht. Het terrein bevindt zich langs een prachtige dreef met bomen van bijna 100 jaar oud. Vooraan kijk je uit over een natuurgebied met een vijver, aan de zijkant en achteraan over de bomen. De omgeving is fantastisch, maar het terrein is eigenlijk een restperceel, dat lang ingericht was als boomgaard en toegangsweg tot de achterliggende woning van de grondeigenaar. De positie en compositie van het ontwerp dragen ertoe bij dat het zicht op de achterburen geblokt wordt, terwijl er ook verschillende perspectieven ontstaan op de omgeving.”
“De belangrijkste vraag was om een erg verfijnd volume te ontwerpen”, vult Stephan Vanderheyde aan. “De belijning moest zo slank en elegant mogelijk zijn. Dat maakt dit project ook technisch zo moeilijk. Het vraagt heel wat tijd en inspanning om die lijnen goed te krijgen. Het verlaagde plafond een trapje terugtrekken, laat toe om met licht en schaduw te spelen. Tegelijk geeft het de mogelijkheid om spots, verwarmingselementen en andere technische zaken in te bouwen, zowel binnen als buiten.”
Ook in de bovenbouw komt het gelamelleerd hout terug. Achteraan is het gebruikt om luiken in te verwerken die open en dicht kunnen. “Zij bieden een oplossing om oververhitting in de slaapkamers tegen te gaan en zorgen ervoor dat er geen rechtstreekse zoninval is. Dankzij het verticale lattenwerk komt er gefilterd licht binnen in de slaapkamers, zodat ze niet permanent donker zijn”, aldus de architecten. “Daarnaast heeft zo’n oplossing uiteraard een invloed op het energiegebruik. Er is veel aandacht uitgegaan naar energie-efficiëntie. Het is een lage energiewoning die gebruik maakt van geothermie, passieve koeling, doorgedreven isolatie. Daarnaast zijn er de grote luifelpartijen die voor optimale schaduw zorgen.”
Binnen baadt de woning in licht en ruimte. Alle functies zijn zo georganiseerd dat je van overal een andere relatie krijgt met de omgeving. Grote ramen verankeren het gebouw in het landschap, lichtkoepels zorgen voor extra perspectieven. Bovendien is er gewerkt met zo min mogelijk muren. Maatkasten delen de ruimtes op en definiëren verschillende functies die organisch meegaan met het verloop van de dag. De keuken is georiënteerd op het oosten. Daar ontbijt je bij het opkomen van de zon en kijk je uit over de bossen. De living en het salon richten zich op het zuidwesten. Daar geniet je volop van de avondzon met zicht op de tuin. Overal ontstaan er andere sferen, passend bij het moment van de dag. “Je moet door de woning kunnen wandelen en overal waar je komt een ander gevoel hebben”, aldus Stephan Vanderheyde.
Ter hoogte van de linker perceelsgrens situeren zich de inkom, de garage, het toilet en een berging, plekken waar zon en daglicht minder belangrijk zijn. Toch wordt er ook daar op inventieve wijze gespeeld met invloeden van buitenaf. Vanaf de voordeur heb je zicht op de trap, die geflankeerd wordt door een grote vide, wat zorgt voor een explosie aan licht en ruimte. Op de muur achter de trap zie je scheerlicht, afkomstig van een lichtstraat op de eerste verdieping. “Die gang brengt meteen diepte in de woning en connectie tussen de verschillende functies. Zodra je binnenkomt merk je dat er iets gebeurt, je weet alleen niet goed wat. Er schuilt een bepaald verrassingselement achter elk hoekje”, legt Peter Ysenbrandt uit.
“Het gaat erom een bepaalde ruimtelijke logica te vinden in functie van de optimale beleving van zowel huis als omgeving”, aldus Stephan Vanderhyde. “Zelf vind ik de bureauruimte vooraan op de eerste verdieping een geweldige plek. Door het grote raam kijk je daar uit over de boomkruinen en het natuurgebied. Verplaats je je blik naar de andere kant, dan kijk je via de vide en trap compleet door de woning heen. Hetzelfde ervaar je bijvoorbeeld in de douche. Die is voorzien van een lichtkoepel. Je staat daar ofwel in de zon of onder de regen. De sfeer verandert, afhankelijk van het dagmoment en het weer. Je ziet de seizoenen evolueren en veranderen.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Nick Cannaerts