360 architecten is een ontwerpbureau voor vooral architectuur- en stadsprojecten, in 2004 door de vennoten Kris Buyse, Greet Houben en Jan Mannaerts opgericht. Het is in Gent gevestigd en inmiddels uitgegroeid tot een middelgroot bureau met 15 medewerkers en een zeer gevarieerde opdrachtenportefeuille. Dit jaar won hun project De Hoorn – renovatie van een oude brouwerij – de Architectuurprijs Leuven 2015. Zes jonge mensen traden in dit project gezamenlijk op als bouwheer. Voor een paar onder hen hebben ze intussen al opdrachten mogen doen. Eén van hen contacteerde 360 architecten voor de realisatie van zijn privéwoning.
Samen met zijn zus beschikt deze bouwheer over een mooi stuk grond te midden van de natuur en het bos. Het terrein wordt gekenmerkt door een glooiende helling. Hij wou een ruime, open villa die in dat landschap past en het ten volle weet te benutten. Het terrein kent twee toegangen, één bovenaan en ook onderaan komt er een straat op uit. De uitdaging bestond erin de oriëntatie van het terrein te combineren met die van de zon en, gezien het landschap, daarbij te zoeken naar de juiste hoogtelijnen. 360 architecten opteerde ervoor om de woning in de helling te integreren met groendaken die in het maaiveld doorlopen. Wanneer je bovenaan de glooiing toekomt, zie je nauwelijks dat er een woning staat. Van onderen zie je dat de woning zich ten volle opent naar het terrein. Dit wordt extra benadrukt door de voorgevel in glas die het zicht naar het terrein volledig opentrekt. De woning bestaat uit twee niveaus met onderaan de leefruimtes en boven de slaapruimtes. Er is een weg met keermuur aangelegd van onderaan het terrein die quasi één hoogtelijn volgt tot aan de garage en ingang van de woning, die de bovenverdieping van de woning uitmaken. In de inkomhal kom je via een betonnen trap beneden in de leefruimtes die door de grote glaspartijen in directe verbinding met de tuin staan. Met het oog op later is er aan de inkom ook een lift voorzien. Boven is er een complexloze indeling. Via een glazen deur in de inkomhal kom je in de slaapruimtes. Een middengang komt op het einde uit in de masterbedroom met badkamer en dressing. De badkamer krijgt natuurlijk licht door middel van een lichtstraat. Boven de dressing is een koepel voorzien. Links van de middengang – met uitzicht op de tuin en toegang tot het dakterras – liggen de drie slaapkamers van de kinderen. Rechts ervan de kinderbadkamer, een patio en een logeerkamer. Leuk detail: de patio doet de eerste jaren eveneens dienst als zandbak voor het kleinste kindje. Door de patio krijg je in deze ruimtes aangenaam licht dat binnenvalt. Dit was nodig aangezien deze ruimtes rechts van de middengang zich in feite al onder de helling bevinden. De woning kent maar liefst drie patio’s die voor aangename licht- en zichtassen zorgen. Een gevolg van de gedeeltelijke ligging in de helling. Verder kent de woning een grillige vorm om het zonlicht maximaal naar binnen te trekken. De leefruimtes beneden plooien zich als het ware rond de centrale patio.
Deze is van in de tuin niet meteen zichtbaar gezien de bovenste balkkolom in de voorgevel gewoon doorloopt, wat een mooi evenwicht geeft tussen beide niveaus. Een laatste patio bevindt zich naast de bureauruimte, waardoor deze wordt uitgebreid met een buitenkamer. Vanuit de master bedroom heeft men zicht op deze patio en is er ook contact met de bureau. In deze leefruimtes heerst er een aangename circulatie. Je kan vlot van de ene naar de andere ruimte en – hoewel die elk op zich bestaan – lijken ze naadloos met elkaar verbonden. Via schuifdeuren is de mogelijkheid er om desgewenst privacy te bekomen, belangrijk in bijvoorbeeld de bureau. Op het einde van het eerste niveau heb je de zitruimte, van waaruit je een volledig zicht hebt op de tuin en de omgeving. De patio met daarachter de eetplaats zorgt zowel voor een scheiding als een verbinding met de keuken en informele eethoek. Heel praktisch daar is de speelplek om de hoek. Die ligt aan het andere uiteinde achter de voorgevel met daarachter een douchecel en toilet. Kinderen kunnen dus ten allen tijde genieten van de tuin en na het ravotten zich snel en eenvoudig opfrissen zonder dat ze de hele woning door moeten. Al deze leefruimtes bevinden zich vooraan in volle verbinding met de tuin. Gezien 360 architecten een open plan voor ogen had, had dit consequenties voor de constructie. Het is namelijk niet evident om met zo weinig kolommen te werken en een volledige glazen wand zonder dat die een dragende functie heeft. Stabiliteitsonderzoek heeft uiteindelijk uitgewezen dat de oplossing lag in een betonnen dakplaat. In de zones waar er uitgekraagd diende te worden, werd het gewicht verminderd en achteraan verzwaard zodat het als een soort van hefboom kon werken. Vandaar het betonnen cassetteplafond in bijvoorbeeld de eetplaats. Dit zorgt ervoor dat je de sterkte van het beton benut zonder dat het te zwaar oogt. In de bureauruimte is het plafond dan wel weer van vol beton als tegengewicht. Zo wisselen dergelijke zones elkaar af.
Naar materialisatie toe is er overal voor natuurlijke materialen of natuurlijk ogende materialen gekozen. Zoals de eiken parketvloer doorheen de woning. Die werd wit gebeitst naar analogie met het houten schrijnwerk rond de ramen. Dat bestaat uit het duurzame, maar lichte Accoya, een houtsoort die meer en meer wordt gebruikt. Ze kent van nature al een lichtere kleur dan pakweg Afromosia of Afzelia, maar werd hier nog wit gebeitst. Accoya is bovendien iets sterker wat ter versteviging van de hoge raampartijen wenselijk was. Het mooie baksteenpatroon – horizontaal in de muren en verticaal in de gevelbanden – kwam tot stand door het gebruik van Kolumba, een lange baksteen van de Deense producent Petersen. Deze steen is opvallend lang en slank en werd verwerkt in een wildverband. Door daar mee te spelen en die te verzagen kan je de gevelbanden in beide niveaus extra accentueren. Achteraan – en eveneens verborgen in de helling – bevinden zich logischerwijze de wasplaats, verschillende opbergruimtes en de technische ruimte. De voor- en nadelen van een woning deels onder het maaiveld zijn dus ten volle benut. Hoewel de bosrijke omgeving wat is moeten wijken voor de aanleg van de woning en de tuin, wordt die meteen daarna terug in ere hersteld met de aanplanting van nieuwe (fruit)bomen. De verdere inplanting van het landschap gebeurde in samenwerking met landschapsarchitect Wirtz. Er werd beslist om de grillige vorm van de helling door te zetten in het plan met paden, hagen en terrassen. De zwemvijver heeft een sobere en beschutte plaats gekregen. En dankzij de natuurlijke hellingen en de aanleg van een keermuur en hagen langs de oprit, is de zwemvijver niet te zien wanneer je met de auto toekomt. Eens de bomen hun weg hemelwaarts zullen hebben gevonden en voor de nodige schaduw en evenwicht zullen zorgen, zal deze woning volledig opgaan in zijn omgeving. Een perfecte balans tussen aangenaam wonen en respect voor de natuur. Samen met de bouwheer kijkt 360 architecten terug op een geslaagde onderneming. Hoewel 360 architecten in grote mate voor stadsprojecten wordt gevraagd, genieten ze evenzeer van privé-opdrachten. Zoals hun naam aangeeft, willen ze een breed spectrum van opdrachten in hun portefeuille aanbieden. Af en toe buiten de grenzen van de architectuur tekenen – bijvoorbeeld met infrastructurele opdrachten zoals het ontwerp van een brug – juichen ze daarom toe.
Tekst: Sam Paret
Foto’s: Amaury Henderick
Date:
december 19, 2016