dhoore vanweert
Compacte bel-etagewoning toont beton als constructief én designelement
Een klant met een voorliefde voor brutalisme en met sterke interesse in het werk van Juliaan Lampens kwam bij dhoore_vanweert architecten terecht via eerdere realisaties van hen in ter plaatse gestort beton. Het perceel dat de klant had gevonden in een landelijke setting had zijn voor- en nadelen. Een mooi zicht op het Schulensmeer in de verte bracht meteen ideeën voort maar dé uitdaging was zonder enige twijfel de integratie van een woning in tijdloze betonarchitectuur tussen een verscheidenheid aan gebouwtypologieën.
Voor de opdrachtgevers volstond een compacte woning met een eenvoudig woonprogramma. Het idee voor een soort bel-etageprincipe vormde zich vrij snel bij de architect die vertrok vanuit een sterke en minimalistische conceptschets, namelijk door het aaneenschakelen van een aantal vierkanten. “Het basisvierkant herken je in elk van de drie verdiepingen. Op de -1 in de kleine kelder die bij wijze van sokkel iets uitsteekt boven de grond, bevinden zich alle technieken. Deze beweging was belangrijk om het gelijkvloers waar het wonen zich afspeelt, iets te liften waardoor je meer van het achterliggende landschap vangt. Op dit gelijkvloers werden aan het basisvierkant drie extra vierkanten volumes toegevoegd. Door de niet rechthoekige vorm van het perceel werden die hier en daar opengeplooid waardoor een soort vinvorming ontstaat. En op de verdieping tenslotte, was aanvankelijk ook een kubus voorzien maar die hebben we nadien gevoelsmatig vervangen door een cilindervorm. Als extra twist hebben we die bovendien iets uit het grid geplaatst.”
Het ontwerp ontstond door de ontmoeting van het architecturale en constructieve concept. Wanneer je kiest voor beton, ga je all the way en laat je dat op een eerlijke en pure manier zien. Dat is waar dhoore_vanweert architecten graag bij zweren. “Wij werken graag met beton. Wij zien het niet zozeer als een materiaal om enkel gevels mee te maken of een schil. Wanneer wij het inzetten, doen we het effectief ook als een constructief element dat heel goed druk kan opvangen. Dat heeft er in dit project toe geleid dat alle zichtbare betonnen wanden ook dragend zijn. Met uitzondering van een kolom, een stalen kruis met trekker en steunbeen die dak- en vloerplaat bijeenhoudt van het uitkragende volume en een stalen ligger die we inzetten als zitbank konden we daardoor de volledige leefruimte in open plan organiseren. De opengewerkte achtergevel is natuurlijk ook een vrijgeleide om het landschap maximaal binnen te halen.”
In het minimalistische grondplan werd het volledige programma gepuzzeld. De zoektocht naar compact wonen, leidde de architect naar enkele doordachte ingrepen. Onder het uitstekende volume van de begane grond, waarin een toegang naar de kelder is voorzien, kon bijvoorbeeld een carport worden georganiseerd. Alle woonfuncties bevinden zich in de gelijkvloerse verdieping met keuken, eethoek en zithoek in open plan. Uitzondering daarbij is de master bedroom met badkamer die zich aan de voorgevel bevindt. Een vreemde keuze zou je denken, maar planmatig drong dit zich op door het smalle perceel. Bovendien is het opvallende vlak van glazen bouwstenen slechts een schijngevel. Deze illusie werd door de architect opgewekt omwille van privacy en licht. In werkelijkheid ligt er een patio in de vorm van een kleine spie achter die licht binnentrekt in de echte slaapkamer achter een raam in de tweede facade. Het gebruik van glazen wanden en spiegels tussen slaapkamer en badkamer versterkt dat effect en vergroot de ruimte optisch. De glazen bouwstenen wand in de voorgevel zorgt wel voor een zachte gloed van licht die ’s avonds vanuit de woning naar buiten stroomt. Een volgende belangrijke ingreep is de centrale en in het oog springende spiraaltrap die zich door alle verdiepingen boort en die ze subtiel met elkaar verbindt. De trap bestaat uit prefab betonelementen met een fijne handrail als balustrade. Doorgaans is een trap met hal een noodzakelijk kwaad. Hier neemt die amper ruimte in en is het een sculptuur op zich die de ruimte net verrijkt. Hetzelfde mag gezegd worden van de elegante hanghaard die het gezellige interieur versterkt. Bij een betonwoning geldt what you see is what you get meer dan bij andere woningen, zeker wanneer het ook als fier draagelement wordt getoond. Waar mogelijk in het interieur zie je het onbehandelde beton dan ook puur en eerlijk terugkomen. In combinatie met de stalen draagelementen zou dit tot een koel en industrieel interieur kunnen leiden, maar hier is het net het tegenovergestelde. De roodbruine kleur van het staal diende als basis voor de rest van het interieur. Zo werd de kleur van de keukenkastenwand in verniste rode mdf er op afgestemd. Ook het eiland in messing draagt bij aan de warme en gezellige sfeer die er heerst. De donkere betonvloer stelt zich neutraal op bij dit warme schouwspel. De uitzondering in dit betonverhaal is uiteraard de bovenste verdieping die als hobbyruimte met een fantastisch zicht doet denken aan een boomhut. Deze verdieping zet zich zowel in vorm als in materialisatie af van de rest. De cilindervorm kan je nog zien als een kopie van het betonnen terras, maar constructief gezien is het opgevat als een houtskelet en afgewerkt met koper. “Het was een gevoelsmatige ontwerpbeslissing die ontstond door gesprekken met de bouwheer maar die uiteindelijk ook werd genomen om extra druk op de dakplaat te vermijden. Omdat dit volume daardoor afwijkt van het basisconcept, hebben we besloten om dit ook te tonen en het helemaal anders aan te pakken, zowel in vorm als in materialisatie. Door dit volume net over de rand te schuiven, geeft het visueel ook wat tegengewicht voor het uitkragende volume daaronder.” Deze intuïtieve ontwerpbeslissing verandert het beeld van de woning drastisch maar misschien net daardoor nestelt het zich beter in binnen de landelijke setting en de naburige gebouwen die er in kleurenpallet nu beter bij aansluiten. “Het is zeker een gebaar in de straat maar voor mij is het een verantwoorde inplanting. Hoewel het een compleet andere architectuurtaal is dan bij de buren, nestelt de woning zich er aardig tussen. Het fijne aan een bel-etagewoning die hier door de kleinere sokkel een licht zwevend effect meekrijgt, is dat je boven het maaiveld uitkomt en een heel andere beleving krijgt tussen binnen en buiten. Tegelijkertijd ervaar je daardoor een zekere geborgenheid. Behalve de architectuur is ook het constructieve verhaal in dit project sterk. Neem een element weg en al de rest valt in elkaar.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Tim Van de Velde