WE-S architecten
Een woning als blik op het landschap
Herbestemmingen nopen vaak tot de nodige creativiteit. Wanneer het gaat om de herbestemming van een voormalig sanitair gebouw van een dorpsschool tot volwaardige woning, wordt die creativiteit danig op de proef gesteld. WE-S architecten wist binnen de krijtlijnen van het bestaande bijgebouw een unieke woning te realiseren door met het nachtgedeelte de grond in te duiken en het bovengrondse daggedeelte uit te werken als glazen kijkdoos waar de natuur doorheen waait.
De site van de voormalige, landelijke dorpsschool kende een klassieke indeling met een hoofdgebouw aan de straatzijde, een speelplaats met fietsenstalling in tweede bouwlijn en een bijgebouw met toiletten aan de achterzijde van het perceel. Het bijgebouw vormde de scheiding met de boomgaard die achter het perceel is gelegen.
Het hoofdgebouw met drie ruime klassen leende zich eigenlijk uitermate goed tot een herbestemming als eengezinswoning. Toch zag de bouwheer dit anders. Hij wou het gebouw aan die drukke straatzijde bestemmen tot Bed & Breakfast, de eigen woning zag hij liever achteraan het perceel, gericht op de unieke boomgaard.
“Dergelijke inplanting was volgens de stedenbouwkundige voorschriften enkel mogelijk indien de woning zich zou beperken tot één bouwlaag. De beschikbare oppervlakte van het voormalige bijgebouw volstond evenwel niet om daar een eengezinswoning in te passen”, vertelt Edward Weysen. Verschillende ontwerpen met ruimere voetafdruk passeerden de revue maar hypothekeerden de inherente kwaliteiten van de speelplaats. Bovendien kwamen ze de leesbaarheid van het voormalige schoolterrein niet ten goede. Uiteindelijk namen de architecten de radicale beslissing om zich binnen de bestaande footprint te schikken en de extra vierkante meters ondergronds te zoeken. Op die manier kan de bewoonbare oppervlakte worden verdubbeld. Een pragmatische ingeving die zowel tegemoetkwam aan de eisen van de bouwheer als aan de stringente randvoorwaarden van de gemeente.
De bouwheer was er meteen voor te vinden. Nu de kinderen het huis uit waren, was het voor hen ook een bewuste keuze om kleiner te gaan wonen. Om in de kelderverdieping voldoende daglicht binnen te trekken, werd een zacht talud aangelegd tot tegen de bestaande boomgaard, ingezaaid en voorzien van een gemetste keerwand tot tegen de perceelgrenzen. Daardoor genieten de slaapvertrekken en badkamer van natuurlijk daglicht evenals geborgenheid. Tegelijkertijd werd de impact van de woning op de omgeving daardoor tot een minimum herleid. De bestaande tuinmuren, gemetst in een roodbruine baksteen, zetten zich door in de kopse gevelvlakken van de leefruimte en bestendigen het gelijkvloerse woonvertrek als transparante, glazen kijkdoos. De beglaasde buitengevel werd afgewerkt met een brede dakrand in antraciet gekleurd aluminium.
De leefruimte kadert een vis-a-vis tussen boomgaard en speelplaats, plaatselijk doorprikt met een technische koker die keuken en berging omhult. Deze technische koker laat zich bovendaks lezen als stoere schouwmantel. Onderdaks werd hij afgewerkt met donker hout en dooraderde natuursteen. Vloeren werden voorzien van houten parket. Zo ook in het nachtgedeelte, dat bereikbaar is via een houten trap die in de kamerbrede kastenwand verscholen ligt. Waar het gelijkvloers baadt in het daglicht, voelt de nachthal donker aan, vrijwel uitgehouwen uit de roodbruine parementsteen.
Maar eenmaal de deur naar één van de slaapkamers, badkamer of het bureau in de kelderverdieping wordt geopend, bestralen de kamerbrede ramen de donkere muren in de gang met natuurlijk daglicht. Je krijgt als het ware een Clair-obscur die weggelopen lijkt uit een schilderij van Caravaggio. Het contrast tussen de zwaarte van het nachtgedeelte en de lichtheid van het daggedeelte is tastbaar. Het speelt een spel met de bewoner en de bezoeker.
“Om de ziel van het vroegere schoolgebouw aan de straatzijde te behouden, kozen we daar voor een beperkte ingreep. De centrale toegangsdeur maakt de doorsteek naar de achterliggende speelplaats en woning. De klas aan de linkse zijde fungeert als polyvalente ruimte met ruime keuken. Ze wordt ingezet bij familie- en buurtfeesten. De rechtervleugelvan dat gebouw wordt in de toekomst ingericht als bescheiden B&B”, licht Thomas Dierickxtoe. Het gebouw ademt de sfeer van de oorspronkelijke dorpsschool. Hetzelfde geldt voor de speelplaats. Die is grotendeels gebleven, op één strategisch gekozen boom na die tijdens de warme zomermaanden voldoende schaduw werpt op de woning. De aanliggende schuur met al zijn tekortkomingen is, op enkele kleine restauraties na, eveneens integraal behouden.
De ontwerpopgave werd herleid tot een vingeroefening in niet-bouwen. Het resultaat is een uitgepuurd paviljoen waardoorheen ’s ochtends de mist waait wanneer de ramen worden opengeschoven. ’s Avonds trekken de bewoners zich terug in de donkere krachten van de woonst. Die bewoners, een ouder koppel met uithuizige kinderen, besloten kleiner te gaan wonen, maar kregen in ruil een woning die uitblinkt in ruimtelijkheid.
Edmond Blockstraat 9
9050 Gent
t. +32 (0)9 279 89 76