AAVO architects
In de oksel van de R6, pal aan de op- en afrit van Mechelen-Noord, verrees een uniek winkelcomplex. Winkelpark Malinas is geen opzichtig gestapeld volume, maar een gebouw dat zich in de omgeving integreert. De opvallende gebogen vorm, voortvloeiend uit de projectsite, en de brede promenade met verschillende wandelassen, zorgen samen met het groene karakter voor een project op mensenmaat, op fietsafstand van het centrum van Mechelen.
De site in de lus van de aansluiting R6-N16-E19 was oorspronkelijk voorzien voor bedrijven, maar werd via een gewijzigd RUP bestemd voor grootschalige kleinhandel. Op die manier kon bouwheer Mitiska de huurders aan het Rode Kruisplein in het centrum van de stad een nieuwe bestemming bieden en had de stad op haar beurt een mooie opportuniteit voor een toekomstig stadsontwikkelingproject naast het Van der Valk-hotel. Een win-win dus. “De stad Mechelen zet sterk in op zachte mobiliteit. Naast de mogelijkheid om het woongebied van de binnenstad op die manier uit te breiden, blijft de nieuwe site voor het winkelpark op fietsafstand voor de Mechelaars. De strenge eisen omtrent alternatieve mobiliteit hebben er zeker toe bijgedragen dat het project meer is dan een klassiek winkelpark. Denken we maar aan de fietsbrug en -tunnel met aansluiting op de omliggende fietsroutes en de grote aandacht voor de groenaanleg.” De ontsluiting die aangelegd is voor de ontwikkeling van het winkelcomplex, zal bovendien in de toekomst ook fungeren voor een nog te ontwikkelen bedrijventerrein aan de overkant.
Ook het ontwerp overstijgt het doorsnee winkelcomplex, maar is meer dan louter een architecturaal statement. “De gebogen beweging vloeide voort uit de vorm van het terrein in combinatie met de geplande ontsluiting. Als je de analyse maakt, is dat voor ons de natuurlijke/intuïtieve positie voor het gebouw. De vormgeving zorgt ervoor dat de bezoeker vanuit elk standpunt op de promenade een mooi overzicht heeft, wat de leesbaarheid ten goede komt. De uitwerking van de gebogen vorm, is dan weer een ander paar mouwen. Maar uiteindelijk zijn we erin geslaagd een bouwsysteem te ontwikkelen met een bepaald assensysteem en een grote repetitiviteit waardoor de bouwkost niet abnormaal hoog opgelopen is.”
Een niet te onderschatten detail voor AAVO Architects in het project, was het ontwerp van de achtergevel. Waar die vaak te verwaarlozen is vanwege onzichtbaar, vormt die hier een belangrijke en volwaardige gevel gezien deze zichtbaar langsheen de toegangsweg (parallel met R6). AAVO ontwikkelde een groengevel langs deze leveringsweg met een bepaalde sequentie van boxen om de technieken af te schermen. Alle gevels werden dus met zorg behandeld, zelfs de vijfde gevel. Zonnepanelen werden op het dak zo geplaatst dat ze amper zichtbaar zijn, in combinatie met het groendak. Energieduurzaamheid is voor bouwheer Mitiska een belangrijke factor en voor de hernieuwbare energie werd het dak ingezet.
Duurzaamheid komt eveneens aan bod in de groenaanleg waaraan heel veel aandacht werd besteed. Zo werd er onder meer aan rietcompensatie gedaan en dat gebeurde op de site zelf, in de wadi aan de voorzijde. Bovendien zorgt deze wadi voor een toegevoegde waarde en uitstraling voor het hele winkelpark. Verder wil de groenaanleg een zachte overgang naar het winkelpark maken. Een aantal bomen werden gerecupereerd en verplant. Er kwam een lichte ophoging van het terrein voor een vlotte integratie van de ondergrondse parking en waterdoorlatende verharding voor de bovengrondse parking te realiseren in helling naar de wadi. In het project zijn er nauwelijks rioleringen nodig voor de buitenaanleg.
De wandelassen werden volgens de vier natuurelementen (vuur, water, aarde en lucht) opgevat, uitgevoerd in eenzelfde materialiteit. Subtiele verschillen werden gecreëerd door de granulaatkeuze van het uitgewassen beton. “Een ander detail met veel impact, is onze ingreep om de promenade iets hoger aan te vatten. Het is nauwelijks een verschil van drietal treden (+/- 60 cm) ten aanzien van het niveau van de parking, maar het zorgt er wel voor dat je altijd een mooi doorzicht houdt. De beleving in en rond de promenade is cruciaal voor een winkelpark en dat werd versterkt door voor een brede promenade te kiezen en bijkomend door de groenaanleg die ontwikkeld werd in samenwerking met het landschapsbureau Pauwels.”
Het winkelpark huisvest negentien kleinhandelszaken en één horecazaak, uitgebaat door een lokale brouwer. Voor hen creëerde AAVO tijdens het bouwproces, beïnvloed door nieuwe inzichten mbt. de pandemie, een inpandig zuiderterras/patio. Doordat het volledige gebouw slechts één niveau telt en er veel aandacht werd besteed aan de groenaanleg, integreert het project zich mooi in de omgeving. Wat daarnaast meespeelt in de beleving van het winkelpark is de materialisatie. De keuze voor natuursteen in de voorgevel toont de ambitie om dit winkelpark als een verlengde van de stad te zien en als een oogstrelende intrede langs de diverse invalswegen. “De keuze voor deze zandsteen legt ook de link met de historische binnenstad. Samen met de groengevel achteraan, modules in hout en de witte luifel wilden we het materialenpallet beperkt houden. Vandaar ook het gebruik van cortenstaal, die als n² voor zowel winkelkar- als fietsstallingen, alsook zitbanken en plantenbakken op de promenade. Bij de luifel, die zich aan de noordgevel bevindt, integreerden we een lichtstraat langs de promenade om extra lichtinval te creëren.”
Het pand is opgebouwd als een betonstructuur met gelamelleerde houten liggers. Maar het is vooral het realiseren van die gebogen vorm dat het bouwteam in dit project op de proef stelde. De vorm maakte het tekenwerk en de voorbereiding namelijk extra uitdagend. Om met meerdere partijen samen te kunnen werken en alle documenten en plannen te kunnen centraliseren, maakte het team gebruik van BIM 360 en een projectmanager (Infinum) die alles nauwgezet opvolgde. “Het werkte heel goed, zeker als communicatieplatform. De modellering van de gebogen vorm nam de aannemer in handen die toeliet beroep te doen op landmeters. Zij zetten elke stap van het bouwproces systematisch uit zoals de positie van de vitrines en de dorpels. Dat stramien uitzetten op de traditionele manier was uitgesloten en daarom werd gebruikgemaakt van GPS om de nodige punten te kunnen vastleggen. Enkel zo was het mogelijk om de complexe puzzel inzake montage te ontwarren. De goede samenwerking met de aannemer heeft ertoe geleid dat dit project op amper twaalf maanden tijd werd gerealiseerd.”
AAVO realiseerde met dit project een uniek winkelcomplex dat, ondanks de prefab-/ industriebouwmethode, de site een architecturale meerwaarde geeft. Het maakt van winkelpark Malinas een project op mensenmaat waar het aangenaam vertoeven is, zowel voor de bezoeker als voor de werknemer. “Ten opzichte van andere winkelparken is de grootste troef en kwaliteit hier zeker de bijzondere vorm en de brede promenade die het welbehagen van klant en werknemer aanzienlijk vergroten. We hebben zelf veel geleerd uit de totstandkoming van de gebogen vorm. En ook de landschappelijke inkleding was belangrijk, die maakt het project klimaatrobuust. Vandaag belangrijker dan ooit. Een leuk detail voor de Mechelaars is dan weer dat de bouwheer, die verantwoordelijk was voor de bouw van twee nieuwe zoutsilo’s, zich eraan hield om de twee originele houten zoutsilo’s te renoveren en een nieuwe plaats te geven op de site. Daarmee blijft het vertrouwde zicht enigszins bewaard en fungeren deze relikwieën als natuurlijke totem.”
Tekst: Sam Paret
Foto’s: AAVO architects