Helium3
Een oude watertoren langs de spoorlijn met zicht op het treinstation van het Waalse dorpje Montzen. Dat was de basis voor architect Florence Daube van Helium3. De watertoren deed vroeger dienst als tankplaats voor de stoomtreinen. Bovengronds was het gebouw herleid tot een betonnen blok. Onder de grond lagen de watertanks en de machinekamer die je via een ladder kon bereiken. Kortom een technisch gebouw dat het architectenbureau tot een vakantiewoning moest omtoveren. Een geweldig avontuur dat zowel qua architectuur als qua uitvoering een enorm fijne opdracht bleek.
Op ontdekking in het erfgoed
Eigenaars Aléna en Frédéric zijn enorme fans van de streek. Wanneer ze het pand enkele jaren geleden kopen van de NMBS weten ze nog niet dat er twee ondergrondse tanks in het gebouw liggen. Wanneer ze die ontdekken, beseffen ze dat ze erfgoed in handen hebben en willen ze de tanks bewaren. Maar hoe dan? Ze bellen Florence Daube om er samen over te brainstormen. En al snel springt er één idee uit: een vakantiehuis op maat van kinderen. Enerzijds omdat ze al de hoge watertoren even verderop als vakantiehuisje hebben ingericht, anderzijds omdat het verborgen, speelse karakter van de locatie vraagt om een flinke dosis fantasie.
Technisch gebouw met unieke geometrie
Over de functie van het gebouw was iedereen dus akkoord. Maar toen begon het pas: één van de problemen was het feit dat er twee grote tanks onder de grond lagen. Zónder daglicht. Eén van de tanks toverde Helium3 om tot een binnenzwembad – een fijne knipoog naar het vroegere water. De andere deelde het architectenbureau op in twee delen: een salon in het lager gelegen stuk en een speelruimte in het hoger gelegen gedeelte.
Maar dat was niet alles. De circulatie in het gebouw gebeurt met veel trappen en ladders. Het was dan ook geen sinecure om van dit puur technische gebouw een comfortabel vakantiehuis te maken. Zeker omdat de eigenaars de geest van het gebouw wilden respecteren en de ondergrondse ruimtes wilden behouden. En dus stelde de architect een verdubbeling van de ruimtes voor om langs buiten veel makkelijker toegang te krijgen tot de ruimtes. Het resultaat is twee routes: eentje voor de kinderen langs onder en door alle ruimtes en eentje voor de ouders – de makkelijkere route – langs buiten.
Geheime passages en glijbanen
Om de gekozen richting te respecteren, moest de architect zich even in de schoenen van een zesjarig kind verplaatsen. En met die ogen werkte Florence Daube aan de ergonomie: lagere plafonds, smallere deuropeningen, een keukenkast met geheime doorgang naar één van de kinderslaapkamers, een glijbaan van de mezzanine naar de speelruimte, klimmuren aan het zwembad… kortom: een labyrint waarin iedereen verdwaalt, behalve de kinderen. De kinderen van de eigenaars dienden uiteraard voor, tijdens en na de werken als klankbord.
Ruwe stijl toch bewaard
Helium3 is als architectenbureau erg begaan met duurzaamheid. Maar op deze plek kon ze niet aan alle duurzame ambities voldoen. De daken en gevels zijn bijvoorbeeld wel geïsoleerd zoals het moet, maar zonnepanelen waren onmogelijk door het dichtbeboste terrein rondom. Er is ook een ventilatie met dubbele flux voorzien, maar volgens de architecte blijft alles vrij klassiek en is er op dat vlak niet geïnnoveerd. Qua materialen koos het architectenbureau voor wat er al was: beton. Het idee was namelijk om het ruwe effect van het oude gebouw te behouden. Om technische reden moest de toren eerst extra isolatie krijgen. Daarna koos het bureau voor afwerking in pleister die visueel lijkt op beton. De nieuwe delen kregen een afwerking in roestvrij staal met spiegelend effect. Zo gingen de nieuwe ruimtes visueel op in de omgeving en zag je in feite alleen de oude – opgeknapte – betonnen structuur staan. Een ode aan het verleden. Pittig detail: het beton rond de tanks was bij momenten een goeie anderhalve meter dik. Een huzarenstuk dat een nauwgezette planning en coördinatie vereiste om een opening te maken naar de speelruimte én om alle benodigde materialen binnen te brengen.
Oude restanten met nieuw functie
De eigenaars van het nieuwe vakantiehuis hebben restanten van het oude gebouw verzameld en opnieuw een – soms nieuwe – functie gegeven. Zo staat er in het huis bijvoorbeeld een oude meter, die vroeger het waterpeil van de tank aangaf, om nu het aantal aanwezige gasten in huis aan te geven. En een oude wisseltafel doet vandaag dienst als decoratie met achtergrondverlichting.
Gekke ideeën voor kinderen
Niets fijner dan je te verliezen in het spel en de fantasie van kinderen. Vooral als alles klaar is en kinderen zich het gebouw eigen kunnen maken en nieuwe spelletjes bedenken. Verstoppertje spelen duurt in deze vakantiewoning oneindig lang. Meer nog: beelden de kinderen zich in dat het zwembad lava is, dan moeten ze langs de klimmuur om de lava te ontwijken. En ook over wie waar slaapt, kan het gekibbel lang duren. Eén voor één het bewijs dat het project geslaagd is en dat de architect de creativiteit van kinderen weet te prikkelen.
Ook de aannemers gaan op avontuur
Florence Daube herinnert zich dat ze de aannemers moest overtuigen om mee te werken aan dit toch bijzondere avontuur. Maar toen ze alle plannen zagen, gaven ze samen vorm aan die fijne kinderdroom en dachten ze mee na over meubels, trappen en schuilplaatsen. In totaal waren er 9.982 werkuren nodig. Uren die geklopt zijn door gemotiveerde vakmannen die ook het kind in zich naar boven wilden brengen. En aan het resultaat te zien, ontbrak het hen zeker niet aan talent.
Tekst: Chantal Ernst
Foto’s: Alena Deckers