BASIL architecture

Ga je bij een aanbouw aan een bestaande woning verder op het bestaande of zorg je voor een breuk? Het is een vraag die veel architecten zich wel eens stellen. BASIL architecture koos in dit project resoluut voor de tweede optie en dat leverde naast een bijna op zich staande nieuwe woning, ook fraaie architectuur op.

De klant had zijn klassieke fermettewoning al eens aan een gedeeltelijke renovatie onderworpen toen die plots de mogelijkheid zag om het naburige perceel aan te schaffen. Dat stelde hem in staat om niet alleen van een grotere tuin te kunnen genieten, maar ook een extra uitbreiding van zijn woning te doen. Robin Van Beveren: “Bij wijze van investering wou hij een entiteit aanbouwen aan de woning die op termijn eventueel terug losgekoppeld zou kunnen worden als afzonderlijke woning. De bestaande fermette was een vrij donkere woning die nauwelijks contact had met de tuin. Zijn eerste idee was dan ook om een soort poolhouse te ontwerpen bij de woning die eveneens de functie van een gastenverblijf kon opnemen. Tijdens het ontwerpproces wierp ik op dat het interessant kon zijn om de leefruimte van de bestaande woning in de nieuwe entiteit te voorzien gezien het er toch aangebouwd zou worden. Op die manier kon hij een meer boeiende dialoog voeren met de ‘nieuwe’ tuin. Organisch groeide op dezelfde manier het idee om dan maar alle dagfuncties in de nieuwe entiteit te voorzien met maximale interactie met de tuin en secundaire functies die weinig daglicht behoeven in de bestaande woning onder te brengen. De technische ruimte die beide volumes ondersteunt, bevindt zich in een nieuw meubel op het scharnierpunt.”

In de nieuwe constellatie bevinden alle leefruimtes – zithoek, eethoek en keuken – zich dus in het nieuwe volume. Slaapkamers en badkamer zijn gebleven op de verdieping van de bestaande woning, maar de functies van het gelijkvloers zijn wel gewijzigd. De voormalige keuken is een hobbyruimte geworden, de oude leefruimte een gezellige tv-hoek en de nieuwe technische unit neemt de plaats in van de oude eetkamer. Om het in de toekomst als een op zichzelf staande woning terug los te kunnen koppelen, is er op de verdieping van het nieuwe volume een nachtgedeelte voorzien met twee slaapkamers en een badkamer. “Die kunnen intussen fungeren als logeerruimte of als een soort studentenhuisvesting voor de oudste zoon. Met de toekomstige insteek voor ogen is er zelfs op het gelijkvloers extra ruimte voorzien om later een slaap- en badkamer te kunnen toevoegen. Ook een aparte inkom is mogelijk. Het is dus echt ontworpen met het idee dat ze later ofwel worden losgekoppeld ofwel kunnen dienen als kangoeroewoning. Ook het idee van levenslang wonen zit er in vervat.”

Voor de vormgeving van het nieuwe volume was het voor BASIL snel duidelijk dat ze niet in dezelfde stijl van het bestaande zouden blijven. Maar dat was ook voor de bouwheer geen optie. “Zijn oog was gevallen op de woning van televisiereeks ‘Die huis’ waarin Eric Goens een aantal gasten ontving in Zuid-Afrika. Grote glazen wanden die open kunnen schuiven en maximale interactie met de omgeving versterken is daarom onze insteek geweest bij het ontwerp. Vandaar dat wij het nieuwe volume haaks op de bestaande woning hebben gepositioneerd en de plooivorm is het resultaat van de bewuste keuze om een contrast te vormen met de bestaande woning. Architecturaal wilden we er dus geen connectie mee maken. Naar materialisatie en kleurzetting hebben we dat wel gedaan om te vermijden dat het een vreemde eend in de context zou worden.”

De globale vorm van de gallerij staat onder een hoek aan de woning waar het plan zich in plooit. Dat leidt tot een verrassingseffect wanneer je voorbij de oude inkom binnenkomt in de maximaal opengetrokken leefruimte met zithoek, eetkamer en keuken. Daaraan gekoppeld is er nog een polyvalente hobbyruimte/wintertuin waarvan de ramen volledig opengeschoven kunnen worden en het een soort overdekt terras wordt. Aan de voorzijde van het volume creëerde BASIL een soort gallerij gekenmerkt door sterk geritmeerde fijne kolommen. Die gallerij functioneert eveneens als zonwering. De knik in het nieuwe volume is er niet zomaar gekomen. “Dat schermt enerzijds af van de buren, maar creëert ook een soort binnengebied ten opzichte van de bestaande woning. Tegelijkertijd vermijdt die subtiele ingreep dat je meteen alles prijsgeeft en de verdraaiingen laten bovendien toe dat je aparte sferen, zichten en interacties krijgt. Dit architecturale standpunt maakt het nieuwe volume dus boeiender en minder direct afleesbaar. Bijkomend voordeel is dat het gebouw zich daardoor ook structureel in evenwicht houdt. De diverse insnijdingen en overkragingen compenseren elkaar waardoor het gebouw technisch in balans is en de overkragingen genereren overdekte terrassen. Dat is altijd waardevol in ons klimaat.”

De hoofdstructuur van het gebouw is een betonskelet met kolommen waarvan de buitengevel volledig is uitgevoerd in geanodiseerd aluminium. Dat geldt zowel voor de zichtbaar blijvende structuur van de kolommen en profielen als voor de geperforeerde panelen als gevelafwerking en het buitenschrijnwerk. De keuze voor natuurkleurig geanodiseerde aluminium wordt daarnaast ook doorgetrokken in het interieur, onder meer in het keuken-eiland. Dat sobere grijze kleurenpallet krijgt een vervolg in de gepolierde betonvloeren de gestructureerde wand- en plafondafwerking. Dit leidt echter niet tot een koude woning. De tuin, omgeving en het natuurlijk daglicht vallen rijkelijk naar binnen en ook de meubelvolumes in zithoek en keuken die afgewerkt zijn met kerngerookte eucalyptus voegen een warm accent toe. “We hebben even gedacht om met gegalvaniseerd staal te werken omdat dit materiaal aanwezig was in het volume dat 15 jaar geleden aan de bestaande woning werd gezet maar dat hier toepassen overschreed ruimschoots het budget. In samenspraak met de aannemer Aelbrecht-Maes is dan voor aluminium gekozen omwille van dezelfde kwaliteit als geveluitstraling en de lagere kost inzake transport en montage. Samen met de aannemer hebben we de structuur dan verder verfijnd en gedetailleerd. Zo schonken we de nodige aandacht aan de sokkel van het nieuwe volume. Om het als een echt paviljoen te presenteren in de tuin gaven we het een zwevend effect waardoor het als een lichte constructie overkomt.”

Niet alleen het nieuwe volume maar ook de oude woning werden energetisch helemaal op punt gezet. De nieuwe aanbouw is voorzien van een warmtepomp en geothermie die ook geïmplementeerd werden in de oude woning. Op die manier is ook die gewapend voor de toekomst. Die duurzame aanpak is voor BASIL een vanzelfsprekendheid. Elke woning die ze realiseren is minstens BEN. Dat geldt ook voor deze woning waar ze verder hoogrendementsbeglazing, PV panelen, ventilatiesysteem D en hemelwaterrecuperatie voorzagen. Voor toekomstige projecten zetten ze zelfs in op grijswaterrecuperatie.

“Hoewel we er lang over getwijfeld hebben of we dit project – omwille van de bestaande woning – wel zouden doen, is het om meerdere redenen eentje geworden dat ons na aan het hart ligt. Eerst en vooral omdat we fan zijn van het nieuwe volume. Het is naar wooncomfort en interactie met de omgeving alles wat de bestaande woning niet had. Daarnaast is de uiteindelijke vormgeving blijkbaar iets wat niet met ons bureau wordt geassocieerd. Omwille van de keuze voor een plat dak
– opnieuw als contrast met het bestaande – terwijl de meeste van onze gekende projecten spelen met diverse vormen van hellende daktypologieën. Een andere sterkte van dit project vind ik de vormentaal die binnen en buiten wordt doorgetrokken. Materialisatie en kleurzetting zijn ook uniek wat binnen ons repertoire voor meer afwisseling zorgt en wat het moeilijker maakt om ons een bepaalde signatuur toe te dichten. Wij maken immers architectuur vanuit een bepaalde context, gevoed met de wensen van de klant. Wel streven we steeds naar een sterke detaillering en die vind ik hier opnieuw geslaagd. Niet alleen inzake belijning maar in de manier waarop het nieuwe volume op het oude aansluit. Door daar een verticale glaspartij te voorzien van vloer tot plafond, lijkt het er visueel toch los van te komen, zeker ’s avonds komt dat mooi tot uiting. Maar vooral het vakantiegevoel dat de woning opwekt bij de bewoners is de grootste troef. Dat was de uitdrukkelijke wens van de klant met wie we een klik hadden en van wie we het vertrouwen kregen. Daar hebben we met dit ontwerp een goed antwoord op gevonden.”

Foto’s: Johnny Umans