META architectuurbureau & Eduardo Souto de Moura

De Brugse binnenstad is opnieuw een trekpleister rijker. Het Beursplein doet voortaan zijn naam alle eer aan, want waar voorheen een vervallen beursgebouw en een anonieme parking het stadsbeeld ontsierden, pronkt sinds dit voorjaar het nagelnieuwe Beurs-, Meeting- en Congrescentrum (BMCC). Dit pareltje naar een ontwerp van Eduardo Souto de Moura en META architectuurbureau verbindt de buurt in alle opzichten en lokt tegelijkertijd ook veel bezoekers naar de werelderfgoedstad.

De oude beurshal was al langer een doorn in het oog: bouwfysisch en programmatorisch was het niet langer aangepast aan de noden van vandaag. Daarom besliste de stad Brugge om een stadsvernieuwingsproject op te starten dat West-Brugge een nieuwe dynamiek kon bezorgen, een aantrekkingspool voor zowel een lokaal, nationaal als internationaal publiek. Belangrijk daarbij waren de multifunctionaliteit – het nieuwe gebouw moest zowel beurzen als events en congressen kunnen hosten – en de verankering in zijn omgeving. Daarom werd ook de volledige omgeving rondom het nieuwbouwproject opnieuw aangelegd. De publieke ruimte rondom werd een plein waar de zachte weggebruiker primeert. De beuken, die het Beursplein typeren, konden behouden blijven en kregen er overmaatse boomspiegels en wintergroene onderbeplanting bovenop.

De realisatie van het gloednieuwe gebouw kwam in handen van de tandem Eduardo Souto de Moura en META architectuurbureau. Zij leverden een beeldbepalend stadsvernieuwingsproject af dat perfect inspeelt op de vragen van de stad én nog meer. Eric Soors van META architectuurbureau: “Een beursruimte wordt vaak als een gesloten doos opgevat, maar dat vinden wij een gemiste kans. We bevinden ons immers in het historisch centrum van Brugge en de helft van het jaar vinden er geen beurzen plaats. Door de mogelijkheid de beursruimte breder in te zetten, halen we meer uit het project: we ontwierpen de beurs daarom op de gelijkvloerse verdieping met glazen buitenwanden die opengezet kunnen worden. Zo krijg je een publiek overdekt  plein voor de buurt. Dit was voor het architectenteam een belangrijk aspect van het concept. De uitdaging bestond er vervolgens vooral in dat aanzienlijke programma van het congrescentrum op een vrij beperkte footprint in elkaar gepuzzeld te krijgen. Dit deden we door het congresgedeelte verticaal te stapelen.”

Met een multifunctionele beurshal van 4480m2 op het gelijkvloers en een congresgedeelte op de bovenverdiepingen voor ruim 500 deelnemers, kan het BMCC moeiteloos elke type evenement aan. Het congrescentrum is volgens het drie-stoelen-principe ontworpen: elke bezoeker heeft een zitplaats in de grote plenaire zaal, kleinere break-outrooms en cateringruimte. Dankzij enkele technische ingrepen en ontdubbelde wanden is het zelfs mogelijk om concerten te geven zonder hinder voor de buurt. “We hebben een tweede layer met akoestische binnenwanden – een soort extra spouwmuur – aan het gebouw toegevoegd waardoor de glazen sokkel tijdens concerten volledig dicht kan gemaakt worden. Het is uitvoerig getest door Daidalos-Peutz, het ingenieursbedrijf dat instond voor de akoestiek, en het werkt uitstekend. Er hebben intussen al concerten van onder meer Clouseau plaatsgevonden. Multifunctionele inzetbaarheid in de praktijk.”

Met een omvangrijk programma en een vier verdiepingen tellend gebouw worden vormgeving en materialisatie cruciaal om het project bescheiden op te stellen in de omgeving. Anderzijds is het ook belangrijk om de twee functies van het gebouw treffend te vertalen in de architectuur. Terwijl het beursgedeelte op het gelijkvloers horizontaal is georiënteerd en transparant, waardoor het zich volledig opent naar de buurt, is het congresgedeelte dan weer verticaal gestapeld met baksteenarchitectuur. Door een enorme uitkraging op de grens tussen beurs- en congresruimte ontstaat een overdekte inkom en lijkt het monumentale gebouw op een glazen sokkel te rusten. Dit zwevend volume is zowel in de zomer als in de winter een beschutte ontmoetingsplaats en zorgt bovendien voor een geleidelijke overgang tussen het voorplein en de inkom van het gebouw die daardoor extra wordt geaccentueerd. De inkom wordt overigens ook benadrukt door het fraaie kunstwerk van Philip Aguirre y Otegui. Het bronzen sculptuur ‘De Bron’ verwijst naar water als bron van alle leven en ontmoetingsplaats bij uitstek. Deze stapeling van speelse en organische vormen contrasteert met het geometrisch patroon van de gevel van het gebouw.

Opvallend in de gevel zijn de schijnbaar zwevende bakstenen kolommen die voor een duidelijke structuur en mooie cadans zorgen én tegelijkertijd als zonwering fungeren. Een heel bewuste keuze van het ontwerpteam. “Dat zit ingebed in een groter verhaal. Het gebouw heeft immers zowel een beurs- als een congresfunctie. Door twee eigenlijk tegenstrijdige functies te verenigen, is het een gebouw  zowel voor de stad (beurs) als voor de wereld (congres). Voor die laatste is het belangrijk een blijvende indruk na te laten. De keuze voor de gevelsteen is afgestemd op een palet van gevelstenen die in de buurt gebruikt worden. Uit die collage hebben we de juiste kleurtint gedistilleerd. De synthese hiervan was een roodbruine steen van Vande Moortel. De ‘Veldbrand’ past naar kleur, nuance en textuur mooi in deze omgeving en de witte kalkstippen die de steen bevat ademen ook nog de geschiedenis uit waar we naar zochten.” Ook de bijzondere verwerking legt de link naar deze geschiedenis. De stenen zijn immers vol in de mortel vermetst en daarna niet gevoegd, maar met het truweel gewoon afgestreken. Een referentie naar het historische Brugge.

Met kwaliteitsvolle architectuur en een passend kleurenpallet past het BMCC zich wonderwel in in de omgeving; het draagt zo bij tot het imago van de stad Brugge als werelderfgoedstad en als hedendaagse stad. Beide versterken elkaar. Het mooiste voorbeeld daarvan is te vinden op de verdiepingen waar de bakstenen vinnen het zicht van binnen naar buiten sturen en de bezoeker getrakteerd wordt op de Brugse skyline. Het BMCC treedt er vanop het dakterras in dialoog met de drie torens van het Belfort, de Sint-Salvatorskathedraal en de Onze-Lieve-Vrouwekerk waardoor heden en verleden mooi samenvloeien.

Het BMCC is met een E-peil van maximaal E58 ook een energiezuinig BEN-gebouw. Het is integraal duurzaam en speciale aandacht gaat uit naar integrale toegankelijkheid, akoestisch comfort, wateropvang- en buffering en rationeel afvalbeheer. Daarmee voldoet het aan alle hedendaagse eisen. “Bovendien is het ook cultureel duurzaam. De functie ervan is bepaald voor lange tijd en zo is het ook gebouwd, met een zekere naturel om te blijven. Het gebouw is eerlijk, oprecht, puur en in die zin tijdloos. Het stelt zich bescheiden op en speelt in op de troeven van de stad. Of om het te onderschrijven met een citaat van architect en voormalig Vlaams Bouwmeester bOb van Reeth: architectuur moet fluisteren en niet schreeuwen.”

Ontwikkelaar: CFE
Aannemer: MBG
Foto’s: Filip Dujardin

META architectuurbureau
www.meta.be