STAUT Architecten – peri’fer
Goed twee jaar geleden opende in het centrum van Boechout de nieuwe kleuter- en muziekschool aan het Jef Van Hoofplein. Een ingetogen zalmkleurig gebouw, gekenmerkt door een minimalistische, repetitieve betonarchitectuur. Van een afstand oogt het opvallend eenvoudig en sereen. Kom je dichterbij, dan merk je op de gevels bloemvormige patronen die meer beweging brengen in de rationele architectuur. ‘Die texturen zijn eigenlijk geabstraheerde beukenbladen’, vertelt architect Gert Janssens van STAUT Architecten. ‘Boechout is een toponiem voor beukenbos. Vandaar die verwijzing. We hebben altijd een heel eerlijk en leesbaar gebouw willen ontwerpen. De vorm en structuur komen grotendeels voort uit de modulering van de klassen. Vervolgens hebben we de gevel een bepaalde korrel meegegeven, waardoor het gebouw ook architecturaal interessant wordt. Het krijgt een zekere speelsheid en tactiliteit die de nieuwsgierigheid van de kinderen prikkelt. Tegelijk symboliseert het beukenblad het belang van de school voor de stad zelf: het is een plek geworden waar alle bewoners deel van kunnen uitmaken, ook buiten de schooluren.’
Bredere werking
De nieuwbouw vervangt de oude kleuterschool die al even met bouwfysische mankementen kampte. Negen klassen zijn in de vorm van een U tegen de turnzaal van de bestaande basisschool aangebouwd. Daardoor ontstaat er een centraal binnenplein onder een gedraaid sheddak, dat het hart van de nieuwe school vormt. Elke ruimte maakt daarbij maximaal contact met de molen die in de directe omgeving van de school staat en een belangrijk ankerpunt vormt in het stadscentrum. Op de kop vervelt de horizontale architectuur vervolgens in een markant torengebouw. Daar is de muziekacademie ondergebracht, die de school niet enkel een gezicht geeft, maar ook symbool staat voor de bredere werking. ‘De bouw van de kleuterschool is in feite de trigger geweest voor een volledige herwaardering van het centrum van Boechout’, legt Roeland Smits van [peri’fer] uit. ‘De oude kleuterschool was de laatste jaren zowat de achterkant van het stadscentrum geworden. Ze keek uit op een grauwe parking en enkele terreinen met verder weinig kwaliteit. Van meet af aan was het onze bedoeling om ook daar iets mee te doen. Scholen van vandaag moeten verder durven kijken dan enkel hun pedagogische functie. Je kan zo’n gebouwen openstellen voor de gemeenschap en er buitenschoolse activiteiten organiseren zoals sport, cultuur en muziek. De gemeente heeft die visie van in het begin onderschreven. Omdat men al even op zoek was naar een nieuwe locatie voor de muziekacademie en het cultureel centrum is er uiteindelijk beslist om die er in onder te brengen. Vervolgens is ook het park errond helemaal aangepakt. Naast de oude parking lag er een veldje waar vroeger twee goaltjes stonden. Nu is dat een groot speelpark geworden met toestellen die ook in het weekend gebruikt worden. De hele site is een plek geworden die Boechout omarmt.’ De bestaande luifel van de bibliotheek fungeert als toegangspoort tot de site. Vandaar kan je de gebouwen op verschillende manieren betreden: via de ingang van de muziekacademie, via de eigenlijke schooltoegang of via de sporthal. De fietsenberging, ondergebracht onder een nieuwe luifel die de oude en nieuwe gebouwen verbindt, doet daarbij dienst als centrale ontmoetingsplek. ‘Die luifel versterkt de samenhang tussen de basisschool, de bibliotheek en de kleuter- en muziekschool’, verduidelijk architect Filip Jacobs van STAUT. ‘Alles komt er samen. Het is meer dan de hoofdingang, het is een plek geworden voor interactie en ontmoeting. Niet alleen voor ouders die hun kinderen komen brengen en ophalen. Als er in het centrum iets te doen is, gebruiken ook de stadsbewoners de fietsenberging. Er is tot in het detail nagedacht over hoe de school ook buiten zijn dagdagelijkse context kan ingevuld worden. Met een badgesysteem krijgen mensen bijvoorbeeld toegang tot de polyvalente ruimte. Via de rechtstreekse toegang betreed je dan weer de sporthal, waar tegenwoordig buitenschoolse sporten beoefend worden. Er is ook een kookklas voorzien waar op avonden en tijdens het weekend kooklessen doorgaan.’
Klassieke kloostertypologie
Binnen de opmaak van het plan is er veel aandacht besteed aan de transities tussen het park, de klassen en de speelplaats. Klaslokalen worden daarbij gezien als plekken van contemplatie en onderricht. De speelplaatsen, zowel die binnen als buiten, zijn opgevat als ruimtes van spel, avontuur en dynamiek. Ertussen werden zones ontworpen die de omschakeling van ‘spelen’ naar ‘leren’ faciliteren. Ter hoogte van de overgang tussen de klassen en binnenspeelplaats is er een vestiairezone gerealiseerd met kapstokjes en boekentassen. De overgang tussen de klassen en het park wordt dan weer geaccentueerd door een klastuin. ‘Het ontwerp gaat uit van de typische typologie van een klooster’, vertelt Gert Janssens. ‘Klassieke schoolgebouwen zijn daar altijd op geïnspireerd geweest of kwamen er zelfs uit voort: een centrale koer met daarrond de kloostergangen en lokalen. Ook deze school is op die manier gegroeid. Alleen heeft men op een bepaald moment de oude kleuterschool vlak tegen de basisschool geplakt met als resultaat dat het gebouw niet langer beschikte over een centraal plein. Met ons ontwerp keren we terug naar de klassieke logica: een binnenspeelplaats, omgeven door palen en gangen met daarachter de klassen en andere schoolfuncties. Heel die compositie is vervolgens op een eigen manier gematerialiseerd. De ruimtes zijn vormgegeven vanuit de optiek waarmee kinderen een school ervaren. De speelplaats oogt wat wilder, met veel kleuren. Daar is er ruimte voor spel en avontuur. Vervolgens wordt het beeld stelselmatig rustiger en verandert het materiaal- en kleurenpalet mee met de beleving van elke functie. Dat is zo tot je uiteindelijk in de klas belandt. Daar is alles heel rustig, ingetogen en informeel.’
Tekst: Bart De Maesschalck
Foto’s: Nick Claeskens