GAFPA

Meer in een opdracht zien dan de bouwheer vraagt, het is een kunst. Een eigenschap die veel architecten gelukkig hebben. Dat gaat zeker op voor wat GAFPA met dit project deed. Een uitbreiding met een garage bij een hoevewoning werd een compleet nieuwe woning in beleving, enkel en alleen door het diagonaal spiegelen van twee nieuwe volumes die zich openen naar de omliggende velden.

De bouwheer wou hun woning uitbreiden met een logeerplek voor hun kinderen wanneer ze uit het buitenland komen, en met een garage. Uitbreiden kon, zolang ze binnen de 1000 kubieke meter bleven. “Wij hebben de klant weten te overtuigen om ons niet te beperken tot het specifieke van het programma, maar tot het creëren van extra ruimte binnen een nieuw groter geheel. Ruimte die de bestaande woning verlengt en een grote mate van flexibiliteit in zich draagt.”

Dat realiseerde GAFPA door twee identieke ruimtes te ontwerpen die rond elkaar en de bestaande boom gespiegeld zijn en waarbij de functies ervan openblijven. Je kan er behalve overnahten ook je auto in kwijt. Maar evengoed wordt het de ideale eventlocatie. “Een plek tot een bepaalde functie determineren zoals hier om je wagen te parkeren, vinden wij beperkend en een gemiste kans. Voor ons is het belangrijk nieuwe ruimte zo multifunctioneel mogelijk te maken. En hier hebben we dat tot in het extreme doorgetrokken. Zo is er geen enkele dragende binnenwand dankzij een goed doordachte constructie. Het is immers de buitenschil die alles draagt. Je kan het vergelijken met het ineenzetten van een kaartenhuis.”

De basisidee voor de vormgeving van de uitbreiding is dus vrij simpel. “We hebben het profiel van de woning, een schuurtypologie, overgenomen maar vertaald naar een nieuw materiaal, zijnde CLT. De hele constructie is gerealiseerd met zelfdragende vlakken in CLT waarbij we de twee volumes tegen elkaar hebben gezet zodat ze elkaar verstevigen. Op de hoek waar ze samenkomen, grijpen de dakschilden effectief in elkaar waardoor een steunpunt – die je daar normaal wel verwacht – overbodig is. Zo krijg je een volledige open hoek en dankzij de openschuivende ramen wordt de nieuwe ruimte evengoed een groot overdekt terras.”

In die open hoek ontstaat ook een nieuwe toegang. Het verleggen van de ingang heeft als voordeel dat je niet altijd door de bestaande hoeve hoeft om naar de tuin te gaan. Dat kan nu heel snel, bijvoorbeeld wanneer je vrienden uitnodigt voor een feestje. De nieuwe ruimtes, waarvan een deel onderkelderd is, hebben elk twee identieke deuropeningen waardoor ze ook zo elkaars kopie lijken. Die laten toe om, indien gewenst, zich van elkaar af te scheiden. Het kleine niveauverschil in het terrein wordt opgevangen met één trede die zich net in de snede tussen de twee ruimtes bevindt.

De diagonale positionering van de nieuwe volumes heeft niet enkel als doel om de plek die erachter ontstaat af te schermen, het is ook een verwijzing naar de klassieke positie van schuren waarbij vaak vertrokken wordt van een L-vorm om vervolgens over te gaan naar een U tot uiteindelijk de typologie van de vierkantshoeve ontstaat. Bij de oksels die zo ontstaan, zorgde men bovendien voor een bepaalde overlap om van de ene schuur in de andere te kunnen. “Daarbij ontstonden vaak kleine buitenruimtes en dat idee vonden wij interessant om als toegang te gebruiken. Met een minimale overlap sluiten wij ook aan op de bestaande aanbouw waardoor je via een gang tot in het hart van de woning komt en op de bestaande circulatie kan aanhaken. We vonden het immers belangrijk om de organisatie van de bestaande woning zoveel mogelijk intact te laten.”

Ze voerden wel één ingreep door. Een kleine verbouwing in het bestaande waarbij er een nieuwe kitchenette, mezzanine met slaapkamer en een badkamer kwam. Een functie die vanuit de nieuwe ruimte gebruikt kan worden en waardoor ze die laatste heel zuiver konden houden.

Een beperkt materialenpallet, ook daar zweert GAFPA bij. De volledige constructie is als een kast op maat gerealiseerd in CLT. Binnenin zichtbaar en enkel opgeschuurd. Omdat de houten dakschilden spannen van puntgevel naar puntgevel, blijven de ruimtes maximaal vrij. De verwijzing naar de klassieke schuurtypologie is er niet enkel in vorm, maar ook in materialisatie. Een lichte huid van aluminium golfplaten wordt over het volume gedrapeerd, geeft diepte aan de doorzichten en abstraheert de vorm. “Schuren en golfplaten gaan hand in hand. Wij hebben die echter dermate gedetailleerd dat die vertaald wordt naar een soort hedendaagsheid. Getuige daarvan de op maat gemaakte goten die eigenlijk geplooide L’s zijn. Op die manier spelen we met de typologie en maken er een eigen versie van. De gevel is een regenjas in golfplaten waar het water netjes afstroomt. Het materiaal is dus niet alleen interessant qua beeld, het zorgt bovendien voor een lichte schil die nadien makkelijk demonteerbaar is. En dat is niet onbelangrijk vanuit circulair oogpunt.”

Het verschil tussen buiten en binnen kan bijna niet groter zijn. GAFPA houdt van dat contrast waarbij de warmte hier duidelijk binnen zit. Dat is tenslotte de plaats waar je leeft. Buiten oogt het dan weer heel bescheiden, maar daar springt het door zijn vormentaal in het oog. In beide ruimtes is dezelfde vloer toegepast om het als een geheel te laten overkomen. Een gepolijste betonvloer waarin de granulaten spreken, eenvoudig en robuust tegelijk.

De sterkte van dit project ligt duidelijk in het concept waardoor meerwaarde wordt gecreëerd en waaruit de rest in wezen voortvloeit. “Je kan ervan maken wat je wil. Je zou het in de toekomst eenvoudig kunnen compartimenteren en nieuwe functies geven. Bij een nieuwe aanbouw rijst ook telkens de vraag of je tegen het bestaande ingaat, dan wel erin meegaat. Wij hebben gekozen voor het laatste waarbij we het gabarit van de bestaande woning overnemen, maar het wel op een hedendaagse manier bouwen en materialiseren. Door dezelfde typologie te gebruiken, sluiten we niet alleen aan op de bestaande woning maar ook op dat van de buren en krijg je het gevoel dat het daar hoort.”

Tekst: Sam Paret
Foto’s: GAFPA

GAFPA ı Bureau voor architectuur en stedenbouw
Nieuwevaart 118A/102 ı 9000 Gent
t. 09 233 38 32
info@gafpa.net ı www.gafpa.net