KOMAAN!architecten
Omgekeerd programma zorgt voor boeiende architecturale wandeling
Een woning dichtbij het werk en/of een station in de stad om gemakkelijk te pendelen, staat bij velen hoog op het wensenlijstje. Om dit te realiseren was deze bouwheer zelfs bereid een groot herenhuis op te geven en aanzienlijk kleiner te gaan wonen. Met een uitgebreid programma voor een gezin met drie kinderen op een footprint van amper 45 vierkante meter en de ambitie om duurzaam te bouwen, bood dit hoekpand heel wat uitdagingen. KOMAAN!architecten loste die na een zorgvuldig gelegde puzzel één voor één op. Restte enkel nog de klant te overtuigen van hun bijzonder concept… Op het hoekperceel stond een uitgeleefd pand waar niets mee aan te vangen was. De klant koos bewust voor afbraak gevolgd door een nieuwbouw die op maat was van hun gezin. Aan KOMAAN!architecten om de nadelen die verbonden zijn aan een traditionele hoekwoning creatief te proberen omzetten in iets positiefs of verrassends. Olivier Roels: “Een hoekperceel is altijd speciaal en heeft zowel voor- als nadelen. Het voordeel is dat die eigenlijk over twee voorgevels beschikken, gelinkt aan twee verschillende straten, en dus ook twee zichten om uit te spelen. Het nadeel is dat die doorgaans dermate ingeklemd zitten dat ze, in tegenstelling tot de buren, niet beschikken over een grondgebonden tuintje of koertje. De vraag is dus hoe je omgaat met de buitenruimte en het gewenste programma, zeker met een minimale footprint van slechts 45 vierkante meter zoals hier.” Hoorde tot het wensenlijstje van dit gezin van vijf: vier slaapkamers, twee badkamers, voldoende opbergruimte, een autostaanplaats en voldoende licht en lucht in alle leefruimtes. Pittig op dergelijke beperkte oppervlakte. KOMAAN!architecten besloot het programma van de traditionele eengezinswoning uiteen te leggen en op zoek te gaan naar een interessante typologie op maat van dit gezin en dit perceel waarin het dit programma vervolgens opnieuw samen kon leggen. “Vrij snel kwamen we tot het concept van de omgekeerde woning. Namelijk dat je start met het nachtgedeelte en eindigt met de leefruimtes. Alleen was het hier onmogelijk, gezien de beperkte oppervlakte en vorm van het perceel, de verdiepingen droog te stapelen met een klassieke trapverbinding. Daarmee overtuig je een bouwheer ook niet. Vandaar dat wij met split levels hebben gewerkt en een intelligent intern trappensysteem dat de in totaal 9 niveaus aan elkaar rijgt. Zo ontstaat een boeiende architecturale wandeling door de woning die de bewoners via het nachtgedeelte en een open keuken met zitruimte uiteindelijk tot op een royaal en gunstig georiënteerd dakterras met aangrenzend salon brengt. Het in 3D ontworpen trappensysteem was de grootste uitdaging maar heeft wel zijn vruchten afgeworpen. De bouwheer was meteen mee.” Je betreedt de woning nog wel op de begane grond via een overdekte polyvalente buitenruimte. Die is enkel met traliewerk afgesloten waardoor de straat bij de woning wordt betrokken. Tegelijkertijd dient deze ruimte als autostaanplaats of standplaats voor de (bak)fietsen. Door daar met veel glas te werken, voelt het niet als een gesloten garage en omgekeerd verrijkt het leven in de woning ’s avonds het straatbeeld. Het nachtgedeelte start niet op straatniveau, maar omwille van privacy een half niveau hoger, met de master bedroom en eigen badkamer. Op het volgende plateau bevinden zich de kinderkamers met een gedeelde badkamer. Vanaf het eerste salon op het volgende niveau kom je in een heel ruime split level met de leefruimte die helemaal opengewerkt is. Raampartijen van vijf meter hoog zorgen ervoor dat de zon de hele dag binnen schijnt. Ideaal voor de leeshoek, van waaruit je via een podium de dubbelhoge eetruimte bereikt met daaraan het ruime terras. De keuken zelf is georiënteerd aan de voorzijde, waardoor je tijdens het koken van twee perspectieven geniet. Boven de keuken tenslotte torent een tweede leefruimte uit, als een soort arendsnest. Dat biedt niet alleen een fantastisch hoekzicht, je hebt van daaruit boven de omliggende gebouwen een vergezicht met onder meer de WATT-toren en enkele andere ankerpunten uit het stadsbeeld. Tussen deze aangename ruimte en de keuken in, ligt het dakterras met nog een eigen berging waar je rug aan rug zit met de kerk van oud-Berchem. Door deze architecturale wandeling, die eindigt met een wauw-gevoel bij de be- zoekers, op die manier op te bouwen, slaagde KOMAAN!architecten in hun opzet. De bewoners doen die dagelijks met plezier en voor de boodschappen is er eveneens een kleine lift voorzien. Die bedient ook de kelderverdieping waar er, naast een technische berging, nog een wasruimte met natuurlijke lichtinval is en extra opbergkasten. De hele puzzel werd zo opnieuw samengelegd om op deze kleine kavel het volledige programma te realiseren in een woning die, ondanks de compacte oppervlakte, ruim aanvoelt. Een direct gevolg van de beperkte oppervlakte was de nood aan maatwerk. “Elke ruimte is ervan voorzien, geen enkele centimeter hebben we verloren laten gaan. Enerzijds was het dus noodzakelijk, maar anderzijds is het voor een architect dankbaar om ook het interieur mee vorm te mogen geven. Zo is het podium in de leeshoek voorzien van grote lades waar kinderen boekentassen in kwijt kunnen. De keukenwand en -kasten volgen de schuine contouren van de woning en zijn dus nergens recht. Van het eiland hebben we dan maar een eyecatcher gemaakt door die in de vorm van een diamant te ontwerpen, geaccentueerd met het terrazzo werkblad. We hebben bewust gekozen voor een rustige inkleding met hier en daar een accent. Behalve het eiland, denk ik dan in de eerste plaats aan de polyurethaanvloer met donkergroene tint in de leefruimte. Daarvan wisten we de klant te overtuigen door te wijzen op de nood om daar een donkere tint te voorzien omdat de weerkaatsing van het licht hen anders parten zou spelen. De klant is ons gelukkig gevolgd in ons verhaal en is daar nu heel blij mee.” Dat geldt ook voor materialisatie en de architectuur waar KOMAAN!architecten alle vertrouwen kreeg. De keuze voor een witte gevelsteen is gelinkt aan wat vroeger voorgeschreven werd in deze classicistische gordel van de binnenstad. De meeste woningen dateren van het begin van de 19e eeuw toen witgekalkte gevels de norm waren. “De stad wil dat straatbeeld min of meer respecteren en in die optiek zochten we naar een hedendaagse vertaling daarvan. We wilden de vormgeving met heel wat schuine lijnen en diverse richtingen, rustig houden met hier en daar enkele accenten. Vandaar de combinatie van matte en geglazuurde stenen en diverse verbanden. Het schrijnwerk is houtaluminium, hout aan de binnenkant als warm accent en geanodiseerd aluminium aan de buitenzijde in een champagne tint. Samen met de screens in een gele tint zorgen die voor een speels en warm contrast met de witte gevelsteen. Voor de rest van de materialen kozen we in het interieur voor het principe ruwbouw is afwerking waarbij we de predallen en snelbouwstenen in het zicht laten, die laatste weliswaar wit geschilderd. Het hout van het schrijnwerk en de trap zorgen daarbij voor het warme karakter.” Het duurzame luik, waar de klant zelf een grote ambitie aan de dag legde, heeft geleid tot een BEN-woning. Met een E-peil van 18 scoort deze compacte woning zelfs beter. Er is een warmtepomp aanwezig en fotovoltaïsche panelen, net als een elektrische laadpaal voor de wagen. De woning is dan ook een voorbeeld van welke richting we uit zullen moeten gaan in de stad van de toekomst. “Het was een privilege om met een ambitieuze en heel betrokken bouwheer te werken. Alle mogelijke opties hebben we samen bekeken. Het is een woning waar we heel trots op zijn en die ook bij veel mensen tijdens Mijn Thuis Op Maat op veel bijval kon rekenen. En dan vooral het feit dat ze die ruimtelijkheid niet verwacht hadden.”
Tekst:Sam Paret
Foto’s: Evenbeeld