Bakermat
Vertaling hoevetypologie naar traditionele verkaveling
De wensen van de klant passend vertalen in de context blijkt steeds opnieuw een uitdaging. Soms zijn die verlangens niet realistisch, in andere gevallen moeten architecten tussen de regels doorlezen om de essentie ervan te vatten. Dat laatste deed Bakermat in dit project waarbij ze een hedendaagse vertaling van een hoevetypologie realiseerden met een karaktervolle woning in een traditionele verkaveling.
De bouwheer was onder de indruk geraakt van de gerenoveerde hoeve, een collectief woonproject van de architect. Alleen had hij zelf geen hoeve gekocht, maar een bouwperceel in een traditionele verkaveling. Het was dus even zoeken voor Bakermat naar een ontwerp dat zowel de klant aansprak als passend was in zijn context. Matthias Hemelsoet: “Eigenlijk kwam het erop neer dat de bouwheer het karaktervolle aspect van een hoeve apprecieerde, zowel qua vorm als qua materialenpallet. Ze wilden iets met eigenheid en wilden absoluut vermijden om een woning te hebben waarvan er dertien in een dozijn gaan. In een eerste ontwerp hadden we de aanbouw nog met een plat dak voorzien, maar toen bleek dat het meer pit mocht hebben van de bouwheer, besloten we te werken met de vertakkingen van het hellend dak van het hoofdgebouw. Zo ontstond de bijzondere vorm waarvoor ze meteen gewonnen waren.”
Behalve door de verschijningsvorm, springt de woning eruit door zijn inplanting. Bakermat koos immers niet voor een blok centraal op het perceel, maar voor een L-vorm opzij van het perceel, dichtbij de perceelgrens. “Wat je ziet bij de omliggende woningen is dat je dan traditioneel wat restgroen hebt als tuin. Dat wilden wij vermijden. We vroegen en kregen een afwijking van de verkavelingsvoorschriften waardoor we op drie en een halve meter van de perceelgrens mochten bouwen in plaats van vijf en we besloten diep en smal te bouwen. Door onze inplanting en vormgeving creëren we zo een volwaardige en grote tuin opzij die aan twee zijden beschutting krijgt door de woning. Met de omgevingsaanleg kan je ook de overige zijden visueel bufferen waardoor je het gevoel van een omsloten binnentuin krijgt. Door het verhoogde contact met de tuin van in de woning, worden de bewoners bovendien uitgenodigd om meer buiten te leven, ook al is dat in een verkaveling waar de privacy vaak een hindernis vormt, geen sinecure.”
In de L bevindt het hoofdgebouw zich links van het perceel en bepalen de bijgebouwen met overdekt terras en fietsenberging mee het vooraanzicht. De drie daken vormen daar een dalende zaagtand door het asymmetrische dak van het hoofdgebouw waarvan de ritmiek wordt verdergezet in de bijgebouwen. Dat levert in het straatbeeld een fraai kijkspel op. Waar het hoofdgebouw zich opzij eerder gesloten presenteert ten aanzien van de buur daar, opent het zich volledig richting de binnentuin en de bijgebouwen met het overdekte terras als schakel van de L-vorm. De leefruimtes zijn allen georiënteerd richting de binnentuin en genieten veel natuurlijk daglicht dankzij de gevelhoge raampartijen. Met nog een lichtstraat op de verdieping aan de oostgevel voldoet Bakermat ook daar aan deze wens van de bouwheer.
Vooraan in het hoofdgebouw bevindt zich naast de inkom met toilet een bureau/fitnessruimteuitkijkend op de straat. Daarna kom je in de keuken/eetruimte die opgevat is als dubbelhoge ruimte met vide en open trap naar de bovenverdieping. Waar deze ruimtes baden in het licht wordt er met de speelruimte daarnaast en met de zithoek op het einde van de balk terug iets meer geborgenheid opgezocht. Op het nachtgedeelte boven worden master bedroom en twee kinderkamers en gemeenschappelijke badkamer van elkaar gescheiden door de grote lichtrijke overloop. Die laatste fungeert eveneens als lees- en zithoek. Er is daarnaast nog een vrij ruimezolder aanwezig.
De bijzondere vormgeving van de woning wordt extra kracht bijgezet door de warme materialisatie. Hout brengt karakter en gezelligheid. Met zwart aluminium schrijnwerk en zwarte dakpannen en -goten als sterk contrast klopt het visuele plaatje dat ze voor ogen hadden. Hout, staal en beton, dat zijn in hoofdzaak de materialen. Het ruwe karakter wordt binnen immers vertaald door de gepolierde betonvloer en de zichtbaar gelaten stalen structuur. “De woning is namelijk gerealiseerd met vijf stalen portieken met daarin telkens een houtskelet. Voor een deel daarvan geldt ruwbouw als afbouw. Daar waren ze ook zelf voorstander van, er was geen vraag naar luxe bij afwerkingen. De eerlijkheid in materialen was voor de bewoners wel heel belangrijk, net zoals hun voorliefde voor recuperatie. Alle binnendeuren vallen onder die categorie en zijn ze zelf gaan uitzoeken in Nederland. In combinatie met de zichtbare houten structuur laat het concept van de woning dat ook toe. Ze waren heel betrokken bij hun bouwproces en stonden zelf in voor het parket in visgraat op de bovenverdieping.”
De asymmetrie van het dak van het hoofdgebouw komt voort uit het feit dat Bakermat dichter bij de perceelgrens wou bouwen. Om de privacy van de buren daar te respecteren is de oostgevel dus een stuk lager dan de westgevel. Dat komt onder meer tot uiting in de badkamer, maar door het bad aan de schuine zijde te voorzien, verlies je eigenlijk geen plaats. Ook energetisch staat de woning op orde. Een lucht-waterwarmtepomp stuurt de vloerverwarming aan en ook zonnepanelen zijn voorzien.
De vertaling van de hoevetypologie naar een klassieke verkaveling verleidde Bakermat tot de creatie van deze sprekende gevel. “Wie in de straat passeert zal deze woning zeker gezien hebben. Het is een unieke woning geworden, eentje die je niet zomaar uit een catalogus plukt. Anderzijds hebben we niet zomaar lukraak iets getekend om speciaal te doen. Alles is goed doordacht en heeft zijn plaats in de woning. Het uiteindelijke resultaat is wel mee bepaald door een bouwheer die ons heeft uitgedaagd. Een sterkte vind ik zeker de eerlijkheid van de materialen en ook met onze inplanting ben ik heel tevreden. Ik ben blij dat we op dat vlak volhard hebben, want het is voor de bewoners toch een meerwaarde. Ze maken heel veel en graag gebruik van hun tuin. Met een andere inplanting zoals bij de meeste buren zou dat minder uitnodigend zijn geweest. Hier was het de beste oplossing, ik zou het zo opnieuw doen en misschien nog dichter tegen de perceelgrens gaan mocht dat mogen. Want een tuin, zo heeft corona ons aangetoond, – en dit was een ‘coronaproject’ – heeft terug aan belang gewonnen.”
Bakermat, atelier voor architectuur
t. +32 (0)9 279 02 75
hallo@bakermat-architectuur.be