Guerrilla Office Architects
De tumulus van Tienen
Wie het werk van Guerrilla Office Architects wat kent, weet dat er achter elk ontwerp een uitgekiend verhaal of diepere betekenis schuilt. Zaakvoerder Geert De Neuter en gevolg kijken graag verder dan de geijkte methoden of gangbare oplossingen. Bij momenten leidt dat tot een bijna filmische interpretatie van de werkelijkheid. De context van een perceel wordt uitgespit en er wordt gezocht naar referenties in de omgeving om op een intelligente manier het bouwvraagstuk te beantwoorden of zelfs te counteren. Die strijdvaardige houding vind je ook terug aan de rand van het Vianderdal in Tienen. In een nieuwe woonwijk plantte GOA een atypische zadeldakwoning neer bovenop een berg. Met wat verbeelding lijkt ze te balanceren op de heuvel. Meer zelfs: het huis is er gedeeltelijk in verwerkt. Het gebouw verwijst daardoor naar de tumuli van Grimde, een bekend grafmonument in de stad dat bestaat uit 3 heuvels die elk een grafkamer herbergen. “Eigenlijk bieden we hier een creatief antwoord op een weinig doordacht verkavelingsplan”, legt architect Geert De Neuter uit. “Het terrein ligt vijf meter boven het straatniveau. Dat heeft alles bepaald. Volgens de bouwschriften moest er gebouwd worden in één laag, met een hellend dak en een kroonlijst van maximum 6,5 m. Een typische fermette in feite: begin er maar eens aan in het geval van een dergelijke topografie. De verkaveling voorzag om het grondmassief eventueel 1,5 m af te graven, waardoor je een volledige negatie van de bestaande heuvel krijgt. Om dat te vermijden, zijn we er gewoon aan de slag mee gegaan.”
Het ontwerp laat prachtig zien hoe je op een inventieve manier kunt omgaan met de context. De woning heeft een totaal andere volumetrie dan het voorgeschreven fermetteplaatje, maar past perfect in het gabarit van de stedenbouwkundige voorschriften. De berg, het aangrenzende valleigebied, de pijnbomen van de buren: alles wordt erin opgenomen, terwijl de dynamiek tussen de verschillende volumes voor een heel aparte beleving zorgt. “Het lijkt wel een verzameling van huizen, die vertrekken van in de holte van de berg en op elke mogelijke manier in relatie gaan met de omgeving: vooraan, achteraan, opzij”, aldus de architect. “Voor ons gaat elk project om dezelfde grote vragen. Hoe ga je om met het landschap? Hoe integreer je optimaal de beste zichten? Hoe kan je ruimtelijkheid brengen in een woning? In dit geval zijn de opgelegde regels op zo’n manier uitgedaagd, dat we erin geslaagd zijn om een architecturaal veel interessanter resultaat te verkrijgen. Het mooie is ook dat dit huis nergens anders kan staan. Veel verkavelingen zijn zo getekend dat je er niks speciaals mee kunt doen. Je kunt de woning als het ware voor elkaar inruilen en er verandert nagenoeg niets. Hier is dat helemaal anders: het is een woning op maat van de wensen van klant, maar ook op maat van de specifieke kwaliteiten van de site.”
Bovenop het ingegraven niveau is een langwerpig volume geplaatst dat de diepte van het terrein opzoekt. Hier bevinden zich de woonfuncties: keuken, eetplaats en zitgedeelte. Een groot raam vooraan wordt bovendien gedeeltelijk begrensd door een breed balkvolume. “De bovenkant van die balk geeft de kroonlijsthoogte aan”, legt De Neuter uit. “Als je van daar een schuine lijn zou trekken en een puntdak zou maken, dan tekent zich het voorgeschreven gabarit af.” Op het ‘gelijkvloers’ merk je goed hoe intens de verbondenheid is tussen de verschillende niveaus. Het salon aan de voorzijde ligt bijvoorbeeld anderhalve meter lager dan de keuken en eetplaats, je bereikt het via een getrapte kast. Vanaf de keuken kan je daardoor recht in de bureauruimte kijken en omgekeerd. Een glasplaat in de keukenvloer biedt dan weer zicht op de fietsenkamer, terwijl er op die manier extra lichttoevoer is in de ingegraven delen. Geert De Neuter: “Er is gekozen voor open, lege ruimtes die functioneel opgevuld zijn. Het interieur is eigenlijk heel simpel. Plafonds bestaan uit zichtbeton, de vloeren uit gepolierde beton. Trap- en kastelementen markeren de overgang tussen verschillende woonfuncties, terwijl er veelvuldig geschoven wordt met vloeren. Daardoor ontstaat er een geheel van getrapte ruimtes die telkens voor diagonale doorzichten zorgen. De woning leest in feite als een stapeling van ruimtes en volumes.”
De woning wordt getopt daar een dwars volume met zadeldak dat een eigen dynamiek vertoont. De bovenbouw is vier meter naar achteren geschoven en steunt op gele V-kolommen, zodat die wel lijkt te zweven boven het terrein. Bovendien wordt er zo een overdekt terras gecreëerd dat uitkijkt over de vallei, langs het huis van de buren heen. “Het gelijkvloers is slechts 5,5 meter breed. Op die manier konden we plaats maken voor het overdekt terras”, legt Geert De Neuter uit. “Je krijgt daar een schitterend zicht op het Vianderdal. De bovenbouw biedt dan weer een totaal andere beleving. Hij is opgevat als een aaneenschakeling van drie slaapkamers die hangen tussen de pijnbomen. Je krijgt een interessante wisselwerking tussen de grondmassa en het huis dat erboven zweeft.”
“De bovenbouw is bovendien makkelijk aan te passen op termijn: het is in feite een holle balk die volledig leeg kan gemaakt worden. We wilden de woning een bepaalde flexibiliteit geven, zodat het op lange termijn kon mee-evolueren met veranderende noden of gebruiken. Dat is iets wat we altijd doen trouwens. Alleen de buitenmuren zijn dragend, de binnenmuren bestaan enkel uit niet-dragende wanden. In theorie kan je je er alles uit halen en het volume volledig opnieuw inrichten.”
Als je vanop afstand naar de woning kijkt, lijkt het een vrij monochroom gebouw: een grijze woning met gele V-kolommen als opvallend onderscheidend accent. Hoe meer je nadert, hoe meer de nuances zichtbaar worden. De gevels van het smalle volume bestaan uit betonnen leien met een rechthoekig baksteenpatroon, de gevels van de dwarse bovenbouw met puntdak uit ruitleien in hetzelfde materiaal. “Enkel de textuur verschilt”, licht Geert De Neuter toe. “De bedoeling was een soort van schubachtig huidoppervlak te creëren, waarbij de variatie in textuur het verschil tussen de volumes benadrukt. Van ver valt enkel de speling tussen de volumes op. Kom je dichterbij, dan merk je dat er ook effectief beweging zit in de materialisatie. Beide types leien zorgen voor een andere tektoniek.”
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Nick Cannaerts