Graux & Baeyens Architecten

De meerwaarde van in de stad te wonen, ligt voor de hand. Zeker voor zij die er al lang gehuisvest zijn. Toch dacht dit gezin aan een verhuis omwille van de beperkte ruimte van hun rijwoning, het ontbreken van veel lichtinval en van een fietsatelier. Het plan van Graux & Baeyens Architecten (GBA) wist hen te overtuigen van een renovatie en nu zijn ze in de wolken dat ze er alsnog kunnen blijven.

Jarenlang wonen ze al in de stad. Heel graag zelfs, maar het gebrek aan ruimte en lichtinval in de bestaande rijwoning, deed hen twijfelen over een langer verblijf. Zeker gezien ze veel fietsen en de bouwheer zijn passie voor een fietsatelier daar niet mogelijk achtte. Ook de oriëntatie was een probleem in de oorspronkelijke configuratie. Op het smalle perceel was er aan de woning met twee verdiepingen immers nog een uitbouw, ook in twee verdiepingen, gevolgd door nog eentje met een verdieping. Dat zorgde enerzijds voor weinig directe lichtinval en anderzijds voor nauwelijks open ruimte of groenbeleving. Basile Graux: “Bovendien klopte de invulling naar ons aanvoelen niet helemaal. Zo was er beneden een keuken met daarachter een badkamer en berghok en boven een gigantische waskamer met nog een badkamer. De vraag om dit aan te pakken in combinatie met de belangrijke nood aan een fietsenstalling, determineerde al voor een stuk de keuze in nieuwe aanbouw. Na een analyse van de site, besloten we dan ook die laatste half ondergronds te voorzien om de al beperkte vrije ruimte niet nog kleiner te maken. Zo houden we de impact minimaal.”

Het andere vraagstuk voor GBA was hoe ze de nieuwe configuratie grafisch vorm gingen geven. Het basisprincipe bestond uit een aaneenschakeling van driehoeken waarbij invulling en open ruimte elkaar afwisselen. Op die manier ontstond een oculi die licht binnenbrengt in het nieuwe geheel. Koen Baeyens: “In herenwoningen heb je vaak te maken met een enfilade van kamers waardoor de middelste ruimtes weinig licht krijgen. Hierdoor konden we dat oplossen. En hoewel de kamers nu mooi in elkaar doorlopen, behouden ze elk hun eigen identiteit. Vandaar ook onze keuze om de keuken een knik te laten maken waardoor ernaast een polyvalente ruimte ontstaat. Bovendien opent de beweging die de keuken maakt, het zicht. Er ontstaat een spanningsveld omdat je voelt dat er nog iets is, maar niet weet wat precies. We vinden het boeiender om in een woning niet meteen alles prijs te geven.”

Achter de bocht die de keuken maakt, ontstaat een eerder technische gang met berging, toilet, en bijkeuken. Een handige oplossing om het als volume toch allemaal compact te houden. Op de verdieping zocht GBA naar een manier om datzelfde schema van driehoeken aan te houden. De badkamerruimte die je vanuit de bestaande woning met enkele treden bereikt, maakt daarbij dezelfde knik als de keuken eronder waardoor er een lichte variant van de driehoek ontstaat. En de badkamer is niet alleen omwille van de vorm speciaal. “Wij wilden ook absoluut een raam voorzien op het uiteinde zodat je vanuit het bad of de douche naar buiten kan kijken. Door hoger te zitten en dankzij de oriëntatie heb je geen inkijk, maar wel veel lichtinval en een fantastisch zicht op historisch Gent. We vonden het fijn dat de bouwheer daarin meeging. Door niet af te sluiten en ook dankzij de materialisatie in terrazzo voelt de badkamer daardoor net heel royaal aan. Een ruimte die de waarde van badkamer ook overstijgt wanneer je de deur openlaat en ze betrokken wordt bij de bestaande master bedroom en dressing waar geen interventies nodig waren. Daardoor voel je daar extra ruimte en doorzichten en licht binnenglippen.”

Door op de verdieping enkel ruimte in te nemen voor de badkamer en de rest open te laten, creëer je opnieuw extra licht en zicht in de bestaande ruimtes erachter en, via een oculus in het dak, in de keuken eronder. De vraag van de bouwheer voor een extra natte cel bij de twee bestaande kinderkamers met eventueel een uitbreiding naar boven, vond GBA interessant. De creatie van een dakkapel op het bestaande bood hiervoor een uitweg. Door onder de nieuwe trap een douchecel te voorzien, bleven de kinderkamers even groot. En zo konden ze boven in het nieuwe volume een grote polyvalente ruimte maken onder de dakkapel die maximaal beglaasd is waardoor je een geweldig zich hebt op de omgeving. Bureau, logeerkamer, atelier, het kan er allemaal in een ruimte die qua zicht de apotheose vormt van de renovatie.

De architecten kozen voor een prefab stalen constructie voor de nieuwe aanbouw omdat die, naast een snellere plaatsing, esthetisch ook een meerwaarde bood. “Daar zijn heel wat schetsen aan te pas gekomen om technische zaken zoals isolatie op punt te zetten en om de juiste detailleringen te kunnen aanbrengen. Zoals de vinnen om een zekere luchtigheid aan de constructie te geven. Of de openingen in de kastenwand, want die wilden we niet volledig tot beneden doortrekken. Op die manier voel je hoe ze opgebouwd zijn en hoe de constructie in het ontwerp geïntegreerd is. Ook de verlichting zit erin weggewerkt. Dergelijke zaken vinden we heel boeiend om mee te spelen.”

De stalen constructie liet ook toe om maximale raampartijen in de achtergevel te kunnen voorzien. Ze kozen voor houten schrijnwerk omwille van de warmte en het beeld dat zo wordt gecreëerd in de achtergevel over de diverse verdiepingen, net omdat je het naar wens kan detailleren. De restruimte is afgewerkt met crepi, naar analogie met de gladde afwerking van de voorgevel in pleister, en omdat het geen aandacht opeist. Met uitzondering van enkele details in zink, wordt de hoofdrol in dit project wel degelijk vertolkt door de op maat gemaakte terrazzo, dat diverse toepassingen kreeg. “Terrazzo is zowel mooi als praktisch. Je kan er binnen en buiten mee werken waardoor grenzen vervagen en naast vloeren kan je het doortrekken in meubilair. Dat hebben we in dit project maximaal gedaan. Getuige daarvan de keuken – vloer, werkblad en spatwand – en vooral de badkamer boven waar zowel vloer, badkamermeubel, bad en douchewand dezelfde taal spreken.”
De douchecel voor de kinderen is dan weer in polyester uitgewerkt omdat die tegen iets meer bestand moet zijn.

De fietsenstalling/ -atelier is opgebouwd met recuperatie bakstenen. Daar zocht GBA naar de juiste patine om mee te gaan met de bestaande tuinmuur en de juiste manier om groen te integreren in een vrij beperkte stadstuin. Dat deden ze door bewust stroken vrij te laten om nadien te kunnen beplanten. Bovenop het half ondergrondse fietsenatelier ligt ook een groendak dat ingezet kan worden als zonneterras.

GBA wist dus de nodige ruimte te scheppen door middel van een compact en goed doordachte aanbouw en de slimme ingreep met de half ondergrondse fietsenstalling. Met een ontwerp dat start van binnen naar buiten maar vertaald werd naar een passende grafische vorm. En dan is dit volgens hen nog niet de grootste sterkte van dit project. “Met architectuur kan je een nieuw hoofdstuk schrijven aan een bestaande woning waardoor je een gezin, dat op het punt stond om uit de stad weg te trekken, kan overtuigen om er te blijven. In een stedelijke context zie je vaak jonge koppels arriveren die, eens er kinderen zijn, naar de rand of nog verder vluchten door gebrek aan ruimte. Dat patroon doorbreken door op een architecturale manier een oplossing te bieden, geeft zeker voldoening.”

Tekst: Sam Paret
Foto’s: Jeroen Verrecht

GRAUX & BAEYENS Architecten
Sint-Bernadettestraat 89 ı 9000 Gent
t. 09 330 34 93
info@graux-baeyens.be ı www.graux-baeyens.be